فصل چهارم
نقش نوسانات هادیها در فواصل فازها
۴-۱- مقدمه
آنچه در فصل قبل اشاره گردید، روش محاسبه فواصل فازها در حالت سکون هادیها بوده است اما در عمل هادیها تحت تأثیر وزش باد دچار نوسان می شوند که این عامل سبب نزدیک شدن فازها به یکدیگر می‌شود. گرچه نوسانات هادیها را می توان در گروه های مختلفی تقسیم نمود اما آنچه باعث نزدیک فازها به یکدیگر می‌شوند، شامل نوسانات جهشی (Galloping) و نوسانات آونگی (Swing) است. بنابراین در طراحی خطوط انتقال یا توزیع نیرو، لازم است این نکته بسیار مهم مد نظر قرار گیرد.

۴-۲- نوسانات آونگی
نوسانات نوع آونگی یا Swing در اثر وزش بادهای با سرعت زیاد به وجود می آید. در این حالت که هادیها در محل اتصال به برج یا در سط پایه ها دچار نوسان می شوند که حالت تاب خوردن دارد. این نوع نوسات در محل اتصال هادیها به برج سبب نزدیک شدن فازها به بدنه برج ها می شوند که رعایت آن افزایش فواصل فازی را به همراه خواهد داشت. در یک شرایط معین دامنه نوسانات یا پیشروی هادیها به سمت برج ها ضمن اینکه به سرعت باد وابسته است به طول زنجیره مقره ها، آرایش مقره ها، آرایش هادیها و شکل برجها نیز بستگی دارد. بنابراین در محاسبه فواصل فازی صرف توجه به پارامترهای الکتریکی نمی‌تواند برای جایگذاری هادیها مناسب باشد.
علاوه بر سربرجها در میانه پایه ها نیز این نوع نوسانات سبب نزدیک شدن فازهای کناری به یکدیگر می‌شوند (در آرایش افقی هادیها) و هر چه فلش هادیها بیشتر باشد دامنه نوسانات نیز افزایش می یابد. از آنجا که وزش باد سبب نوسانات تمامی فازها می شود، لذا در محاسبه فواصل فازی دو حالت زیر می تواند مد نظر قرار گیرد:
- نوسانات هماهنگ یا سنکرون
- نوسانات غیر هماهنگ
در نوسانات نوع اول فرض می شود که هر سه فاز با هم و بطور هماهنگ دچار نوسان شوند و در حالت دوم فرض بر این است که فازها با اختلاف فاز معینی دچار نوسان شوند که طبیعتاً در حالت دوم لازم است فاصله فازها متناسب با نزدیک شدن فازها افزایش یابد که بر حسب شرایط طراحی مقدار آن متفاوت است. تصاویر نشان داده شده در شکل (۴-۱)، شمای کلی نوسانات هماهنگ و ناهماهنگ را نشان می‌دهد. همانطور در این شکل پیدا است در حالت نوسانات هماهنگ (شکل سمت راست) فاصله فازها همواره ثابت باقی می‌مانند اما در نوسانات ناهماهنگ (شکل سمت چپ) در حالیکه فاز A به ماکزیمم دامه نوسانات خود رسیده است، فازهای B و C در حال رسیدن به مقادیر ماکزیمم خود هستند و یا ماکزیمم دامه نوسانات آنها در برخی موارد (وقتی ضخامت یخ در دور هادیهای سه فاز یکسان نباشند) کمتر از فاز A می باشد.
شکل (۴-۱)- نمائی از انحراف زنجیره مقره ها در اثر وزش باد
گرچه در هر دو حالت جایگذاری یا تنظیم فاصله فازها در روی پایه ها تفاوتی با هم ندارند (چون لازم است بر مبنای ماکزیمم دامنه نوسانات هادیها تنظیم شوند) اما در وسط پایه ها، لازم است فواصل پایه‌ها برای حالت ناهمانگ محاسبه و تعیین گردد.
شکل (۴-۲) انحراف زنجیره مقره ها به سمت برج را در یک برج زاویه ای نشان می دهد، در صورتیکه نوسانات فازها هماهنگ باشند، در برج های معمولی، نیز زنجیره مقره ها بصورت شکل (۴-۱) منحرف می‌شوند.
شکل (۴-۲)- وضعیت انحراف زنجیره مقره ها در یک خط انتقال نمونه
برای کنترل نوسانات هادیها در روی برج ها ضمن اینکه می توان از تجهیزات میراکننده استفاده نمود، انتخاب مناسب آرایش مقره ها نیز می تواند سبب کاهش فواصل فازی شود. گرچه با انتخاب آرایش وی شکل یا انتخاب مقره های ثابت می توان دامنه نوسانات را کاهش یا حذف نمود اما این اقدام مانع از نزدیک شدن فازها در وسط اسپن نمی گردد. لذا در برخی موارد ضرورت کنترل نوسانات در سر برج ها را از بین می‌برد. اما در خطوط انتقال کمپاکت که هدف نزدیک سازی فازها تا حد امکان می باشد، برای کنترل نوسانات در وسط اسپن از روش های مختلفی چون: کاهش اسپن، کاهش فلش هادیها و یا نصب فاصله نگهدارهای فازی استفاده می شود.
۴-۲-۱- کاهش فاصله فازها در روی برج
همانطور که از شکلهای (۴-۱ و ۴-۲ ) پیدا است، میزان پیشروی فازها به سمت پایه‌ها بستگی به زاویه انحراف زنجیره مقره ها دارد و هر چه این زاویه افزایش یابد، فازها بیشتر به بدنه پایه‌ها نزدیک می شوند که اگر دامنه این نوع نوسانات کنترل نشود، چاره ای جز افزایش فاصله فازها وجود ندارد. در صورتیکه زاویه انحراف با   نشان داده شود، هادیها به اندازه   به بدنه نزدیک می شود که مقدار آنرا می‌توان از رابطه زیر بدست آورد:
(۴-۱) 
در این رابطه   طول زنجیره مقره ها و اتصالات است که برابر با فاصله عمودی هادیها تا بازوی برج در نظر گرفته شده است، طبیعی است که هر چه سرعت باد افزایش یابد بر زاویه انحراف افزوده می‌گردد. البته این رابطه برای حالتی صادق است که آرایش مقره ها از نوع آویزان باشد و برای سایر آرایش مقره‌ها قابل استفاده نمی‌باشد.
۴-۲-۲- کاهش فاصله فازها در وسط پایه ها
دامنه نوسانات هادیها در وسط پایه ها بستگی به میزان فلش هادیها دارد، در شرایط خاص مقدار ماکزیمم آن ممکن است به حدود ۵۰ درصد فلش هادیها نیز برسد. اما با توجه به اینکه در اثر وزش باد هر سه فاز با هم به جلو یا عقب کشانده می شوند، لذا در شرایط وقوع نوسانات هماهنگ، فاصله فازها کم نمی شود. در برخی موارد ممکن است نیروی ناشی از باد بر روی هادیهای سه فاز یکسان نباشد (موقعی که یخ روی یکی از فازها را پوشانده باشد یا اینکه ضخامت یخ در روی هر سه فاز یکسان نباشد) در نتیجه دامنه نوسانات هماهنگ نباشد، در چنین موارد لازم است فاصله فازها با توجه به این نکته محاسبه گردد. در مواردی که آرایش هادیها بصورت شکل (۴-۳) می باشد، اغلب کنترل فواصل فازها در سر برج ها، تنظیم فازها در وسط پایه ها را نیز به همراه دارد (بخصوص برای اسپن های کوتاه) اما در حالت شکل (۴-۴) لازم است فواصل فازی در سربرج و وسط پایه ها جداگانه کنترل شود.
شکل (۴-۳)- شمای کلی یک برج دارای زنجیره مقره های آویزان
شکل (۴-۴)- شمای کلی یک خط انتقال که فازهای آن در کنار هم نصب شده اند
مقایسه دو شکل (۴-۳) و (۴-۴) نشان می دهد، در حالتی که هادیها از طریق زنجیره مقره ها بهم متصل می‌باشند نوسانات هادیها به مراتب کمتر از حالتی که از مقره های آویزان استفاده گردید، می باشد.
در رابطه با نزدیک شدن فازها به یکدیگر بخصوص در وسط پایه ها مطالب محدودی منتشر گردیده است و عمدتاً روابط موجود بر اساس اندازه گیری های آزمایشگاهی تدوین شده است. در حالت کلی کاهش فواصل فازی از رابطه زیر بدست می آید:
(۴-۲)
این رابطه نشان می‌دهد در صورت وزش باد لازم است فواصل هادیها به اندازه   افزایش یابد. در این رابطه K ضریب مشخصی است که در مرجع [۲] مقدار آن برابر ۶۰/۰ پیشنهاد گردید همچنین در این مرجع اظهار شد اگر در حد فاصل دو پایه از فاصله نگهدارهای فازی استفاده شود، مقدار   بصورت زیر کاهش می یابد که در این رابطه n تعداد فاصله نگهدارهای فازی در هر اسپن می باشند:
(۴- ۳)
بنابراین در تنظیم فواصل فازها بخصوص در آرایش افقی هادیها لازم است نقش این عامل بخصوص در وسط پایه ها بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
۴-۳- نوسانات جهشی
یکی از انواع نوسانات هادیها نوع جهشی یا گالوپینگ (Galloping) می باشد، این نوع نوسانات که در اثر وزش باد، ریزش یخ یا تحت تأثیر هر دو عامل ایجاد می شوند، سبب نزدیک شدن هادیها در آرایش عمودی فازها به یکدیگر می شوند. گرچه با بکارگیری انواع مختلف میراکننده ها تلاش در کاهش دامنه این نوع نوسانات می باشد، اما امکان حذف آنها بخصوص در وسط پایه ها که معمولاً بیشترین افتادگی در آنجا اتفاق می افتد میسر نمی باشد، به همین دلیل لازم است در تعیین فواصل عمودی فازها به این عامل مهم نیز توجه کافی مبذول گردد.
گرچه در دو دهه اخیر مطالعات گسترده ای در جهت تخمین و محاسبه دامنه نوسانات گالوپینگ انجام گرفته است، اما هنوز مدل واحدی که مقبولیت عامه داشته باشد ارائه نشده است، ضمن اینکه در شرایط مشخص مدل های ارائه شده دارای پاسخ یکسانی نمی باشند. با توجه به اینک دامنه نوسانات هادیها به سرعت باد و قطر یخ وابسته است لذا همواره گالوپینگ با دامنه زیاد اتفاق نمی افتد بلکه وقوع آن احتمالی است که بر حسب درجه ریسک پذیری یا نقش خطوط انتقال نیرو لازم است در طراحی ها مد نظر قرار گیرند. در جهت آشنائی با روش های محاسبه دامنه این نوع نوسانات ذیلاً به چند مدل محاسباتی ارائه شده در مراجع معتبر اشاره می گردد.
۴-۳-۱- روش اول- بیضی گالوپینگ
این روش که موسوم به بیضی گالوپینگ می باشد، محدوده نوسانات هادیها در فضاای داخلی یک بیضی با مشخصات نشان داده شده در شکل زیر در نظر گرفته می‌شود.
شکل (۴-۵)- منحنی بیضی گالوپینگ در یک خط انتقال نیرو نمونه
در این شکل پارامترهای   تا   که در حقیقت مشخصه بیضی می باشند. بصورت زیر تعریف می شوند:

