این دسته بندی بیانگر تنوع زیاد و نقش گسترده شرکت های خدماتی در فرایند نوآوری است. از آنجایی که تعامل میان تأمین کننده خدمات و مصرف کننده خدمات در فرایند نوآوری بسیار اهمیت دارد، لازم است هردو عامل را در نظر گرفت.
البته عوامل دیگری نیز بر توسعه نوآوری در خدمات تأثیر می گذارند. یکی از این عوامل می تواند نقش دولت به عنوان یک عامل محرک قوی و مهم در نوآوری باشد. عامل مهم دیگر می تواند مقدار فرصتی باشد که از جانب مشتری نهایی به تولیدکننده خدمات خاص داده می شود. از نقش مهم و رو به رشد تمایل به مقوله خود خدمت دهی^[۶۷] نیز نباید غافل شد.
تحولات محیطی می تواند باعث تشدید موقعیت های ایجاد شده برای ارائه نوآوری های جدید شود. این تحولات منجر به ظهوردو فرایند مهم در نوآوری های خدماتی شده است. اولین فرایند به گستره قابل توجهی از نوآوری های مربوط به عملکرد خدماتی درونی شرکت ها بر می گردد. در واقع تمامی شرکت ها درگیر برخی فعالیت های خدماتی اند که در مواردی منجر به نوآوری می شوند. یک تولید کننده کالاهای سرمایه ای ممکن است به نوآوری هایی برای فروش اقساطی، سازماندهی فروشنده ها، خدمات پس از فروش و یا دوره های آموزشی بپردازد. علاوه بر این، شرکت های تولیدی این واقعیت را درک کرده اند که مجموعه خدماتی که آنها در کنار محصولات خود ارائه می دهند، ممکن است نقش بسیار مهمی در قابلیت رقابت آنها داشته باشد. در بسیاری موارد، ارزش افزوده ایجاد شده توسط این خدمات بسیار بیشتر از ارزش افزوده ایجاد شده توسط خود محصولات است.

دومین فرایند نوآوری در خدمات، فرایند برون سپاری است که در فعالیت های مدیریتی، تدارکاتی و سایر فعالیت های عملیاتی و یا حتی فعالیت های استراتژیک (مثلاً مدیریت، تحقیق و توسعه) مورد استفاده قرار می گیرد. در اغلب موارد، شرکت های خدماتی تخصصی این فعالیت ها را انجام می دهند. در بسیاری از ارتباطات برون سپاری، فعالیت ها ممکن است کاملاً تخصصی و رقابت هزینه ای قوی باشد. در چنین حالت هایی احتمال نوآوری کمتر است. اما در حالت های دیگر؟، سطح مناسبی از تخصص و مقیاس اقتصادی برای ایجاد انگیزه برای ارائه راه حل های نوآورانه وجود دارد. به عنوان مثال، شرکت ها به طور موقت نیروی کار موقتی استخدام می کنند که اداره آنها کار دشواری است. می توان امر مدیریت پر درد سر این کارکنان نیمه وقت و تشریفات اداری مربوط به آن را به یک نماینده بیرونی برون سپاری کرد. این نمایندگی به نوبه خود منابع انسانی لازم برای یک شرکت مشتری را به مرور زمان درک کرده و حتی ممکن است پیشنهاد دهد که کلیه فعالیت های مربوط به مدیریت، آموزش و استخدام پرسنل، کمک به نیروی انسانی برای یافتن کارهای مناسب تر و کارهای جدید را به عهده گیرند.
۲-۱۰- عوامل مؤثر بر سنجش نوآوری
پژوهش های انجام شده در زمینه سنجش نوآوری را از دو طریق می توان بررسی کرد:
۱-تحقیقات صورت گرفته در رابطه با سنجش نوآوری در سطح ملی؛
۲-تحقیقات صورت گرفته در رابطه با سنجش نوآوری در سطح سازمانی.
که تعدادی از این تحقیقات در این دو سطح مورد برسی قرار می گیرد:
نازیروسکی و آرکلوس^[۶۸] (۱۹۹۹) از طریق تشخیص و بررسی ارتباطات میان عناصری که سیستم ملی نوآوری یک کشور را تشکیل می دهند، به دنبال ایجاد یک مدل جامع برای ارزیابی سیستم ملی نوآوری بودند. آنها با در نظر گرفتن سیستم ملی نوآوری به عنوان یک سیستم اقتصادی، شاخص های سیستم ملی نوآوری را بر اساس نقش خود به عنوان ۳ متغیر ورودی، خروجی و میانجی یا به عنوان معیار بهره وری توصیف می کنند و سپس به بررسی ارتباطات میان شاخص ها می پردازند.
کارلسون^[۶۹] و همکاران(۲۰۰۲) در مورد اندازه گیری عملکرد نظام ملی نوآوری چنین فرض نمودند که به دلیل اندازه و پیچیدگی سیستم ها، سنجش عملکرد کل سیستم مشکل می باشد، لذا به عنوان یک راه حل، پیشنهاد محدود سازی سطح تحلیل را ارائه نمودند. به پیشنهاد آنان بهتر است در قدم اول هر کدام از اجزای اصلی سیستم به صورت مجزا مورد تحلیل قرار گیرند و در مرحله بعد نتایج حاصله برای دستیابی به وضعیت کل سیستم با هم ترکیب گردند. کارلسون و همکارانش کارکرد نظام ملی نوآوری را در ۳ دسته طبقه بندی کردند؛ خلق دانش جدید، انتشار دانش و بهره گیری از دانش جدید، که برای هر بعد شاخص هایی را ارائه نمودند.
لیو و وایت^[۷۰] (۲۰۰۱) برای سنجش و تجزیه و تحلیل نظام ملی نوآوری، برعکس رویکرد کارلسون و همکارانش به جای تحلیل اجزاء به طور مجزا بر تحلیل کل سیستم تاکید کردند.در این چارچوب نقاط ضعف اساسی تحقیقات در مورد نظام های ملی نوآوری یعنی فقدان عوامل توصیفی سطح سیستمی پرداخته می شود. به عبارت دیگر در این چارچوب به جای شروع با مقوله بازیگران نظام ملی نوآوری از قبیل مؤسسات تحقیقاتی یا دانشگاه ها و سپس بحث در مورد اهمیت هریک از بازیگران در نظام ملی نوآوری ، از یک سری واژه های عام و کلی تحت عناوین بازیگران اولیه ، بازیگران ثانویه و نهادها برای تحلیل و تشریح سطح سیستمی نظام ملی نوآوری استفاده کرده اند.
پورتر^[۷۱] و همکاران (۲۰۰۲) برای سنجش نظام ملی نوآوری، مفهوم چارچوب ظرفیت نوآوری ملی را با ترکیب ۳ مفهوم تئوریک متفاوت، تئوری رشد درون زا، تئوری رقابت پذیری بین المللی مبتنی بر خوشه های صنعتی و تحقیقات در مورد نظام ملی نوآوری ارئه نمودند. ظرفیت نوآوری ملی عبارت است از توانایی یک کشور در هر دوبعد اقتصادی وسیاسی برای تولید و تجاری سازی یک جریان مستمر فناوری های جدیددر بلند مدت است که به نقاط قوت زیر ساخت عمومی نوآوری کشور، وجود محیطی برای نوآوری در خوشه های صنعتی و استحکام پیوند های بین این دو بعد بستگی دارد. در نهایت پورتر و همکارانش با توجه به مشکلاتی که در سنجش ظرفیت نوآوری وجود داشت، تنها شاخص مناسب استفاده از حق انحصاری اختراع بین المللی برای سنجش نوآوری دانستند.
گودینهو^[۷۲] و همکاران (۲۰۰۳) نیز برای ارائه شاخص های مورد نظر خود جهت سنجش نوآوری در نظام ملی نوآوری از طریق نگاشت نهادی ۸ بعد تامین منابع، شاخص های رفتار بازیگران، شاخص های تعامل و ارتباطات، شاخص های تنوع و توسعه نهادی، شاخص های ارتباط بیرونی (جذب)، شاخص های ساختار اقتصادی، شاخص های نوآوری، شاخص های انتشار را برای نظام ملی نوآوری در نظر گرفتند، سپس برای هر بعد شاخص هایی را ارائه کردند.
سازمان ملل در کمیسیون های مختلف خود شاخص هایی را برای سنجش علم، فناوری و نوآوری با رویکرد جامعه دانش محور توسعه داده است که این شاخص ها در گزارشی که کمیسیون اجتماعی و اقتصادی غرب آسیا^[۷۳](۲۰۰۳) تدوین نموده است، به طور کامل آمده است. این شاخص ها با رویکرد به جامعه دانش محور تنظیم شده و سنجش آنها در طول زمان می تواند میزان و نحوه حرکت کشورها به سمت این جامعه را مورد تحلیل قرار دهد. برای این منظور در این گزارش ابتدا در هفت حوزه کلی شاخص های علم و فناوری و نوآوری شناسایی شده اند (شاخص های تحقیق و توسعه، شاخص های مرتبط با انتشارات، شاخص های مرتبط با مالکیت فکری، شاخص های آموزش عالی، تراز پرداخت های فناوری، قرار دادها و ارتباط علم، فناوری و نوآوری با شاخص های اجتماعی). پس از شناسایی شاخص های مختلف در قالب دسته بندی فوق، این شاخص ها با توجه به نوع کارکردشان در ۶ حوزه که به عنوان اهداف یک نظام علم، فناوری و نوآوری محسوب می شوند دسته بندی گردیدند، تا بتوان توان هر کشور را در دست یابی به هر کدام از این اهداف، بررسی و تحلیل نمود. این حوزه ها شامل، شاخص های مرتبط با خلق علم و فناوری و نوآوری، شاخص های مرتبط با انتشار علم و فناوری و نوآوری، شاخص های مرتبط با انتقال علم و فناوری نوآوری، شاخص های مرتبط با بهره برداری از علم و فناوری و نوآوری، شاخص های بهره وری تولیدناخالص داخلی و شاخص های مرتبط با نوآوری محصولی و فرایندی می باشند.
اتحادیه اروپا در سال۲۰۰۰ در پاسخ به جهانی سازی و تغییرات اقتصاد دانش محور به منظور ارتقاء نوآوری بین کشورهای عضو و تبدیل شدن به پویا ترین اقتصاد دانش محور، تهیه سنجش نوآوری اروپا را در دستور کار خود قرا داد. این اتحادیه در جدیدترین ویرایش خود(۲۰۰۶)، بر اساس ۲۵ شاخص مرتبط با فرایند نوآوری در سطح ملی شاخص های مورد نظر خود را در ۵ بعد کلی ارائه کرده است که عبارتند از: محرک های نوآوری، خلق دانش، کارآفرینی و نوآوری، کاربردها و دارایی های فکری، سه بعد اول جت سنجش ورودی های نوآوری در نظر گرفته شده اند و دو بعد دیگر برای سنجش میزان خروجی نوآوری انتخاب شده اند که در مجموع با بهره گرفتن از این ۲۵ شاخص میزان نوآوری در نظام ملی نوآوری به صورت دوره ایی در میان کشور های عضو سنجیده می شود.