(۴-۴)
در این رابطه F فلش هادی می باشد ضمناً آقای Davison ارائه دهنده این روش به استناد مطالعات خود، قطر کوچک بیضی (   ) را حدود ۴۰ درصد قطر بزرگ بیضی در نظر گرفته اند یا :
(۴-۵) 
در صورتیکه طول اسپن زیاد باشد، تعداد حلقه های گالوپینگ در هر اسپن بیش از یک حلقه می باشند، به همین دلیل لازم است، رابطه بالا برای این حالت نیز تنظیم گردد. در صورتیکه حلقه های گالوپینگ دو باشد، پارامترهای بیضی به صورت زیر اصلاح می شوند:
(۴-۶)
(۴-۷)
در این روابط S اسپن (فاصله دو پایه) و K ضریبی متناسب با طول اسپن و فلش هادیها می‌باشد. همانطور که رابطه (۴-۶) نشان می دهد، در شرایط وقوع پدیده گالوپینگ، دامنه نوسانات هادیها در مقایسه با حالت تک حلقه بطور چشمگیری کاهش می یابد.
(۴-۸)
این رابطه را می توان بصورت ساده تر زیر نیز نشان داد:
(۴-۹)
همچنین برای محاسبه زاویه نوسانات هادیها می‌توان از رابطه زیر استفاده نمود :
(۴-۱۰)
با توجه به شکل (۴-۵)، برای محاسبه حداقل فواصل فازی می توان از رابطه زیر استفاده نمود:
(۴-۱۱)
در این رابطه، Ym حداقل فاصله فازها با توجه به نوسانات گالوپینگ بر حسب متر، d حداقل فاصله الکتریکی بر حسب متر و   می باشد.   قطر بزرگ بیضی می باشد و مقداری که از رابطه (۴-۶) بدست می آید مربوط به حالت دو حلقه می باشد که در اسپن های بلند اتفاق می افتد.
در صورتیکه یخ دور هادیها را بصورت یکنواخت و متقارن احاطه نماید لازم است سطح باد خور و وزن مجموع هادیها با توجه به ضخامت یخ محاسبه گردد. در چنین حالتی می توان از رابطه زیر استفاده نمود:
(۴-۱۲)

علم و دانش زمینه ساز گریه اهل علم هنگام شنیدن حقایق می شود.خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:« قُلْ آمِنُوا بِهِ أَوْ لا تُؤْمِنُوا إِنَّ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذا یُتْلى‏ عَلَیْهِمْ یَخِرُّونَ لِلْأَذْقانِ سُجَّداً * وَ یَقُولُونَ سُبْحانَ رَبِّنا إِنْ کانَ وَعْدُ رَبِّنا لَمَفْعُولاً *وَ یَخِرُّونَ لِلْأَذْقانِ یَبْکُونَ وَ یَزِیدُهُمْ خُشُوعاً»،(إسراء/ ۱۰۷–۱۰۹)،« بگو: چه شما ایمان بیاورید،و چه نیاورید، آنها که پیش از این علم و دانش به آنان داده شده هنگامى که (این آیات) بر آنها خوانده مى‏شود به خاک مى‏افتند و سجده مى‏کنند*و مى‏گویند منزه است پروردگار ما که وعده‏هایش قطعا انجام شدنى است*آنها (بى اختیار) به زمین مى‏افتند (و سجده مى‏کنند) و اشک مى‏ریزند و هر زمان خشوعشان فزونتر مى‏شود».
آیه براى درهم شکستن غرور مخالفان نادان مى‏گوید:« میخواهید ایمان بیاورید، میخواهید نیاورید، آنها که پیش از این علم و دانش به آنها داده شده است هنگامى که قرآن بر آنان خوانده مى‏شود با تمام صورت بخاک مى‏افتندو سر تسلیم در برابر آن فرود مى‏آورند».
منظور از«الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ» جمعى از دانشمندان یهود و نصارا است که پس از شنیدن آیات قرآن و مشاهده نشانه‏هایى که در تورات و انجیل خوانده بودند ایمان آوردند، و در صف مؤمنان راستین قرار گرفتند، و جزء دانشمندان اسلام شدند.
همچنین استفاده از فعل مضارع"یبکون” دلیل بر ادامه گریه‏هاى عاشقانه آنها است.(مکارم،۱۳۷۴،ج۱۲،۳۲۰).
و سر به سجده مى‏گذارند، در حالى که از ترس تقصیر در عبادت و از شوق ثواب و از بیم عقاب، اشک مى‏ریزند.(طبرسی،۱۳۷۲،ج۶،۶۸۹). بعضی این سجده را سجده علماء گفته اند، که یکی از اکابر فرموده: هر که او را علمی باشد، و آن علم وی را به گریه نیاورد، علم وی را نافع نباشد بلکه سبب ضرر او باشد.(کاشانی، ۱۳۳۶،ج۵،۳۱۴).
در آیات دیگرى از قرآن نیز خداوند از اهل علم یاد کرده است.مانند:« لَیْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ أُمَّهٌ قائِمَهٌ یَتْلُونَ آیاتِ اللَّهِ آناءَ اللَّیْلِ وَ هُمْ یَسْجُدُونَ »، (آل عمران/۱۱۳)،« آنها همه یکسان نیستند، از اهل کتاب جمعیتى هستند که قیام (به حق و ایمان) مى‏کنند و پیوسته در اوقات شب آیات خدا را مى‏خوانند در حالى که سجده مى‏نمایند ».
خداوند در این آیه به ارزش علم، عمل، تداوم، نشاط و عشق و جهت داشتن اشاره کرده است. با کلمه«یَتْلُونَ» به علم، با کلمه «یَسْجُدُونَ» به عمل، با عبارت «آناءَ اللَّیْلِ» به تداوم و با کلمه «قائِمَهٌ» به عشق و نشاط و با عبارت «آیاتِ اللَّهِ» به جهت اشاره کرده است.(قرائتی،۱۳۸۳،ج۲،۱۳۳).
هر چه معرفت انسان نسبت به حقایق هستی بیشتر شود، ارزش اخلاقی و عملی در زندگی او، جایگاه بیشتری می یابد و جان از لطافت بیشتری برخوردار می گردد. گریه های اولیای الهی و در رأس آنان خاتم انبیا، ریشه در علم آنها دارد. چنان که در اندرزهای پیامبر(ص) آمده است:« یا أباذر، من اوتی من العلم ما لا یبکیه، لحقیقُِِ أن یکون قد اوتی علما لا ینفعه …»:«ای ابوذر، به هر کس علمی داده شده باشد که او را نمی گریاند، بی گمان، علمی ناسودمند به او داده شده است…».(مجلسی ،۱۴۰۳،ج۷۷،۷۹).
ناگفته نماند علم و معرفتی که بدان توصیه می شود و صاحبان آن را اهل سوز و اشک معرفی می کند ، علم رسمی و معرفت نظری نیست؛ بلکه علم و معرفت دیگر است. و گرنه چه بسا عالمان و عارفانی که از علم رسمی و عرفان نظری در حد بالا برخوردار بوده اند و هستند؛ لیکن این خصوصیات را نداشته و ندارند. به هر حال سوز دل و گریه، همراه با صورت بر خاک فقر نهادن، از خصوصیات عارفان و عالمان بالله است.
۲-۷-۲- ایمان
ایمان افراد نسبت به موضوعی عاملی مهم در گریستن است. خداوند در قرآن کریم، از کسانی یاد می کند که به محض شنیدن آیات الهی، اشک شوق ریخته و ایمان خود را اظهار کردند.«وَ إِذا سَمِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَى الرَّسُولِ تَرى‏ أَعْیُنَهُمْ تَفِیضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ یَقُولُونَ رَبَّنا آمَنَّا فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِین‏»(مائده/۸۳)،« و هر زمان آیاتى را که بر پیامبر نازل شده بشنوند چشمهاى آنها را مى‏بینى که (از شوق) اشک مى‏ریزد بخاطر حقیقتى را که دریافته‏اند، آنها مى‏گویند: پروردگارا ایمان آوردیم، ما را با گواهان(و شاهدان حق) بنویس ».
آنها بقدرى تحت تاثیر آیات تکان دهنده این کتاب آسمانى قرار مى‏گرفتند که مى‏گفتند:"چگونه ممکن است ما به خداوند یگانه و حقایقى که از طرف او آمده است ایمان نیاوریم در حالى که انتظار داریم ما را در زمره جمعیت صالحان قرار دهد".(مکارم،۱۳۷۴،ج۵،۵۶). این به دلیل رقت قلبشان و شدت خشیتشان و سرعتشان در قبول حق و عدم روی گردانی از حقایق است.(آلوسی،۱۴۱۵،ج۴،۵). هم چنین در تفسیر آیه آمده است که : معنای آن این است که چشم از اشک پر می شود تا اینکه جاری می گردد و در وصف آنان به بکاء مبالغه صورت گرفته است.(زمخشری،۱۴۰۷،ج۱،۶۷۰).
در مقابل این گروه خداوند از کسانی یاد می کند که غفلت و سرگرم شدن به دنیا باعث شد که به قیامت و اخبار مربوط به آن ایمان نیاورند.و این عدم ایمان آنان به حقیقت قیامت و ورود به آتش سوزان جهنم، زمینه ساز گریه های طولانی برای ایشان در دنیا و آخرت است.قرآن کریم می فرماید:« فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلافَ رَسُولِ اللَّهِ وَ کَرِهُوا أَنْ یُجاهِدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قالُوا لا تَنْفِرُوا فِی الْحَرِّ قُلْ نارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَوْ کانُوا یَفْقَهُونَ*فَلْیَضْحَکُوا قَلِیلاً وَ لْیَبْکُوا کَثِیراً جَزاءً بِما کانُوا یَکْسِبُونَ»،(توبه/۸۱و۸۲)،« تخلف‏جویان(از جنگ تبوک)از مخالفت با رسول خدا (ص) خوشحال شدند و کراهت داشتند که با اموال و جانهاى خود در راه خدا جهاد کنند و (به یکدیگر و به مومنان) گفتند در این گرما حرکت (به سوى میدان) نکنید، به آنها بگو آتش دوزخ از این هم گرمتر است اگر بفهمند *آنها باید کمتر بخندند و بسیار بگریند، این جزاى کارهایى است که انجام مى‏دادند».