از جمله تحقیقات صورت گرفته در رابطه با سنجش نوآوری در سطح سازمانی ساز مان همکاری و توسعه اقتصادی(۲۰۰۷) می توان اشاره کرد که به عنوان یکی از ساز مان های پیشرو در زمینه ارائه شاخص هایی جهت اندازه گیری فعالیت های علم و فناوری مبنای کار خود را به ارائه شاخص های مورد نظر سنجش نوآوری قرار داده است. آخرین ویرایش از این شاخص ها در سال ۲۰۰۷ تدوین شده است که در این ویرایش، شاخص های مذکور در ۹ حوزه تحقیق و توسعه و سرمایه گذاری در دانش، منابع انسانی در فعالیت های علم و فناوری، سیاست های نوآوری، عملکرد نوآوری، فناوری ارتباطات و اطلاعات، فناوری های خاص، جهانی سازی علم و فناوری، جریان های اقتصادی جهانی و تجارت و بهره وری تقسیم شده اند. در این ویرایش سعی شده تا شاخص های مورد نظر کل فرایند نوآوری را پوشش دهند.
همچنین سازمان همکاری و توسعه اقتصادی(۲۰۰۵) به منظور سنجش نوآوری در سطح سازمان، دستور العمل اسلو^[۷۴] را منتشر کرده است که در این دستور العمل از میان دو روش موردی و موضوعی برای سنجش نوآوری در سطح شرکت، از روش موضوعی استفاده شده است و جهت تحقق این امر هفت حوزه زیر را مورد بررسی قرار داده است: اطلاعات مربوط به عملکرد شرکت مثل میزان فروش و سطح اشتغال و میزان سرمایه گذاری، اطلاعات مربوط به فعالیت های نوآوری مثل ورودی های تحقیق و توسعه(فعالیت های طراحی صنعتی، بازار یابی و . . . )، اهداف فرایند نوآوری منابع فعالیت های نوآورانه، خروجی های نوآوری مثل محصولات و فرآیندهای نوآورانه، موانع نوآوری، بررسی تاثیرات فناوری های نوآورانه، موانع نوآوری، بررسی تاثیرات فناوری های کلیدی چون IT بر فرایند نوآوری.
در تحقیقی که توسط امارا و لندری^[۷۵](۲۰۰۵) با مطالعه سنجش نوآوری در کشور کانادا انجام شد، منابع اطلاعات را به عنوان یک شاخص مهم جهت تازگی نوآوری در شرکت های تولیدی معرفی کردند. در این بررسی به تاثیر چهار مقوله از منابع اطلاعاتی که شرکت های مذکور برای توسعه یا بهبود تولیدات یا فرایند های صنعتی خود از آنها استفاده می کنند، توجه شده است: منابع داخلی، منابع بازار، منابع تحقیقاتی و به طور کلی منابع اطلاعاتی موجود.
در تحقیقی که توسط اسمیت^[۷۶] و همکارن (۲۰۰۸) انجام گرفت، با مطالعه بر روی عوامل تاثیر گذار بر توانایی یک سازمان جهت اداره کردن نوآوری شاخص هایی را مشخص کردند که عبارتند از: معیار تکنولوژی، فرایند نوآوری، استراتژی سازمان، ساختار سازمان، فرهنگ سازمان، کارمندان، منابع، مدیریت دانش، و سبک مدیریت و رهبری.
در تحقیقی که توسط لای تین^[۷۷] (۲۰۰۵) انجام گرفت، با عنوان سنجش عملکرد نوآوری، شاخص های فرهنگ سازمانی، رهبری، توانایی نیروی کار، ساختار و فرایند سازمانی، همکاری و مشارکت، سرمایه گذاری در نوآوری و عملکرد خلاق را به عنوان شاخصهای سنجش عملکرد نوآوری مشخص کرد .
در تحقیقی که توسط آنتونی رد^[۷۸] (۲۰۰۰) انجام گرفت شاخصهای حمایت مدیریت از فرهنگ نوآوری، تمرکز بر مشتری یا بازار، ارتباطات داخلی و خارجی، استراتژی نوآوری منابع انسانی، تشکیل تیم و کار گروهی، مدیریت دانش و برون سپاری، رهبری، توسعه خلاق، وضعیت استراتژیک، ساختار انعطاف پذیر، بهبود مستمر و استفاده از تکنولوژی را به عنوان ابعاد نوآوری در سازمانهای موفق شناسایی کرد.
در تحقیقی که توسط کوئی چن و شو چن^[۷۹] (۲۰۱۰) با عنوان شناسایی یک سیستم حمایت از نوآوری برای موسسات آموزش عالی تایوان انجام گرفت، شاخصهایی را برای حمایت و ارزیابی نوآوری شناسایی کردند که عبارتند از: تحقیقات آکادمیک، فرایند اداری، اعضای هیئت علمی و کارمندان، توسعه بازار، ساختار سازمان، فرهنگ سازمان و سبک رهبری.
در تحقیقی که توسط چی هسیو^[۸۰] و همکارن (۲۰۱۰) انجام گرفت،با عنوان عوامل موثر بر نوآوری سازمانی مدارس در مؤسسات و دانشگاههای فنی، ۷ شاخص را معرفی کرد که عبارتند از، رهبری، امور اداری، امور دانشجویی، دستور العمل و برنامه آموزشی، توسعه تخصص معلمان، استفاده از منابع و فضای دانشگاه .