در تفسیر آیات چنین آمده است:
-در اینجا قرآن روی سخن را به پیامبر(ص) کرده و با لحن قاطع و کوبنده ای به آنان چنین پاسخ می دهد:بگو آتش دوزخ از این هم گرمتر و سوزان تر است؛اگر بفهمند. ولی افسوس که بر اثر ضعف ایمان و عدم درک کافی توجه ندارند که چه آتش سوزانی در انتظار آنهاست. آنها به گمان اینکه پیروزی به دست آورده اند، قهقهه سر می دهند و بسیار می خندند. همانگونه که همه منافقان در هر عصر و زمان چنین هستند. ولى قرآن به آنها اخطار مى‏کند که باید کم بخندند و بسیار بگریند.گریه برای آینده تاریکی که در پیش دارند. گریه برای مجازاتهای دردناکی که در انتظار آنهاست.( مکارم،۱۳۷۴،ج۸،۶۳–۶۵).
-هم چنین در تفسیر آیه آمده است که منظور از گریه زیاد، گریه در آخرت و در عذاب دوزخ است که حرارتش شدیدتر است. زیرا آن چیزی که گریه و خنده متفرع بر آن شده، همان مضمونی است که در آیه قبلی بود و آن خشنودی از تخلف و دوری از حرارت هوا و گرفتار شدن به حرارت دوزخ است. پس آثار اعمال ایشان موجب این شد که کم بخندند و بسیار گریه کنند. ممکن هم هست منظور از امر به کم خندیدن و بسیار گریستن، خندیدن و گریستن در دنیا به عنوان کیفر اعمال گذشته شان باشد. زیرا آن کارهایی که کردند دو اثر به جای گذاشت؛ یکی راحتی و خوشحالی در چند روز مختصری که از رسول خدا(ص) تخلف کرده بودند و یکی ذلت و خواری در نزد خدا و رسول و همه مومنین در مابقی عمرشان و حرارت آتش دوزخ در قیامت.(طباطبایی،۱۴۱۷،ج۹،۴۸۶).
آوردن فعل در آیه بر لفظ امر دلالت است بر آنکه امری لازم است و حتمی، که در دنیا خنده ایشان اندک بود و در آخرت گریه ایشان بسیار. و شاید که گریه و خنده کنایه از فرح و غم باشد. و معنی اینکه فردایشان را غمی باشد بی فرح و اندوهی بود بی سرور.( کاشانی،۱۳۳۶،ج۴،۳۰۶)،(بیضاوی،۱۴۱۸،ج۳،۹۱).
از امام صادق(ع) نقل شده است که« لما قیل له: ما علامات المؤمن؟ قال:اربعه. نومه کنوم الغرقی و أکله کأکل المرضی و بکاؤه کبکاء الثکلی و قعوده کقعود الواثب»:«زمانیکه از ایشان درباره نشانه های شخص مؤمن سؤال شد، فرمودند: خوابیدنش چون خوابیدن شخص در حال غرق شدن است. خوردنش چون خوردن شخص بیمار است. گریه اش چون گریستن زن فرزند مرده و نشستنش چون نشستن شخص آماده برخاستن می باشد».(محمدی ری شهری،۱۳۹۰،ج۱۴،۸۷).
۲-۷-۳- توجه به عظمت خداوند
گریه و زاری در پیشگاه حضرت حق چه از خوف، چه از شوق، چه از عشق و چه به هنگام دعا یا قرائت قرآن از جایگاه بسیار مهمی در دین مبین اسلام برخوردار است؛و از بهترین و والاترین امور می باشد. گریه برای خداوند، نتیجه خشوع قلب و خضوع اعضا و جوارح انسان و از علائم الهی بودن عبد است. قرآن کریم می فرماید:«أُولئِکَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ مِنْ ذُرِّیَّهِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ وَ مِنْ ذُرِّیَّهِ إِبْراهِیمَ وَ إِسْرائِیلَ وَ مِمَّنْ هَدَیْنا وَ اجْتَبَیْنا إِذا تُتْلى‏ عَلَیْهِمْ آیاتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُکِیًّا»،( مریم/۵۸)،«آنها پیامبرانى بودند که خداوند مشمول نعمتشان قرار داده بود، از فرزندان آدم و از کسانى که با نوح بر کشتى سوار کردیم، و از دودمان ابراهیم و یعقوب، از آنها که هدایت کردیم و برگزیدیم، آنها کسانى بودند که وقتى آیات خداوند رحمان بر آنان خوانده مى‏شد به خاک مى‏افتادند و سجده مى‏کردند، در حالى که گریان بودند». هم چنین می فرماید: «وَ یَخِرُّونَ لِلْأَذْقانِ یَبْکُونَ وَ یَزِیدُهُمْ خُشُوعا»،(اسراء/۱۰۹)،«آنها (بى اختیار) به زمین مى‏افتند (و سجده مى‏کنند) و اشک مى‏ریزند و هر زمان خشوعشان فزونتر مى‏شود».
۲-۷-۳-۱- خوف از خداوند
معمولا انگیزه اصلی گریه در برابر خداوند، خوف از او می باشد. گریه خوف خاموش کننده آتش خشم خداوند و پاک کننده گناهان است. خدای تعالی خود مومنان را به ترس از خویش فرا می خواند و خطاب به آنان می فرماید:«إِنَّما ذلِکُمُ الشَّیْطانُ یُخَوِّفُ أَوْلِیاءَهُ فَلا تَخافُوهُمْ وَ خافُونِ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِین‏»،(آل عمران/۱۷۵)،«این فقط شیطان است که پیروان خود را (با سخنان و شایعات بى اساس) مى‏ترساند، از آنها نترسید و تنها از من بترسید اگر ایمان دارید».و به آنان وعده می دهد که در سرای آخرت اندوه و حزنی برای آنها نمی باشد.«… فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدىً فَمَنْ تَبِعَ هُدایَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون‏»،(بقره/۳۸)،«… هر گاه هدایتى از طرف من براى شما آمد کسانى که از آن پیروى کنند نه ترسى بر آنهاست و نه غمگین مى‏شوند». اشکی که از ترس خدا ریخته شود، موجب نزول رحمت الهی و بالا رفتن مقام انسان در قیامت می گردد. رسول خدا(ص) می فرماید:«من خرج من عینیه مثل الذباب من الدمع من خشیه الله، آمنه الله یوم الفزع الاکبر»:«هر کس از ترس خداوندبه اندازه بال مگسی اشک از چشمهایش خارج شود، خداوند او را در روز ترس بزرگ در امان خویش دارد.( محمدی ری شهری،۱۳۷۷،ج۲،۵۳۶). هم چنین می فرماید:«ما من عین الا و هی باکیه یوم القیامه الا عینا بکت من خوف الله …»:«هر چشمی در قیامت گریان است جز دیده ای که از ترس خدا گریسته باشد…».(کلینی،۱۳۸۷،ج۴،۲۹).
امام سجاد(ع) در بخشی از دعای خوف از خداوند چنین می فرماید:«اللهم انک طالبی ان انا هربت و مدرکی ان انا فررت ، فها انا ذا بین یدیک خاضع ذلیل راغم»: «پروردگارا،اگر از تو بگریزم، تو مرا می طلبی و اگر فرار کنم،مرا در می یابی. پس پیوسته خاضع و ذلیل به خاک رخ نهاده، پیش تو حضور دارم».(صحیفه سجادیه،دعای ۵۰).
امام خمینی(ره)می فرماید:« بدان که خوف از حق تعالی یکی از منازلی است که کمتر منزلی را برای عامه توان به پایه آن دانست. این خوف علاوه بر آنکه خود یکی از کمالات معنویه است، منشا بسیاری از فضایل نفسانیه و یکی از مصلحات مهمه نفس است؛بلکه سرچشمه تمام اصلاحات و مبدا علاج جمیع امراض روحانی توان آن را شمرد».( خمینی،۱۳۸۶،۴۸۱).هم چنین می فرماید:«و از برای گریه از خوف خدا نیز فضیلت بسیار است».(همان،۴۸۳). پیامبر(ص) می فرماید:«و من ذرفت عیناه من خشیه الله کان له بکل قطره قطرت من دموعه، قصر فی الجنه مکلل بالدر و الجوهر…:«هر کس چشمانش از ترس خدا اشک ریزد،برای او به هر قطره اش خداوند هزار خانه در بهشت بنا فرماید».(حرعاملی،۱۳۸۷،ج۱،۶۷۶).ذات خداوند موجب ترس و وحشت نیست اما این که می گویند از خدا بترسید، یعنی از قانون عدل الهی باید ترسید.(مطهری،۱۳۸۹،۲۱).
۲-۷-۳-۲-خوف از فراق خداوند
گاهی این ترس می تواند ناشی از دور شدن بنده از خداوند متعال باشد که امام علی(ع)آن را عبادت عارفان می داند. «البکاء من خیفه الله للعبد عن عباده العارفین »:«گریه از ترس خدا برای دوری از خدا، عبادت عارفان است».(آمدی،۱۳۸۰،ج۱،۱۶۸)
۲-۷-۴-برخورداری از نعمتهای ویژه خداوند(برگزیدگی)
برخورداری انسان از نعمتهای ویژه الهی و توجه خاص خداوند به او یکی دیگر از زمینه های گریه توام با سجود در مقابل آیات خداوند می باشد. قرآن کریم می فرماید:«أُولئِکَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ مِنْ ذُرِّیَّهِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ وَ مِنْ ذُرِّیَّهِ إِبْراهِیمَ وَ إِسْرائِیلَ وَ مِمَّنْ هَدَیْنا وَ اجْتَبَیْنا إِذا تُتْلى‏ عَلَیْهِمْ آیاتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُکِیًّا»،(مریم/۵۸)،«آنها پیامبرانى بودند که خداوند مشمول نعمتشان قرار داده بود، از فرزندان آدم و از کسانى که با نوح بر کشتى سوار کردیم، و از دودمان ابراهیم و یعقوب، از آنها که هدایت کردیم و برگزیدیم، آنها کسانى بودند که وقتى آیات خداوند رحمان بر آنان خوانده مى‏شد به خاک مى‏افتادند و سجده مى‏کردند، در حالى که گریان بودند».
در تفسیر آیه آمده است که احتمال دارد به خاک افتادن برای سجده با حالت گریه،کنایه از کمال خضوع و خشوع باشد زیرا سجده مجسم کننده کمال خضوع و گریه مجسم کننده کمال خضوع است.(طباطبایی،۱۴۱۷،ج۱۴،۱۰۳).
۲-۷-۵- تلاوت قرآن
گریه با قرائت قرآن مستحب است. پیامبر خدا(ص) فرموده:«اتلوا القرآن و ابکوا و ان لم تبکوا فتباکوا»:«قرآن بخوانید و گریه کنید و اگر نمی گریید خود را به گریه کنندگان مانند کنید».(کاشانی،۱۳۴۲،ج۳،۲۲۵).با دقت در قرآن که عذاب جهنم را توصیف می کند، ترس و خشیت انسان را فرا می گیرد. قرآن کریم می فرماید:«وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ شاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْیَکْفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِینَ ناراً أَحاطَ بِهِمْ سُرادِقُها وَ إِنْ یَسْتَغِیثُوا یُغاثُوا بِماءٍ کَالْمُهْلِ یَشْوِی الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرابُ وَ ساءَتْ مُرْتَفَقا»،(کهف/۲۹)،« بگو این حق است از سوى پروردگارتان، هر کس مى‏خواهد ایمان بیاورد(و این حقیقت را پذیرا شود)و هر کس مى‏خواهد کافر گردد، ما براى ستمگران آتشى آماده کرده‏ایم که سراپرده‏اش آنها را از هر سو احاطه کرده است، و اگر تقاضاى آب کنند آبى براى آنها مى‏آورند همچون فلز گداخته که صورتها را بریان مى‏کند، چه بد نوشیدنى است و چه بد محل اجتماعى؟».
حزن متقین و قاریان حقیقی به علت وعید الهی است و اینکه مبادا این تهدیدها گریبانگیر آنان شود. از این رو به یاد عذاب افتاده و محزون می شوند.امام علی(ع) در وصف متقین می فرماید:«…تالین لأجزاء القرآن یرتلونها ترتیلا.یحزنون به أنفسهم و یستثیرون به دواء دائهم.فإذا مروا بآیه فیها تشویق رکنوا إلیها طمعا، و تطلعت نفوسهم و إلیها شوقا،و ظنوا أها نصب أعینهم.و إذا مروا بآیه فیها تخویف أصغوا إلیها مسامع قلوبهم،و ظنوا أن زفیر جهنم و شهیقها فی أصول آذانهم»:«…قرآن را جزء جزء و با تفکر و اندیشه می خوانند، با قرآن،جان خود را محزون و داروی درد خود را می یابند.وقتی به آیه ای برسند که تشویقی در آن است،با شوق و طمع به بهشت به آن روی آورند،و با جان پرشوق در آن خیره شوند،و گمان می برند که نعمتهای بهشت در برابر دیدگانشان قرار دارد،و هرگاه به آیه ای می رسند که ترس از خدا در آن باشد،گوش دل به آن می سپارند،و گویا صدای بر هم خوردن شعله های آتش، در گوششان طنین افکن است…».(سیدرضی،۱۳۸۶،خطبه۱۹۳، ۲۸۶).
پروا پیشگان از قرآن مدد می گیرند تا به حزن واقعی که سرچشمه فیض عرفان و شناسایی حق است واصل گردند. یعنی تعمق در آیات قرآن در بردارنده ی اثری است که تمام روح و سراسر وجود انسان را در بر گرفته و انعکاسی محو ناشدنی تک تک اعضا را به پوشش می کشد و از آن پس هاله ای از اندوه که حکایت از تاثر معنوی کامل دارد، قلب آدمی را دایره وار احاطه می کند و اثر این اندوه در چهره و در حرکات و سکنات انسان نمایان خواهد بود.(علوی تراکمه ای،۱۳۸۸،۲۰۷).
۲-۷-۶-کثرت گناهان
انسانی که در برابر خداونداشک خوف می ریزد،گناهان کوچک خود را نیز بزرگ می شمارد و برای ذره ای کار ناپسند که از او سرزده است از خداوند طلب عفو و بخشش می کند. گریه بر گناه، گریه ای ارزشمند نزد خداوند است که موجب ریزش گناهان و تبدیل سیئات به حسنات می باشد.قرآن کریم می فرماید: «وَ الَّذِینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَهً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى‏ ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ»،(آل عمران/۱۳۵)،«وآنها که هنگامى که مرتکب عمل زشتى شوند یا به خود ستم کنند به یاد خدا مى‏افتند و براى گناهان خود طلب آمرزش مى‏کنند و کیست جز خدا که گناهان را ببخشد و اصرار بر گناه نمى‏کنند با اینکه میدانند». فاحشه” از ماده فحش و فحشاء به معنى هر عمل بسیار زشت است و انحصار به اعمال منافى عفت ندارد زیرا در اصل به معنى"تجاوز از حد” است که هر گناهى را شامل مى‏شود.
در آیه فوق اشاره به یکى دیگر از صفات پرهیزکاران شده که"آنها علاوه بر اوصاف مثبت گذشته اگر مرتکب گناهى شوند بزودى بیاد خدا مى‏افتند و توبه مى‏کنند و هیچگاه اصرار بر گناه نمى‏ورزند".
از تعبیرى که در این آیه شده چنین استفاده مى‏شود که انسان تا بیاد خدا است مرتکب گناه نمى‏شود آن گاه مرتکب گناه مى‏شود که به کلى خدا را فراموش کند و غفلت تمام وجود او را فرا گیرد، اما این فراموشکارى و غفلت در افراد پرهیزگار دیرى نمى‏پاید، بزودى بیاد خدا مى‏افتند و گذشته را جبران مى‏کنند، آنها احساس مى‏کنند که هیچ پناهگاهى جز خدا ندارند و تنها باید آمرزش گناهان خویش را از او بخواهند (وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ)” کیست جز خدا که گناهان را ببخشد".
باید توجه داشت که در آیه علاوه بر عنوان فاحشه، ظلم بر خویشتن نیز ذکر شده (أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ) و فرق میان این دو ممکن است این باشد که فاحشه اشاره به گناهان کبیره است و ظلم بر خویشتن اشاره به گناهان صغیره.
در پایان آیه براى تاکید مى‏گوید:” وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى‏ ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ":” آنها هرگز با علم و آگاهى بر گناه خویش اصرار نمى‏ورزند و تکرار گناه نمى‏کنند".
رسول خدا(ص) می فرماید:«من بکی علی ذنبه حتی یسیل دموعه علی لحیته حرم الله دیباجه وجهه علی النار»:«هر کس بر گناهان خویش بگرید تا اشکهایش بر چهره و محاسنش جازی شود، خداوند رخساره اش را بر آتش دوزخ حرام نماید».
(مجلسی،۱۴۰۳،ج۴۴،۲۸۵).هم چنین می فرماید:«طوبی لصوره نظر الله الیها تبکی علی ذنب من خشیه الله عزوجل لم یطلع علی ذلک الذنب غیره»:«خوشا چهره ای که خداوند به آن می نگرد در حالیکه از ترس خدا بر گناهی که کرده و جز او از آن کسی آگاه نیست،می گرید».(حرعاملی،۱۳۸۷ ،ج۱،۶۷۷).امام علی(ع)که از عواقب سوء گناه آگاه است،در دعای شریف کمیل می گوید:«اللهم اغفر لی الذنوب التی تنزل النقم.اللهم اغفر لی الذنوب التی تغیر النعم.اللهم اغفر لی الذنوب التی تحبس الدعاء.اللهم اغفر لی الذنوب التی تنزل البلاء.اللهم اغفر لی کل ذنب اذنبته و کل خطیئه اخطاتها»:«خدایا بیامرز برایم گناهانی که بدبختیها را فرو ریزد.خدایا برایم بیامرز گناهانی که نعمتها را دگرگون سازد.خدایا برایم بیامرز گناهانی که از اجابت دعا جلوگیری کند.خدایا برایم بیامرز گناهانی که بلا را نازل می کند.خدایا برایم بیامرز هر گناهی که کردم و هر خطائی که از من سر زده است».(قمی،۱۳۸۷،دعای کمیل،۱۰۲).
۲-۷-۷- محرومیت
گاهی محروم شدن از انجام کاری که انسان دوست دارد و بدان علاقه مند است مانند علاقه به جهاد ، شهادت و یاری دین خدا ، باعث بروز گریه می گردد . خدای تعالی اندوه و گریه برخی از مجاهدان معذور را به علت ناتوانی مالی و محروم شدن از فیض جهاد این گونه بیان می کند: « وَ لا عَلَى الَّذِینَ إِذا ما أَتَوْکَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لا أَجِدُ ما أَحْمِلُکُمْ عَلَیْهِ تَوَلَّوْا وَ أَعْیُنُهُمْ تَفِیضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَناًأَلاَّ یَجِدُواما یُنْفِقُونَ»،(توبه/۹۲)،« و (نیز) ایرادى نیست بر آنها که وقتى نزد تو آمدند که آنها را بر مرکبى (براى میدان جهاد) سوار کنى گفتى مرکبى که شما را بر آن سوار کنم ندارم (از نزد تو) بازگشتند در حالى که چشمانشان اشکبار بود، چرا که چیزى که در راه خدا انفاق کنند ، نداشتند».
تفیض از ماده ی فیضان ، به معنی ریزش بر اثر پر شدن است . هنگامیکه انسان ناراحت می شود ، اگر ناراحتی زیاد شدید نباشد چشمها پر از اشک می شود بی آنکه جریان یابد اما هنگامیکه ناراحتی به مرحله شدید رسید ، اشکها جاری می شود . این نشان می دهد که این گروه از یاران پیامبر ( ص ) به قدری شیفته جهاد بودند که نه تنها از معاف شدن خوشحال نشدند بلکه همچون کسی که بهترین عزیزانش را از دست داده ، در غم این محرومیت اشک می ریختند . ( مکارم، ۱۳۷۴،ج۸،۸۳).
۲-۷-۸-فقدان عزیزان
سوگواری در فقدان یک عزیز امری طبیعی و عاطفی و نشانه فعال بودن احساس و عواطف بشری است . (زبری قاینی،۱۳۸۲ ، ۱۳) از دیدگاه اسلام ، گریه شیوه دیرینه انبیاء الهی شمرده می شود . قرآن اشک یعقوب ( ع ) در فراق یوسف ( ع ) را یاد آور می شود و می فرماید : «وَ تَوَلَّى عَنْهُمْ و َقالَ یا أَسَفى‏ عَلى‏ یُوسُفَ وَابْیَضَّتْ عَیْناهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ کَظِیمٌ»،(یوسف/۸۴)، «و از آنها روى برگرداند و گفت وا اسفا بر یوسف!، و چشمان او از اندوه سفید شد اما او خشم خود را فرو مى‏برد (و هرگز کفران نمى‏کرد)». باز می فرماید:«قالَ إِنَّما أَشْکُوا بَثِّی وَ حُزْنِی إِلَى اللَّهِ وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُون‏»،(همان،۸۶)،«گفت من تنها غم من الله ما لا تعلمون و اندوهم را به خدا مى‏گویم (و شکایت نزد او مى‏برم) و از خدا چیزهایى مى‏دانم که شما نمى‏دانید».
در تفسیر آیه(۸۴) آمده است که اسف به معنای اندوه توام با غضب است و گاهی در تک تک آن دو نیز استعمال می شود . حقیقت اسف عبارت است از فوران خون قلب و شدت اشتهای به انتقام . این حالت اگر در برابر شخص ضعیف تر و پایین دست آدمی باشد ، غضب نامیده می شود و اگر در برابر مافوق باشد ، حالت گرفتگی و اندوه دست می دهد . هم چنین سفید شدن چشم به معنای سفید شدن سیاهی چشم است که آن هم به معنای کوری و بطلان حس باصره است.(طباطبایی،۱۴۱۷،ج ۱۱،۳۱۷و ۳۱۸). در جایی دیگر آمده است که حزن و اندوه مضاعف حضرت یعقوب ( ع ) به علت فراق بنیامین او را به یاد یوسفش افکند و سیلاب اشک را از چشمان او جاری ساخت ؛ تا آن حد که چشمان او از این اندوه سفید و نابینا شد . ظاهر آیات نشان می دهد که یعقوب تا آن زمان نابینا نشده بود بلکه این غم و اندوه مضاعف و ادامه گریه و ریختن اشک ، بینایی او را از میان برد. (مکارم،۱۳۷۴،ج۱۰،۵۳و۵۴). هم چنین ” بث ” به معنی پراکندگی است و چیزی که نمی توان آن را کتمان کرد و در اینجا به معنی اندوه آشکار و پراکندگی خاطر نمایان است . ( همان ، ص ۵۶ )
در اینجا سوالی مطرح می شود و آن اینکه ، یعقوب آن قدر گریه کرد و غصه خورد که چشمانش را از دست داد . آیا این با صبر جمیل منافات ندارد ؟ در پاسخ آمده است که صبر باطن انسان را از اضطراب ، زبانش را از شکایت و اعضا و جوارحش را از حرکات غیر عادی باز می دارد . بدین ترتیب صبر بر مصیبت به معنای گریه نکردن نیست چون شکستن دل یا رقت آن در برابر مصیبت برای انسان سلیم الفطره امری عادی است و با اضطراب نداشتن منافات ندارد . چنان که جاری شدن اشک به دنبال شکسته شدن دل امری عادی است . آری زبا ن به شکوه گشودن و به عالم و آدم بد گفتن ، همانند گریبان دریدن ، بر سر و سینه زدن و … حرکات غیر عادی است که با صبر منافات دارد .( جوادی آملی ، ۱۳۸۹ ، ج ۵ ، ۵۲۰ ) . حضرت یعقوب ( ع ) اگر چه گریه می کرد اما قرآن می فرماید : « فَهُوَ کَظِیمٌ »: او خشم خود را فرو می نشاند . و این یک امر طبیعی است که انسان دلتنگ عزیزانش گردد .
در روایات آمده است که حضرت یوسف ( ع ) در فراق و دوری از پدر در زندان آنقدر گریه می کرد که موجب ناراحتی سایر زندانیان شد . «و اما یوسف ، فانه کان یبکی علی ابیه یعقوب و هو فی السجن فتاذی به اهل السجن» : اما یوسف ، همانا او پیوسته در فراق پدرش یعقوب گریه می کرد در حالیکه در زندان بود و اهل زندان اذیت می شدند .(مجلسی،۱۴۰۳،ج۱۲،۳۰۳)،(قمی،۱۳۷۳،ج ۱،۳۵۵).