• • 1. 1. عوامل موثر بر نوآوری درآموزش عالی

     

     

در بحث نظری به مقوله نوآوری از جنبه های محتلف پرداخته شد و اکنون به تعیین عوامل مؤثر بر نوآوری در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی پرداخته می شود:

1. 1. امور دانشجویی، پژوهشی و آموزشی

امور آموزشی: آموزش و توانمند سازی نیروی انسانی در فعالیت های مربوط به نوآوری، به رشد و توسعه نوآوری در دانشگاه ها منجر خواهد شد. در واقع بایستی نیازهای آموزشی نیروی انسانی در دانشگاهها، به ویژه اعضای هیئت علمی باید شناسایی و تعیین شود. برای پاسخگویی به این نیاز ها لازم است دوره های آموزشی طراحی و با یک برنامه زمانبندی شده اجرا شود. آموزش و توانمند سازی اعضای هیئت علمی جوان به ویژه توسط اعضای هیئت علمی با تجربه باید مورد توجه قرار بگیرد(گوپتا و مکدانیل^[۸۱]، ۲۰۰۲).
امور پژوهشی: دانشگاهها از طریق ایجاد یا توسعه مراکز تحقیقاتی و پژوهشی می توانند تولید علمی خود را افزایش دهند. همچنین توسعه و گسترش همایش ها، نشست ها و نمایشگاه های علمی موجب رشد و توسعه نوآوری در دانشگاه ها خواهند شد. برگزاری همایش ها و نشست ها در سطح گروه و بخش، دانشکده و دانشگاه، ملی و بین المللی فرصتی را برای اعضای هیئت علمی فراهم خواهد ساخت تا بتوانند دستاوردهای پژوهشی و یافته های دانشی خود را با دیگران در میان بگذارند و از دستاوردها و یافته های دانشی دیگران مطلع شوند (دری و طالب نژاد، ۱۳۸۷).
امور دانشجویی: تقویت و توسعه ی دوره های تحصیلات تکمیلی به ویژه ایجاد دوره های میان رشته ای موجب رشد و توسعه نوآوری در دانشگاه ها خواهد شد. دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی می توانند از طریق چاپ مقالات مستخرج از پایان نامه های تحصیلی و همچنین همکار و دستیار پژوهشی اعضای هیئت علمی در اجرای پروژه ها و فعالیت های علمی موجب افزایش تولید علم در دانشگاه ها شوند(درّی و طالب نژاد، ۱۳۸۷).
عوامل مختلفی وجود دارند که می تواند بر بخش آموزشی، پژوهشی و دانشجویی دانشگاهها و مراکز علمی تأثیر بگذارند که مهمترین آنها عبارتند از:

• • برگزاری تعداد همایش ها در دانشگاه؛

• • امتیازات پژوهشی که در اختار دانشگاه گذاشته می شود؛

• • تعاملات علمی و بین المللی دانشگاه؛

• حمایت مالی که از طرف وزارت علوم در اختیار دانشگاه ها گذاشته می شود؛

۱-۸-۲حفاظ دفاعی غشاهای پوسته
زیر ماتریکس پوسته غشاهای پوسته وجود دارند که شامل سه لایه مجزاست. غشا داخلی و خارجی آن شامل شبکه‌ای ازفیبرهاست که جهت‌ یابی تصادفی داشته و سومین لایه به صورت لایه یکنواخت بوده و غشای حائل نام دارد. غشاها مهمترین سد دفاعی در برابر انتقال باکتری‌ها محسوب می‌شوند و به صورت یک صافی در مقابل میکروب‌ها عمل می‌کنند. این غشاء باکتری‌هاو قارچ‌ها را که از کوتیکول و پوسته عبور نموده‌اند به دام می‌اندازند. پوسته با هر دو غشاء مقاومت بیشتری در مقابل نفوذ میکروبی نشان می‌دهد و بین دو غشاء مقاومت غشاء داخلی بیشتر از غشاء خارجی است(۹و۱۶).
۱-۸-۳آلبومین
۱۳-۱۲درصد وزن تخم‌مرغ را مواد پروتئین آن تشکیل می‌دهد که این مواد در سه قسمت غشاهای پوسته، آلبومین و زرده تخم‌مرغ‌ جای گرفته‌اند. عملکرد بیولوژیکی این پروتئین‌ها ممانعت از نفوذ میکروارگانیسم‌ها به زرده و فراهم ساختن مواد مغذی مورد نیاز جنین در طی مراحل پایانی رشد و نمو آن می‌باشد.
مهم‌ترین پروتئین‌های آلبومین عبارتند از: آنزیم‌های باکتریولیتیک (لیزوزیم)، پروتئین‌های متصل به فلزات (اووترانسفرین)^[۱۲]، بازدارنده‌های پروتئیناز (اوواینهیبیتور^[۱۳]، اووموکوئید^[۱۴]، اووماکروگلوبین و سیستاتین)، پروتئین‌های کلیت شده با ویتامین‌ها (آویدین^[۱۵] و ریبوفلاوین).
آلبومین از دو طریق مکانیکی و شیمیایی به عنوان سد دفاعی تخم‌مرغ در برابر نفوذ میکروب‌ها عمل می کند. در دفاع مکانیکی آلبومین دو جز مهم نقش دارند:
الف- ویسکوزیته پروتئین‌ها
ب- سازماندهی آلبومین تخم‌مرغ شامل
pH بالا،‌ فقدان آب آزاد، کمبود ویتامین‌ها، برخی کاتیون‌ها و ترکیبات ساده نیتروژن، پروتئین‌های بازدارنده مانند لیزوزیم، بازدارنده‌های پروتئاز و پروتئین‌های اتصالی می‌باشد (۹و۱۶) .
۱-۹آلودگی تخم‌مرغ
۱-۹-۱آلودگی افقی
در صورت آلودگی شدید سطح خارجی تخم‌مرغ‌ها به مدفوع و عوامل دیگر اجرام آلوده کننده از پوسته تخم مرغ نفوذ کرده و ایجاد ضایعه می‌نمایند این اجرام می‌توانند در اثر نوسانات شدید درجه حرارت مرطوب بودن پوسته تخم مرغ، شکستگی و ترک‌های پوسته سریعتر به داخل تخم مرغ نفوذ کنند.
۱-۹-۲آلودگی عمودی
آلودی داخلی تخم مرغ هنگام تولید تخم مرغ در داخل تخمدان در اثر عوامل بیماری‌زای خاصی که به صورت عمودی انتقال می‌یابند رخ می‌دهد.
۱-۱۰میکرو ارگانیسم های بیماریزای قابل انتقال به انسان درتخم مرغ
۱-۱۰-۱سالمونلوز
نخستین نمونه این دسته بزرگ در سال ۱۸۸۵ توسط سالمون^[۱۶] و اسمیت^[۱۷] از خوکهای مبتلا به طاعون جدا شد . نام بردگان آنرا عامل اصلی این بیماری می پنداشتند . بعد ها معلوم شد که عامل اصلی طاعون خوک یکی از ویروسهاست و باکتری مزبور که امروز سالمونلا کلراسویس^[۱۸] نامیده می شود به عنوان عامل ثانوی موجب اختلال روده در این بیماری می باشد . از آن پس تا کنون بیش از دو هزار سروتیپ ( یا سرووار ) مختلف در این جنس به عنوان عامل بیماریهای متنوع در انسان و حیوانات شناخته شده است (۴و۷و۱۷) .
۱-۱۰-۱-۱خصوصیات باکتری
سالمونلا ها گروهی از باکتریهای میله ای شکل ، گرم منفی و فاقد هاگ هستند که حدود ۳-۲ میکرون پهنا دارند. تمام آنها به جز سالمونلاپولوروم و سالمونلاگالیناروم بوسیله تاژکهای فراوانی که اطرافشان را پوشانیده حرکت می کنند. گرچه در ردیف باکتریهای هوازی رده بندی شده اند ولی درپناه هوانیز رشد می کنند. سالمونلاها به آسانی در محیط های عادی آزمایشگاه تکثیر می یابند. در اثر رشد آنها محیط های مایع بطور یکنواخت کدر می شوند. در سطح آگارکلنی های سفید مایل به آبی،برجسته،براق ودارای کناره های مشخص ایجاد می کنند که به تدریج پهن و سفید می شود.ولی رشد برخی از سالمونلا ها در سطح آگار ضعیف است وکلنی های ریزو شبنم مانندی تولید می کنند. سالمونلاها ادونیتول،لاکتوز،ساکاروزو وسالسین را تخمیر نمی کنند اندول،ژلاتیناز و اورآز آنهامنفی است واکنش MRآنهامثبت وVP آنها منفی است،همگی گلوکز را تخمیر می نمایند وبیشتر آنهاH2Sتولید می کنند و می توانند از سیترات به عنوان تنها عامل کربن دار استفاده کنند. برای جدا کردن سالمونلاها از مواد آلوده محیط های تفریقی وانتخابی متنوعی ابداع گردیده است.

برخی این محیط ها که درباکتریولوژی دامپزشکی بیشتربکار می رود عبارتند از محیط های مکانکی،سالمونلا-شیگلا، بیسموت سولفیت و بریلینت گرین.سالمونلاها برخلاف تعداد زیادی از باکتریها می توانند بطور انتخابی از تتراتیونات و یا سلنیت استفاده کنند لذا این گونه محیط ها را برای غنی کردن سالمونلا وجدا کردن این باکتری از ناقلان بکار می برند.مناسب ترین درجه گرما برای رشد سالامونلاها۳۷درجه است ولی در۴۳ درجه رشد می کنند.سالمونلاها عموماَ نیترات ها را به نیتریت تبدیل می کنند و واکنش لیزین و ارنی تین دکربو کسیلازشان مثبت است (۷).
۱-۱۰-۱-۲خواص پادگنی
برای شناسایی سالمونلا ها ازسه نوع پادگن استفاده می شود.پادگنO،HوVIاختصاصی بودن پادگنO(سوماتیک)به ساختمان و ترکیب لیپوپلی ساکارید دیواره باکتری مربوط است این پادگن در برابر گرما مقاومت دارد و از اجزا چندی تشکیل شده که با اعداد نمایش داده می شوند.