مدل چرنیس ، تلاشهای مقابله عملکردی در مواجهه با تنیدگی زاها را در نظر نگرفته است.استراتژیهای مقابله ای عملکردی به فرد اجازه می دهد که با تنیدگی زاها به یک روش واقعی و نه به صورت تغییرات ادراکی در قالب مکانیسم های دفاعی مقابله کنند. چنین مکانیسمهای مقابله ای عملکردی به سه صورت طبقه بندی می شوند:
- استراتژیهایی که بوسیله سازمانهای خدمات انسانی فراهم آمده اند. (مانند تهیه مراکز آموزش کارکنان)
- استراتژیهای فردی (مانند مرخصی گرفتن)
- استراتژیهایی که بوسیله گروه ها به کار گرفته می شوند(مانند همکاران، خانواده، دوستان، و حمایت اجتماعی)
مدل مذکور متاسفانه نقش شخصیت را به عنوان یک عامل زمینه ساز در نظر نگرفته است. کاپنر و همکاران وی در مقابل مدل چرنیس (۱۹۸۰) ،مدل دیگری را پیشنهاد می کند که کاملتر به نظر می رسد.
۲-۳٫مدل کاپنر^[۳۴]
در مدل کاپنر (۱۹۹۳) بین تنیدگی ها و آشفتگی های روانی رابطه مثبت وجود دارد ،همچنانکه چرنیس نیز بر آن تاکید کرده است. بین میزان آشفتگی روانی ، درجات و مقدار مکانیسم های مقابله ای دفاعی و بین میزان آشفتگی روانی و شکست ، رابطه وجود دارد. رابطه فوق بین آشفتگی روانی و شکست تاییدی بر مدل درماندگی آموخته شده سلیگمن^[۳۵] (۱۹۸۳) و سندرم تطابق عمومی سلبی^[۳۶] (۱۹۷۶) می باشد.
در این مدل بین نوع شخصیت ((A و تنیدگی زاهای ادراکی بوسیله افراد یک رابطه مثبت وجود دارد و بین نوع شخصیت (A) و حمایت اجتماعی رابطه منفی وجود دارد. یعنی افراد با نوع (A) از حمایت اجتماعی کمتری برخوردارند و اثر غیر مستقیم تنیدگی ها روی آشفتگی روانی، با اثر مستقیم آن در مدل مقایسه شده است و تاییدی بر این است که حمایت اجتماعی به عنوان یک میانجی و واسطه در تاثیر تنیدگی ها بر فرسودگی شغلی عمل می کند.
نوع شخصیت A
شکست
آشفتگی روانی حمایت اجتماعی تنیدگی
مقابله دفاعی
نمودار(۲-۲): مدل کاپنر از تنیدگی ، به نقل از( گرگری ۱۳۷۴ )
۲-۴٫ رویکرد ساختاری
این رویکرد به جو اساسا به عنوان ویژگیها و خصوصیات وابسته به یک سازمان توجه دارد. این ویژگی همواره با سازمان وجود داشته و از ادراک اعضا سازمان مستقل است .رویکرد ساختاری ما را به ارتباط بین هدف و معیارهای ادراکی جو سازمانی هدایت می کند. گیون^[۳۷] این مساله را مطرح ساخت که جو سازمانی، ویژگیهای سازمان را مورد ملاحظه قرار داده، سپس بر اساس درک صحیحی، هدف و معیارهای بیرونی، باید ارزشیابی گردد.
پین^[۳۸] و پاگ^[۳۹] تجزیه و تحلیل عمده ای از اجزا دیدگاه ساختاری ارائه نموده اند که بر این اساس، موقعیتهای واقعی در شرایط سازمانی عامل تعیین کننده نظریات، ارزشها، و ادراکات کارکنان از وقایع سازمان است. بنابراین جوهای مختلف در ابعاد مختلف ساختار سازمانی مانند اندازه سازمان، درجه تمرکز در تصمیم گیری، تعداد سطوح سلسله مراتب، ماهیت تکنولوژی مورد استفاده و حوزه ای که قوانین رسمی و خط مش هایی که رفتار فرد را نهی می کند، ظاهر می گردد. شکل زیر نمایانگر این مساله است که ساختار سازمانی، یک جو سازمانی را با خواص مستقل از خودش که اعضا سازمان آنرا دریافت می کنند، خلق می نماید. یعنی جو یک آشکارگر هدف در ساختار سازمانی است که افراد با آن مواجه گردیده و آنرا درک و دریافت می نمایند (گمینیان و گودرزی، ۵۲:۱۳۸۱)