مثلاً اجزا پادگن o سالمونلا تیفی موریم ۱ ، ۴ ، ۱۲ ، ۵ و سالمونلا پولوروم ۱۲ ، ۹ ، سالمونلا آناتوم ۱۰ و ۳ می باشد بعضی از اجزا پادگن o در تعدادی از سالمونلا ها مشترک است و بدینوسیله سالمونلا ها را به گرو ههای مختلف که به حروف لاتین نمایش می دهند تقسیم نموده اند که شایعترین آنها در یکی از گروه های نه گانه (A تا I) قرار دارد . پادگن O ممکن است در اثر لیزوژنی تغییر کند و باعث تغییر سروتیپ باکتری شود . همچنین پادگن O ممکن است در نتیجه تغییر کلنی باکتری از S به R از بین برود . این امر گاهی موجب از بین رفتن حدت باکتری می شود . پادگن H مخصوص تاژکهای باکتری است و بنابراین در سالمونلا های غیر متحرک و یا آنهائی که تحت شرائط ویژه ای فاقد تاژک شده اند وجود ندارد پادگن H نسبت به گرما حساس ولی در برابر فرمالین مقاوم است . این پادگن پروتئینی ممکن است به یک (منو فازیک) و یا دو فرم مجزا (دی فازیک) وجود داشته باشد و فقط یکی از فازها در زمان معین بروز می کند . این پدیده را تغییرات فاز آندریو^[۱۹] می نامند . پادگن فاز ۱ را با حروف کوچک (a ,b ..) و پادگن فاز ۲ را با اعداد یا حروف نمایش میدهند . پادگن فاز ۱ و فاز ۲ توسط ۲ ژن متفاوت که پروتئین تاژک راکد می کنند سنتز می شوند . این ژنها را می توان H1 و H2 نامید وقتی ژن H1 فعال است ژن دیگری که به آن متصل می باشد نیز فعال می شود و پروتئینی سنتز می کند که مانع فعالیت H2 می باشد .
پادگن V1 فقط در سالمونلا تیفی و پاراتیفی C که عامل حصبه و شبیه حصبه در انسان می باشند وجود دارد . پادگن V1 در برخی از باکتریهای گروه انتروباکتریا سه به ویژه سیترو باکترها ممکن است وجود داشته باشد (۷) .
۱-۱۰-۱-۳پراکندگی سالمونلا و طرز انتقال آنها
در بین باکتریهای بیماریزا سالمونلا ها از نظر تنوع میزبان و گسترش جهانی مقامی مخصوص و استثنائی دارند . این باکتریها علاوه بر اینکه عامل بیماریهای انسان و حیوانات اهلی و طیور می باشند گاه از جانورانی چون مار ، لاک پشت ، قورباغه ، سوسمار، ماهی ، خرچنگ جدا شده و در بعضی از این موارد منشاء آلودگی انسان یا دام بوده است . تمام گونه های سرمی سالمونلا که تاکنون شناخته شده دارای قدرت بیماری زائی برای انسان یا دام یا هر دو بوده است ولی حتی بیماری زاترین آنها را از حیوانات و افراد سالم نیز جدا ساخته اند . سالمونلا از راه مدفوع حیوانات آلوده دفع می شود و محیط را آلوده می سازد . بدین جهت آب ، علوفه و مواد غذائی مختلف ممکن است منشاء ایجاد بیماری قرار گیرند . مواد غذائی حیوانی مانند گوشت ، تخم مرغ ، شیر و فرآورده های آن ، گرد استخوان ، پودر ماهی ، کنسرو های گوناگون گوشتی و سالاد الویه ممکن است بطور مستقیم و یا غیر مستقیم به این باکتری ها آلوده باشند و آن را انتقال دهند (۷) .
۱-۱۰-۱-۵ طرز ایجاد بیماری
گونه های سرمی سالمونلا را از نظرمیزبان می توان به دو گروه تقسیم کرد . برخی سالمونلا ها ویژه میزبان معین هستند و به ندرت به میزبان دیگری حمله می کنند ولی بعضی دگر میزبانان متعددی دارند .
مثلاً سالمونلا تیفی و سالمونلا های پاراتیفی A و C ویژه انسان است . سالمونلا ابورتوس اویس ویژه گوسفند و سالمونلا ابور توس اکوئی ویژه اسب است ، سالمونلا گالی ناروم ویژه مرغ و سالمونلا کلراسویس ویژه خوک می باشد سالمونلادابلین مخصوص گاو است و در این حیوان موجب عوارض گوارشی می شود . ولی اکثر سالمونلا ها میزبان مشخص ندارد هر حیوانی را ممکن است آلوده سازند از فراوانترین آنها می توان سالمونلا تیفی موریوم را نام برد .
حیوانات جوان بیش از حیوانات مسن در برابر سالمونلا حساسند . فقدان بهداشت ، ازدحام ، آب و هوای نا مناسب ، اعمال جراحی ، آلودگی انگلی ، خستگی و آلودگی ویروسی عواملی هستند که زمینه را برای بروز نشانیهای بیماری مساعد می کنند (۷) .
۱-۱۰-۲اشریشیا کولی بیما ریزای روده
۱-۱۰-۲-۱خصوصیات باکتری
اشریشیا کولی عموما به عنوان بخشی از فلور میکروبی طبیعی روده انسان و بسیاری از حیوانات محسوب می شود . باکتری به عنوان عضو خانواده آنتروباکتریاسه خصوصیات عمومی این خانواده را دارا می باشد. بر عکس سالمونلا اغلب اشریشیا ها قادر به تخمیر لاکتوز با تولید اسید و گاز می باشند به هر حال این خصوصیات و سایر خصوصیات می تواند از طریق جهش^[۲۰]از بین برود .
جنس اشریشیا شامل ۶ گونه اشریشیا کولی، اشریشیا آدکار بوکسیلاتا^[۲۱] ، اشریشیا فرگوسونی^[۲۲] ، اشریشیا هرمانی^[۲۳] ، اشریشیا وولنری^[۲۴] ، اشریشیا بلاته^[۲۵] می باشد.
به استثنای اشریشیا بلاته سایرگونه هااز نمونه های کلینیکی جدا شده اند . اشریشیا کولی باکتری بسیار نزدیک به شیگلاست و از بعضی لحاظ این دو گونه را می توان در یک گونه واحد قرار داد. باکتری یک میکروب هوازی بی هوازی اختیاری خیلی شایع در روده حیوان و انسان است به همین علت نقش سنتی و اغلب سوء تفاهم داری را در میکروب شناسی غذا و آب ،به عنوان شاخص آلودگی مدفوعی به عهده دارد .
ارتباط بین اشریشیا کولی و بیما ری های حیوانی در سال های ۱۸۹۰ مشخص گردید در حالی که ارتباط آن با بیماری های انسان (کودکان) در سال ۱۹۴۰ به دنبال وقوع بیماری در مهد کودکها مشخص گردید .علاوه بر این اشریشیا کولی به عنوان یک باکتری بیماری زای فرصت طلب و در مواد غذایی به عنوان یک میکروب شاخص بهداشتی حائز اهمیت است (۷و۲۵و۲۸) .
۱-۱۰-۲-۲خصوصیات بیماری و مکانیسم بیماریزایی باکتری
اشریشیا کولی بیماریزای روده ای عامل مهم اسهال در کشور های در حال توسعه و مکان های با فقر بهداشتی می باشد. در آمریکا از نظر تاریخی عامل اسهال اطفال است ولی بعد ها معلوم شد که بزرگسالان نیز به بیماری مبتلا می شوند و این معمولا در اثر مسافرت به خارج صورت می گیرد و بیماری مذبور به همین نام یعنی اسهال مسافرت نامیده می شود .
یکی از بیماری های حاصل از مواد غذایی توسط این باکتری در سالهای اخیر ،وقوع شدید کولیت خونریزی دهنده^[۲۶] می باشد که توسط سویه ای از این باکتری به نامo:h در یک مهد کودک واقع در اونتاریوی کانادا در سال ۱۹۸۵ اتفاق افتاد .
با توجه به بیماریهای خاصی که توسط انواع بیماریزا اشریشیاکولی در انسان ایجاد می گردد ، و روز به روز به اهمیت آنها افزوده می شود ، در مورد اشریشیاکولی جدا شده از مواد غذائی که در آزمایشهای بهداشتی مرسوم مواد غذائی صورت می گیرد . با توجه به تغییرات صفت مربوط به تخمیر لاکتوز خصوصاً و تولید اندول به نسبت کمتر که هر دومی توانند در مورد انواع بیماریزا این باکتری منفی باشند حتی عدم بازیابی اشریشیا کولی به روش سنتی در مواد غذائی به طور قاطع نمی تواند دلیل بر عدم وجود اشریشیاکولی بیماریزا در غذا باشد . لذا در قضاوت ها باید با احتیاط عمل نمود.(۷و۱۸)
۱-۱۰-۳استافیلوکوکوس
۱-۱۰-۳-۱خصوصیات باکتری
جنس استافیلوکوک متعلق به خانوادۀ میکروکوکاسه بوده و شامل ۲۳ گونه شناخته شده می باشد که ۱۲گونه آن بخشی از فلور طبیعی میکروبی انسان را تشکیل می دهد. سه گونه از نظر کلینیکی مهم هستند که عبارتند از : استافیلوکوکوس آرئوس^[۲۷]، استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس^[۲۸]، استافیلوکوکوس
ساپروفیتیکوس^[۲۹] (۴و۷).
۱-۱۰-۳-۲خصوصیات بیماری و مکانیسم بیماری زایی باکتری
استافیلوکوکوس آرئوس آنزیم ها و توکسین ها متعددی تولید می کند که باعث بقای این باکتری، تجزیه پروتئین ها، کربوهیدرات ها و چربی ها جهت تأمین مواد مورد نیاز، مقاومت در مقابل بیماری زایی باکتری می گردد. مهم ترین این مواد به شرح ذیل می باشد.
کواگولاز که با بیماری زایی میکروب ارتباط نزدیکی داشته و جهت تفکیک استافیلوکوک آرئوس از سایر استافیلوکوک ها مورد استفاده قرار می گیرد. این آنزیم باعث انعقاد پلاسما و محافظت مکانیکی باکتری در موضع های عفونی می گردد.
همولیزین که باعث آزاد شدن هموگلوبین گلبول قرمز خون می شود، توسط سویه های استافیلوکوکوس آرئوس حدأقل در سه نوع تولید می شود (همولیزین های آلفا، بتا، گاما). اغلب سویه های انسانی، تولید همولیزین آلفا می نماید که یک سم کشنده است.
همولیزین بتا بسیار کمتر از هموگلوبین آلفا سمی است و سویه های حاوی این نوع همولیزین بارها از حیوانات جدا گردیده است. همولیزین گاما توسط اکثریت سویه های کواگولاز مثبت، استافیلوکوک آرئوس انسانی تولید می شود، در صورتی که سویه های کواگولاز منفی فاقد آن هستند.