فرد مشاهده کننده
(ادراکات فردی)
ساختار سازمانی
جو سازمانی
نمودار (۲-۳):فرایند ایجاد جو سازمانی در رویکرد ساختاری
۲-۵ مراحل فرسودگی شغلی
۲-۵-۱ دیدگاه ماسلاچ^[۴۰]
الف- به عقیده ماسلاچ فرسودگی شغلی سه مرحله را پشت سر می گذارد:
- مرحله اول : شخص احساس می کند که از نظر عاطفی فرسوده شده و احساس ندارد، از کار افتاده و چیزی ندارد که به دیگران بدهد .
*مورد اول : برانگیختگی روانی
- بی حوصلگی، اضطراب مزمن، افزایش فشار خون به صورت دوره ای، دندان قروچه،
بی خوابی، فراموشکاری، تپش قلب، ریتم غیر معمول قلب، عدم تمرکز، سردرد.
- مورد دوم: شخص بیش از پیش اهمال نشان می دهد و به وظایف خود در محیط کار حساس می شود.
* مورد سوم : حفظ و بقای انرژی :تلاش برای جبران فشار روانی،اگر این روشها شکست بخورند نتیجه ممکن است به اشکال زیربروز کند:
- دیر رفتن سر کار، تعلل و مسامحه کاری، نیاز به سه روز آخر هفته، کاهش میل جنسی، خستگی مزمن در صبح، با تاخیر سر کار حاضر شدن، بد گمانی، تنفر، افزایش مصرف چای و قهوه و نوشابه ، بی تفاوتی.
*- مرحله سوم: شخص به این نتیجه می رسد که از نظر کاری ناموفق است و کار دیگری برای انجام دادن نداردوبه صورت زیر اشکارمیشود.
در ماندگی (خستگی) (شامل حتی دو مورد از علایم زیر ):
- افسردگی و ناراحتی مزمن، خستگی جسمی مزمن، مشکلات معده ای – روده ای مزمن، سردرد مزمن، تمایل به کناره گیری از جامعه ، تمایل به دور شدن از دوستان و کار و حتی خانواده، حتی تمایل به خودکشی.
این مراحل معمولا پشت سر هم حادث می شوند و هر چند این روند می تواند در هر مرحله ای متوقف شود.( خاکزادان ، ۷۱:۱۳۸۵)
۲-۵-۲ دیدگاه پستونچی
ب- پستونجی^[۴۱]۱۹۹۹ به نقل از( ساعتچی ۱۳۸۰ : ۲۱۷ و ۲۱۸ ) مراحل را اینگونه بیان می کند:
۱- مرحله ما ه عسل^[۴۲] :
در این مرحله، فرد احساسات شادمانه و سر خوشی ناشی از برخورد با شغل جدید را تجربه می کند . این احساسات عبارتند از : ( تهییج، اشتیاق، غرور، و چالش. ) وجوه نا مطلوب، به دو طریق ظهور پیدا می کنند ، یعنی : نیروی ذخیره شده برای مقابله با نیازهای یک محیط چالش آور ، به تدریج به اتمام می رسد و در این مرحله برای مقابله با فشار روانی، عادات و راهبرد هایی شکل می گیرند که غالبا برای مقابله با چالشهای بعدی مفید نیستند.
۲- مرحله کمبود سوخت^[۴۳] :
در این مرحله، فرد نوعی احساس زوال ، خستگی، گیجی و ابهام را تجربه می کند . نشانه های این مرحله عبارتند از: ( عدم رضایت شغلی، عدم کار آیی، اختلال در خواب و احساس خستگی ) . نتایج چنین احساساتی نیز واکنش ( پرخوری و اعتیاد ) است .
۳- مرحله نشانه مزمن^[۴۴] :
در این مرحله، نشانه های مرضی فیزیولوژیکی بیشتر آشکار می شوند و فرد نیازمند توجه و کمک می شود . نشانه های عادی این مرحله عبارتند از : فرسودگی مزمن، بیماری جسمی، خشم و افسردگی . در این مرحله، نوعی احساس خستگی ، فرسودگی و تحلیل رفتگی بر فرد مستولی می شود .
۴- مرحله بحران^[۴۵] :
اگر احساسات و نشانه های مرضی مرحله سوم برای مدتی طولانی ادامه پیدا کند، فرد وارد مرحله بحرانی می شود . در این مرحله فرد احساس می کند بر او ستم رفته است و تمایلات مربوط به بدبینی و شک و تردید نسبت به خود، در او افزایش می یابد. در این مرحله ، ممکن است فرد دچار زخم معده ، سردرد، درد های مزمن پشت، فشار خون بالا و کم خوابی شود . ضمنا ممکن است این درد ها نیز به صورت حاد ، جلوه گر شوند .

• هموند، ترنر و بین (۲۰۰۰): این افراد در مورد تفاوت ویژگیهای استفاده کنندگان و غیر آنها واستراتژی مورد نظرشان کار تحقیقی انجام داده و اظهار داشته اند: استفاده کنندگان از اینترنت معمولا بًه فناوری و فواید ناشی از آن علاقه مندند و آن را مهم و لذتبخش میدانند. کاربران اینترنتی به واسطه محرکهای اطلاعاتی و ارتباطاتی برانگیخته میشوند. یافته های این تحقیق ما را به این سمت رهنمون میشود که اینترنت باید جنبه سرگرم کننده و تعاملی بیشتری به خود بگیرد تا بتواند استفاده کنندگان بیشتری را به خود جذب کند.

۱-۵- اهداف پژوهش
۱-۵-۱- هدف اصلی

• تحقیق حاضر با هدف شناسایی تاثیر اقدامات بازاریابی اینترنتی بر کیفیت خدمات انجام خواهد شد

۱-۵-۲- اهداف فرعی:

• بررسی رابطه میان بازاریابی اینترنتی و ملموس بودن ارائه خدمات بانکی

• بررسی رابطه میان بازاریابی اینترنتی و اطمینان خاطر بودن ارائه خدمات بانکی

• بررسی رابطه میان بازاریابی اینترنتی و پاسخ گو بودن در ارائه خدمات بانکی در ارائه خدمات بانکی

• بررسی رابطه میان بازاریابی اینترنتی و قابلیت اعتماد در ارائه خدمات بانکی

• بررسی رابطه میان بازاریابی اینترنتی و همدلی در ارائه خدمات بانک

۱-۶- فرضیات پژوهش
۱-۶-۱- فرضیه اصلی

• بازاریابی اینترنتی اثر مثبت و معنی داری بر کیفیت خدمات دارد.

۱-۶-۲- فرضیات فرعی

• استفاده از رویکرد بازاریابی اینترنتی اثر مثبت و معناداری بر ملموس بودن ارائه خدمات بانکی در بانک توسعه تعاون دارد.

• استفاده از رویکرد بازاریابی اینترنتی اثر مثبت و معناداری بر اطمینان خاطر بودن ارائه خدمات بانکی در بانک توسعه تعاون دارد.

• استفاده از رویکرد بازاریابی اینترنتی اثر مثبت و معناداری بر پاسخ گو بودن در ارائه خدمات بانکی در بانک توسعه تعاون دارد.

• استفاده از رویکرد بازاریابی اینترنتی اثر مثبت و معناداری بر قابلیت اعتماد ارائه خدمات بانکی در بانک توسعه تعاون دارد.

• استفاده از رویکرد بازاریابی اینترنتی اثر مثبت و معناداری بر همدلی در ارائه خدمات بانکی در بانک توسعه تعاون دارد.

۱-۷- قلمرو پژوهش
۱-۷-۱- قلمرو زمانی:
قلمرو زمانی این پژوهش از مرداد ۱۳۹۱ تا آذر۱۳۹۱ انجام می گیرد.
۱-۷-۲- قلمرو مکانی:
قلمرو این پژوهش همانگونه که از عنوان آن مشخص است در بانک توسعه تعاون سطح استان سیستان و بلوچستان می باشد.
۱-۷-۳- قلمرو موضوعی:
قلمرو موضوعی این پژوهش به طور اعم تاثیر بازاریابی اینترنتی و به طور اخص ارتقاء کیفیت ارائه خدمات می باشد که بصورت مورد پژوهی بر روی بانک توسعه تعاون در سطح استان سیستان و بلوچستان تمرکز کرده است.
۱-۸- روش پژوهش:
الف- این پژوهش از نظر هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است .
ب- این پژوهش از نظر مکانی از نوع تحقیقات میدانی است، زیرا داده های تحقیق درچارچوب جامعه و یا نمونه آماری با حضور آنها و با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه گردآوری می شود.
ج- این پژوهش از نظر روش در زمره تحقیقات توصیفی- پیمایشی است، زیرا به طور ویژه بر روی توسعه تعاون در سطح استان سیستان و بلوچستان تمرکز کرده و عناصر و متغیرهای پژوهش و نحوه ارتباط میان آنان را در چارچوب مشخص توصیف می نماید.
۱-۸-۱- جامعه آماری:
در این پژوهش جامعه آماری عبارت است از کلیه کارکنان، مدیران و کارمندان بانک تویعه تعاون در سطح استان سیستان و بلوچستان می باشند.
۱-۸-۲- روش نمونه گیری و ابزار گردآوری داده ها:
هدف تحقیقات کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است و به سمت کاربرد عملی دانش هدایت می‌شود. (سرمد و همکاران، ۱۳۸۵، ص ۷۹). از آنجائی که در این تحقیق به مطالعه آنچه که هست در میان افراد نمونه آماری پرداخته شده است، روش تحقیق، توصیفی- پیمایشی است؛ و از پرسشنامه جهت پیمایش یا سنجش سطح هر یک از ابعاد مورد بررسی استفاده می­ شود. در نتیجه تاثیر بازاریابی اینترنتی بر ارتقاء کیفیت ارئه خدمات بانکی را در سازمان مورد مطالعه، آنگونه که هست بررسی و توصیف می­ کند. این نوع تحقیق می‌تواند برای پاسخ به سئوال‌های پژوهشی از نوع؛ وضعیت موجود چگونه است؟ماهیت شرایط موجود چگونه است؟ چه رابطه‌ای میان رویداد‌ها وجود دارد؟ مورد استفاده قرار گیرد. تحقیقات پیمایشی را بر حسب حجم جامعه مورد مطالعه در دو مقیاس کوچک و بزرگ و از بعد زمان تحقیق به سه روش مقطعی، طولی و دلفی تقسیم کرده‌اند. از آن جهت که تحقیق حاضر در مقیاس محدودی از سازمان انجام می‌شود و داده‌های مربوط به آن، از طریق پرسشنامه در یک مقطع خاص جمع‌ آوری می‌شود، پژوهش حاضر از نظر مقیاس کوچک و به لحاظ روش مقطعی می‌باشد(سرمد و همکاران، ۱۳۸۵، ص ۸۳-۸۱). از آنجائی که این تحقیق در یک سازمان واقعی صورت می گیرد و از نتایج آن می توان به طور علمی استفاده کرد، یک تحقیق علمی- کاربردی نیز هست. جامعه آماری این تحقیق شامل مدیران، کارکنان و کارشناسان واحدهای مختلف سازمان است که با توجه به حساسیت جغرافیایی سازمان و عدم استفاده از سیستم بدون کاغذ کلیه واحد ها تعداد …………… نفر به عنوان جامعه آماری انتخاب گردید.

داده های این پژوهش با بهره گرفتن از پرسشنامه، که بر اساس مطالعات انجام شده در بخش ادبیات موضوع و با راهنمایی اساتید و کارشناسان مربوطه تهیه و روایی و پایایی آن مورد سنجش قرار گرفته، جمع آوری گردیده است .
۱-۸-۳- شیوه تحلیل داده ها:
جهت تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات بدست آمده از نمونه از روش‌های آمار توصیفی و جداول و نمودار‌های توزیع فراوانی استفاده می شود. با توجه به نسبی و رتبه‌ای بودن متغییر‌ها، روش تحلیل داده‌ها آزمون مجذور کای می‌باشد. اضافه می کند چنانچه در طول تحقیق نیاز به رتبه‌بندی داده‌ها احساس شود، از آزمون فریدمن و برای تحلیل داده‌های مربوط به نظر سنجی از آزمون Z نسبت استفاده خواهد شد. تحلیل واریانس برای متغییر‌های استخراج شده از داده‌های مربوط به مشخصات عمومی اعضای جامعه نیز آزمون دیگری است که به منظور تعیین جهت‌گیری‌های خاص برای پاسخ‌گویی به سئوالات از سوی آزمودنی‌ها، استفاده خواهد شد. لازم به ذکر است، کلیه محاسبات مربوط به تعیین اعتبار و آزمون‌های فوق با بهره گرفتن از نرم‌افزار SPSS صورت خواهد گرفت.
۱-۹- واژه های کلیدی پژوهش

• کیفیت خدمات بانکی

معرفی نقش عضویت آلمان در اتحادیه اروپا بر ژئوپولیتیک جمهوری اسلامی ایران
ارائه راهکار های لازم در جهت نقش آلمان در ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران
۱-۴ فرضیه تحقیق
بنظر می رسد جایگاه آلمان بر ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران تاثیر دارد.
بنظر می رسد جایگاه آلمان به عنوان عضو موثر اتحادیه اروپا بر ژئوپولیتیک جمهوری اسلامی ایران تاثیرگذار می باشد.

1. 1. ۵ محدوده مورد مطالعه

محدوده مورد مطالعه در این تحقیق کشور ایران و کشور آلمان است که ایران از نظر سیاسی و از مشرق به کشورهای پاکستان و افغانستان، از شمال به جمهوریهای ترکمنستان، ارمنستان ، آذربایجان، نخجوان و دریای کاسپین از مغرب تا ترکیه و عراق و از جنوب به خلیج پارس و دریای عمان محدود می شود.
آلمان (به آلمانی: Deutschland) با نام رسمی جمهوری فدرال آلمان (به آلمانی: BRD:Bundesrepublik Deutschland)، کشوری در قاره اروپا با پایتخت برلین است. آلمان از شمال با دریای شمال، دانمارک و دریای بالتیک، از شرق با لهستان و جمهوری چک، از جنوب با اتریش و سوئیس و از غرب با فرانسه، بلژیک، لوکزامبورگ و هلند مرز دارد. مساحت آن۴۱/ ۳۵۷۱۲۱ کیلومتر مربع است و با ۸۲ میلیون نفر، پرجمعیت‌ترین کشور اروپا است.
۱-۵-۱ ویژگیهای جغرافیایی ایران
موقعیت
نام ایران خاستگاه قومی دارد و معرف قوم و نژادی است که بر اساس نظریه های باستان شناسی و تاریخی اجداد و نیاکان ساکنان سرزمین ایران بوده اند. این قوم که به آریائیها معروفند، در اواسط هزاره دوم قبل از میلاد وارد فلات ایران شدند و از طریق محو کردن یا راندن تمدن های پراکنده و کوچک بومی و یا ادغام در آنها، تمدن و فرهنگ جدیدی را در سرزمین ایران مستقر ساختند که در دوره های بعد به درجاتی از تکامل نائل آمد و هویت سکنه سرزمین ایران را شکل داد. (اران منسوب به قوم نجیب زاده «ار» با پسوند آن) (حافظ نیا، ۱۳۸۶، ص ۱۰)
کشور ایران بین عرض های ۲۵ و ۴۰ درجه شمالی و طول های ۴۴ و ۶۳ درجه شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته و محدوده ای را به وسعت ۱۹۵/۶۴۸/۱ کیلومتر مربع از فلات ایران که وسعت آن یک میلیون بیش از کشور ایران است در بر می گیرد.ایران از مشرق به کشورهای پاکستان و افغانستان، از شمال به جمهوریهای ترکمنستان، آذربایجان، نخجوان و دریای کاسپین از مغرب تا ترکیه و عراق و از جنوب از جنوب خلیج پارس و دریای عمان محدود می شود. این کشور نزدیک به ۸۰۰۰ کیلومتر مرز خشکی و آبی دارد که تقریباً  آن را مرزهای خشکی و بقیه را مرزهای آبی تشکیل می دهد.
قلمرو جغرافیای ایران هم به لحاظ طبیعی و هم به لحاظ انسانی و فرهنگی هویت خاصی دارد که با مرزهای مشخص طبیعی و انسانی از فضاها و قلمروهای پیرامون خود جدا و متمایز می شود. به لحاظ طبیعی، قلمرو جغرافیایی فلات ایران در شمال از فضاهای ماورای قفقاز، سیبری و آسیای مرکزی در شرق از فضاهای فلات ایران تبت و فلات دکن (هند) و دشت سند و پنجاب، در جنوب از فضاهای آبی اقیانوس هند، خلیج پارس و شبه جزیره عربستان و در غرب از فضاهای فلات آناتولی و دشت های بین النهرین متمایز و جدا می شود و فضای محصور میان این مناطق دارای هویت طبیعی مشخص است. به لحاظ انسانی و فرهنگی نیز فضای جغرافیایی فلات ایران، ساختار انسانی و فرهنگی خاص دارد که بوسیله قلمروهای فرهنگ و انسانی پیرامونی متمایز می باشد. قلمروی فرهنگی – انسانی ایران در شمال با قلمرو ترک و توران از یک سو و قلمرو روسی – اسلامی از سوی دیگر، در شرق با قلمروی فرهنگ چینی و هندی و در جنوب و غرب با فرهنگ و قلمروی تمدن عربی و سامی محدود می شود. بنابراین ایران هویت فرهنگی و تمدن خود را در میان قلمروهای فرهنگی و تمدنی پیرامون حفظ کرده و در سطح گسل و تماس قلمروی ایران با سیار قلمروها، نواحی فرهنگی سنتزی یا ترکیبی پدید آمده ایت که هویت ترکیبی آنها را خصلتهای فرهنگی – تمدن ایران و تمدن مجاور آن تشکیل می دهد. به طور نمونه می تواند به پاکستان در شرق، بین النهرین در غرب و قفقاز و آسیای مرکزی در شمال اشاره کرد.به لحاظ موقعیت ارتباطی، فضای جغرافیای ایران در محور شمال – جنوب دو عرصه جغرافیای آب و خشکی را به هم پیوند می دهد و در مسیر عمومی ارتباط قاره های اروپا و آسیا و اقیانوسیه، بویژه آسیای جنوبی و جنوب شرقی قرار داد. قاره آسیا بزرگرترین قاره کره زمین با وسعتی حدود ۴/۴۴ میلیون کیلومتر مربع می باشد (مشیری، ۱۳۸۷،ص۲) از اینرو ایران درمعرض تعاملات، استراتژیها، جابه جایی هاوپدیده هایی قرار دارد که به هر نحو با موقعیت ارتباطی ایران مرتبط می باشد. ایران از لحاظ ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک، طی دو قرن اخیر، دقیقاً در حد فاصل استراتژی های دو قدرت بزرگ جهانی رقیب قرار داشته و نقش حائل را در فرایند رفتارهای رقابت آمیز قدرت های جهانی بازی کرده است (حافظ نیا، ۱۳۸۱، ص ۱۵)

کشور کنونی ایران دارای مساحتی حدود ۶۲۸۰۰۰ مایل مریع ( ۱۶۴۸۰۰۰) کیلومتر مربع (ثابت فر، ۱۳۸۴، ص۱۹) که حدود یک سیصد و نهم کره زمین و یک نودم خشکی های زمین و یک بیست و هفتم قاره آسیاست و در دسته بندی جزء کشورهای خیلی بزرگ محسوب می شود. (ملکوتیان، ۱۳۸۳،ص ۲۰۸) و شرقی ترین نقطه آن کوهک در مرز پاکستان و غربی ترین نقطه آن بازرگان در مرکز ترکیه است. اختلاف ساعت شرقی ترین باغربی ترین نقطه آن قریب ساعت و ۱۸ دقیقه است (بیات، ۱۳۷۹،ص ۱)
مرزهای فلات ایران در جنوب شامل جنوب خلیج پارس و دریای عمان و در غرب جلگه بین النهرین و دامنه های غربی رشته کوههای زاگرس. در شمال بخش علیای رود جیحون و دریای مازندران، استیپ های صحرای ترکمن و رودکورا (کوروش) درشرق جلگه رود سند کوههای پامیر می باشد.(کیانی، ۱۳۷۰،ص ۱)
این توده مرتفع که بطور متوسط ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ متر ارتفاع دارد و از نظر همبستگی ناهمواری ها و شیکه آبها بخش وسیعی از همسایع شرقی یعنی کشور افغانستان را نیز در بر می گیرد، از تمام جهات به وسیله رشته کوه های مرتفعی احاطه شده است (اهلرز، ۱۳۷۲،ص ۳۳)
ایران در چهارگوشه خود به چهار جلگه مستعد و غنی از نظر تولیدات کشاورزی نزدیک است که قسمت هایی از فلات ایران را تشکیل می دهند. این جلگه ها عبارتند از:
۱- جلگه ارمنستان که در شمال غربی فلات ایران واقع شده
۲- جلگه ماورالنهر که در شمال شرقی این فلات قرار دارد.
۳- جلگه پنجاب و یا جلگه سند که جنوب شرقی فلات ایران را تشکیل داده.
۴- جلگه بین النهرین که در جنوب غربی فلات ایران واقع شده و این جلگه ها آبادترین و حاصلخیزترین بخش های فلات ایران را شامل می شوند. تاریخ زندگی اجتماعی در ایران معلوم نیست. اما می توان گفت از ورود آریائیها به این سرزمین احتمالاً بومیانی در آن زندگی می کرده اند و این زندگی در سرزمین هایی پرآب و علف که منبع غذای انسان را تشکیل می دهند بوده است. تاریخ ورود ارائیها به سرزمینی که نام خود را از آنان گرفته است به بیش از ده ها قرن قبل از میلاد می رسد و پایان ورود آنان به قرن هشتم قبل از میلاد ختم می گردد. آریائیها پس از استقرار در این سرزمین به تدریج یکجا نشین شدند و به مرور تشکیل امپراطوریهایی را دادند که حدود و ثغور آنها به قسمتهایی از سرزمین های بسیار دور دست مرزهای کنونی می رسید. این مردمان اولین واحدهای سیاسی را با عرف و عادات و قوانین مخصوص به خود به وجود آوردند.این سرزمین با موقعیت جغرافیایی و عامل استراتژیک ویژه ای که داشت و اتصال سه قاره آسیا در مشرق، اروپا در مغرب و آفریقا و در جنوب غربی بوده، مرکز تجمع توده ها و اقدام و قبایل مختلفی گردرد. ارتباط اقوام مختلف در محدوده داخلی ایران از یک طرف و رابطه آنان با مردم سایر ملل که از محدوده ایران و بین قاره ها حرکت می کردند. از طرف دیگر سبب پیشرفت قابل ملاحظه ای در کسب فرهنگ و تمدن گشته و زبان فارسی که معرف سرزمین و مردم ایران از هنگام ورود آنان به این قلمرو بوده است، یکی از لطیف ترین ادبیات جهان را در محدوده ی وسیع ایران بوجود آورد. این زمان در طول تاریخ ایرانیان با مناسبت های مختلف و از جمله دادو ستد و کشورگشایی امپراطوری ایران از مرزهای سیاسی کشور فراتر رفت و از همین راه بود که منش و شخصیت ایرانی ابدی و پایدار گردید. احساس یکپارچگی و اتحاد زمانی در بین مردم ایران قویتر شد که قریب به اتفاق ایرانیان این پیش اسلام را پذیرفته و در سایه آن امتیازات طبقاتی اقویا محو و نابود گردید. زیرا چنانکه می دانیم کشورهای عرب همسایه و ترکیه در مغرب و نیز همسایگی شرقی ایران یعنی افغانستان و پاکستان و ترکمنستان و در شمال شرقی مسلمانند لیکن در میان همه کشورهای اسلامی تنها ایرانیان هستند که مذهب شیعه را در مذهب رسمی خود انتخاب کرده اند.براین اساس این جنبه های مذهبی و فرهنگی زبانی است که سرزمین ایران معنویت اسلامی و ایرانی محکمی پیدا کرده و تاریخ سیاسی خاصی را در صفحه جهان پایه گذاری می کند.
- توپوگرافی
سرزمین ایران فلات نسبتاً مرتفعی است که در بخش میانی کمربند چین خورده آلپ هیمالیا قرار دارد این رشته ارتفاعات عظیم که از اروپا تا آسای مرکزی ادامه پیدا می کند در ایران به دو شاخه کوه های البرز و زاگرس تقسیم می شود (نظری، ۱۳۷۲،ص ۱۵)
پیدایش چین خوردگیها و ناهمواریهای ایران نتیجه حرکت کوهزایی اواخر دوران سوم است که پیدایش این چین خوردگیها همزمان با پیدایش کوههای جنوب اروپا و آسیا بوده است.
در ایران نمونه های مشخص ناهمواری به صورت کوهستانهای بلند و پُرحجم با دامنه های پرشیب و دره های تنگ و گذرگاهها یا به صورت سرزمینهای کما بیش هموار و یکنواخت دیده می شود.
ناهمواریهای ایران را می توان از نظر طبیعی و جهت برحستگی و شرایط خاص منطقه به چند دسته تقسیم کرد:
کوههای شمالی،کوههای غربی و جنوبی، کوههای شرقی، کوههای مرکزی،جلگه های ساحلی، چاله های داخلی.( عفیفی ،۱۳۸۹،ص۴۲)
نقشه شماره ۲-۳- توپوگرافی ایران
- اقلیم
ایران در منطقه معتدله خشک شمالی و در عرض متوسط روی کره زمین در ناحیه جنب استوایی و استوایی قرار دارد. همین موقعیت جغرافیایی با دوری از دریاهای بزرگ، به ویژه جریانات هوایی موجب شده است تا آب و هوای ایران خشک و بَرّی باشد. اما به سبب وسعت بسیار وجود عوارض گوناگون طبیعی مانند ارتفاعات بلند در شمال و مغرب و پستی های وسیع، چون دشت های مرکزی در داخل فلات و افزودن بر آن، مجاورت دریای کاسپین و خلیج پارس و اقیانوس هند – که هر یک از این افق ها، اقلیمی جداگانه می سازند. ایران از اقلیم مختلف و آب و هوای متنوع برخوردار است. ایران فلاتی مرتفع، نزدیک به دشتهای وسیع اسیا که ارتفاع متوسط آن حدود ۱۲۰۰ متر از سطح دریاست. وضع چین خوردگی ها و ارتفاعات که بلندی برخی از آنها ۴۰۰۰ متر بیشتر است و وجود دریاهای شمال و جنوب که دور از نواحی مرکزی قرار دارند. به ویژه وضع قرار گرفتن کوه های که برگرد ایران حلقه زده اند. این کشور را از جمله کشورهای نادر جهان کرده است که می توان در آن انواع آب و هوا را شاهد نمود(سعیدیان، ۱۳۸۳، ص ۳۵۰).
- ویژگیهای انسانی
در مبحث عوامل انسانی به وجوه مختلف آن می پردازیم نژاد – دین و مذهب – زبان و خط و پرچم و تقویم– زبان و خط فارسی، زبان و خط رسمی ایران است بیش از نصف مردم به زبان فارسی و ۲۰% به زبان و لهجه آذری و حدود ۶% گیلکی و ۸/۵% لری و بختیاری و حدود ۷/۵% کردی و ۵% مازندرانی و بقیه به زبان عربی و لهجه بلوچی و محلی و لهجه‌های دیگر سخن می گویند، تاریخ ایران هجری شمسی و اول سال ایران اول بهار یعنی فروردین ماه است که با نوروز باستانی آغاز می‌شود (سعیدیان، ۱۳۸۳، ص ۳۵۱)
- زبان و خط
زبان و خط فارسی، زبان و خط رسمی ایران است بیش از نصف مردم به زبان فارسی و ۲۰% به زبان و لهجه آذری و حدود ۶% گیلکی و ۸/۵% لری و بختیاری و حدود ۷/۵% کردی و ۵% مازندرانی و بقیه به زبان عربی و لهجه بلوچی و محلی و لهجه های دیگر سخن می گویند (سعیدیان، ۱۳۸۳،ص۳۵۱).
- دین و مذهب
ایرانیان تا ظهور اسلام بیشتر پیرو آئین زرتشتی بودند و اکنون دین رسمی ایران است. ۸/۹۸% مسلمانان که ۹۱% آن شیعه دوازه امامی و ۸/۷% اقلیت های مسلمان حنفی، شافعی، مالکی، جنبلی و ۲/۱% مسیحی و زرتشتی و یهودی هستند (سعیدیان، ۱۳۸۳،ص ۱۳)
- نژاد
آریایی ها اقوام کوچ نشینی بودند که با دامداری روزگار می گذراندند. مسکن اولیه آنها، سرزمین ها و چراگاه های شمال فلات ایران بود، آریایی ها مردمی چادر نشین بودند و همراه با دام هایشان در کنار رودخانه ها و چراگاه ها زندگی می کردند. در حدود ۴۵۰۰ سال پیش، مهاجرت آریایی ها از سرزمین شمال فلات ایران آغاز شد گروهی از آریایی ها به سمت اروپا، گروهی به سمت هند و گروهی هم به طرف فلات ایران رهسپار شدند. آریایی ها سرزمینی را که وارد شده بودند ایران یعنی سرزمین آریایی ها نامیدند. آن ها شامل سه گروه بزرگ ماد، پارس، پارت بودند. مادها در غرب، پارس ها در جنوب و پارت ها در شمال شرقی فلات ایران ساکن شدند. این سه گروه از آن پس ایرانیان نامیده شدند(سعیدیان، ۱۳۸۳، ص ۳۵۲).
۱-۵-۲ ویژگیهای جغرافیایی آلمان
کشور آلمان در مختصات جغرافیایی ۵۲°۳۱′ عرض شمالی و ۱۳°۲۳′ طول شرقی قرار داشته وبا نام رسمی جمهوری فدرال آلمان کشوری در قاره اروپا با پایتخت برلین است. آلمان از شمال با دریای شمال، دانمارک و دریای بالتیک، از شرق با لهستان و جمهوری چک، از جنوب با اتریش و سوئیس و از غرب با فرانسه، بلژیک، لوکزامبورگ و هلند مرز دارد. مساحت آن ۳۵۷۱۲۱٫۴۱ کیلومتر مربع است و با ۸۲ میلیون نفر، پرجمعیت‌ترین کشور اروپا است(جغرافیای آلمان». سفارت آلمان در تهران، ۲۰۱۳ به نقل از ویکی پدیا).
اولین حضور جامعه انسانی در سرزمین آلمان به ۵۰۰ هزار سال پیش و انسان‌های نئاندرتال بازمی‌گردد. رمی‌ها اولین گروه از انسان‌های متمدن بودند، که در آلمان ساکن شدند. تا سال ۸۰۰ میلادی آلمان حکومت مقتدری نداشت و مورد تاخت و تاز همسایه‌ها بود. در این سال شارلمانی توانست کشورهای رم را متحد کند، اما این اتحاد کوتاه مدت بود. از سرزمین‌های متعلق به وی، سه پادشاهی شکل گرفت، که یکی از آن‌ها به آلمان امروزی ختم می‌شود. اولین پادشاه آلمانی‌زبان در این سرزمین، لودویگ شاه آلمانی بود. دیگر کشورها از آن پس، مردم این سرزمین را با زبان آلمانی می‌شناختند. پس از این دوره، حکومت به امپراطوری مقدس روم رسید، این دوره که شامل قرون وسطی می‌شود با قدرت گرفتن کلیسای کاتولیک همراه بود. ظهور کلیسای پروتستان و مارتین لوتر را می‌توان از رویدادهای مهم آن زمان برشمرد. پس از آن در اوایل قرن ۱۹ام امپراطوری پروس از اتحاد مناطق آلمانی در کنگره وین شکل گرفت. با پایان جنگ جهانی اول، قیصر مجبور به استعفا شد، این دوره تا برآمدن فاشیسم را دوران جمهوری وایمار می‌نامند. با بدتر شدن وضعیت اقتصادی در آلمان پس از جنگ جهانی اول و گسترش نژادپرستی، حزب نازی در این کشور به قدرت رسید. این حزب تا پایان جنگ‌جهانی دوم و شکست آلمان در این کشور حاکم بود. پس از جنگ‌جهانی دوم، کشور آلمان، به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شد، تا در سال ۱۹۹۰ آلمان غربی و شرقی متحد گشته و جمهوری فدرال آلمان را تشکیل دهند(کشور و مردم تاریخ آلمان از جنگ جهانی اول تا جنگ جهانی دوم، ۲۰۱۳ به نقل از ویکی پدیا)
آلمان دارای نظام سیاسی جمهوری فدرال دموکراتیک پارلمانی بوده و دارای ۱۶ ایالت است. این ایالت‌ها می‌توانند در برخی مسایل مستقل عمل کنند. آلمان هم اکنون یکی از صنعتی‌ترین کشورهای جهان است و به عنوان ثروتمندترین عضو اتحادیه اروپا، موتور اقتصادیِ حوزه پولیِ یورو محسوب می‌شود. شهرهای بزرگ آلمان برلین، هامبورگ، مونیخ و فرانکفورت می‌باشند(جغرافیای آلمان». سفارت آلمان در تهران، ۲۰۱۳ به نقل از ویکی پدیا).
آلمان در دو جنگ جهانی اول و دوم نقش گسترده‌ای داشت و در پی این دو جنگ خسارت‌های زیادی را متحمل شد. پس از پایان جنگ با وام‌هایی که از کشورهای متفق گرفت، توانست کشور را بازسازی کند. جمهوری فدرال آلمان هم‌اکنون یکی از اعضای سازمان ملل متحد، ناتو، کشورهای گروه هشت و گروه پنج بوده و از بنیانگذاران اتحادیه اروپا است( آلمان در جهان، ۲۰۱۳، به نقل از ویکی پدیا).
واژه آلمانی (دویچ) (به آلمانی: Deutsch) دارای معنای اولیه متعلق به مردم بوده‌است. در سده پانزدهم میلادی، نام رسمی حکومت این سرزمین، تویتونیکوم رگنوم (به لاتین: Teutonicum Regnum) یعنی حکومت کشورهای آلمانی به وجود آمد. واژه Deutschland از همین نام گرفته شد. در زبان فارسی نام آلمان بر می‌گردد به قبیله آلامان‌ها که در گذشته‌های دور در این کشور می‌زیسته‌اند. در زبان‌های فرانسوی و اسپانیایی نیز نام این کشور به آلامان‌ها بر می‌گردد.
جغرافیای طبیعی