آنتروتوکسین های استافیلوکوکوس آرئوس پروتئین های ساده ای هستند که بلع آنها توسط انسان یا حیوانات حساس باعث استفراغ و اغلب اسهال در عرض چند ساعت می گردد. این آنتروتوکسین ها اگزوتوکسین هایی هستند که توسط سلول های باکتری به غذا یا محیط کشت انتشار پیدا می کنند. استافیلوکوک های آنتروتوکسین زا تقریبا همیشه قادر به تولید کواگولاز می باشند ولی همه استافیلوکوک های کواگولاز مثبت همیشه آنتروتوکسین زا نمی باشند. در بعضی موارد نادر برخی سویه های کواگولاز منفی استافیلوکوک نیز، تولید آنتروتوکسین می کنند. این آنتروتوکسین ها نسبتا پایدار هستند از جمله به ۳/.درصد فرمالین به مدت ۴۸ ساعت به آنزیم های پروتئولیتیک مثل تریپسین، رنین و پپسین به مقادیر PH 3 تا ۱۰ به سرمای یخچالی به مدت ۶۷ روز به انجماد به مدت چندین ماه و به محلول کلر به غلظت ۹۱۵ قسمت در میلیون به مدت ۳ دقیقه مقاوم می باشد. همچنین آنتروتوکسین باکتری به حرارت مقاوم است و به تدریج در حرارت جوش از بین می رود ولی به مدت ۳۰ دقیقه مقاومت می کند و لذا پخت معمولی، پاستوریزاسیون و خشک کردن آنرا از بین نمی برد.
سال ها بود که تولید آنتروتوکسین را فقط به استافیلوکوکوس آرئوس نسبت می دادند ولی اخیرا تولید آنتروتوکسین توسط گونه های متعددی از جنس استافیلوکوکوس و همچنین میکروکوکوس لوتئوس گزارش گردیده است و اگرچه موارد مسمومیت توسط آنها گزارش نشده ولی بایستی آنها را به عنوان میکروب های با پتانسیل ایجاد مسمومیت مورد توجه قرار داد (۷و۱۰) .
مسمومیت حاصل از استافیلوکوکوس آرئوس یکی از شایع ترین مسمومیت های غذایی است و در اغلب کشورها از نظر وقوع در لیست ۳ مسمومیت درجه اول قرار دارد. بر خلاف سایر بیماری های غذایی که معمولا دوره کمون طولانی تری دارند، وقوع مسمومیت های استافیلوکوکی ممکن است بین ۳۰ دقیقه تا ۸ ساعت به دنبال مصرف غذای حاوی توکسین باکتری اتفاق افتد. اکثر بیماری ها دوره کمون ۴-۲ ساعت دارند و علائم مسمومیت شامل تهوع، استفراغ، عق زدن، کرامپ شکمی، نبض ضعیف، لرز، تنفس کم عمق و حرارت بدن پایین تر از حد طبیعی می باشد. بهبودی از این مسمومیت که به ندرت کشنده است، معمولا بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت صورت می گیرد. رشد استافیلوکوک به تعداد بیش از یک میلیون در گرم غذا لازم است تا توکسین کافی تولید شده و علائم مسمومیت بروز نماید. چندین نوع آنتروتوکسین با آنتی ژن پروتئینی مختلف ساخته شده است که شامل توکسین هایA, B, C₁, C₂, C₃, D, E و سایر توکسین های ناشناخته می باشد. آنتروتوکسین A سمی ترین نوع و شایع ترین عامل وقوع مسمومیت های غذایی استافیلوکوکی است. ارقام نشان می دهد که مقادیر کمتر از یک میکروگرم آنتروتوکسین A سمی ترین نوع و شایع ترین عامل وقوع مسمومیت های غذایی استافیلوکوکی است . ارقام نشان می دهد که مقادیر کمتر از یک میکرو گرم آنتروتوکسین A می تواند مسمومیت زا باشد.
علاوه بر مسمومیت کلاسیک استافیلوکوکی ، از بیماران مبتلا به التهاب روده باریک و کولون توکسینی به نام سیتوپاتیک توکسین^[۳۰] که از استافیلوکوک آرئوس مقاوم به آنتی بیوتیک موجود در روده تولید می شود، به دست آمده است که به هنگام درمان های آنتی بیوتیکی به مدت طولانی از رشد استافیلوکوک بدون رقیب میکروبی ناشی از به هم خوردن فلور میکروبی روده حاصل می گردد. این توکسین باعث التهاب شدید کولون شده و در صورت عدم درمان منجر به مرگ می شود. از نظر مکانیسم عمل، آنتروتوکسین استافیلوکوکی بر خلاف آنتروتوکسین های کلاسیک ( مثل کلراتوکسین) روی سلول های اپیتلیال عمل نمی کند بلکه اثر استفراغ آن روی عصب واگ و سمپاتیک و از آنجا به طرف مرکز استفراغ در مغز صورت می گیرد. بنابراین آنتروتوکسین استافیلوکوک آرئوس به طور صحیح تر نوروتوکسین^[۳۱] نامیده می شود. برای تشخیص توکسین بهترین وسیله روش سرولوژیکی است ولی خالص سازی توکسین جداشده از غذا هنوز مشکل عمده این نوع آزمایش ها می باشد.
۱-۱۰-۳-۳ارتباط باکتری با مواد غذایی و روش کنترل

همچنین نتایج مطالعه حاضر بیانگر ارتباط معنادار بین کیفیت زندگی با تحصیلات و وضعیت اقتصادی سالمندان مورد مطالعه می باشد. به طوری که افراد با تحصیلات بالاتر و وضعیت اقتصادی بهتر از کیفیت زندگی مطلوب تری برخوردار هستند. که این نتایج با سایر مطالعات همخوانی دارد. کلت و همکاران (۲۰۱۰) در مطالعه ای به منظور بررسی ارتباط سطح تحصیلات و موقعیت اقتصادی اجتماعی با کیفیت زندگی ساکنان یکی از شهر های برزیل نشان دادند کیفیت زندگی با تحصیلات ارتباط معناداری دارد و بیان کردند تفاوت قابل توجهی در کیفیت زندگی افرادی که تحصیلات دانشگاهی دارند با سایر افراد وجود دارد (Colet, Mayorga et al. 2010). این یافته ها می تواند مؤید این مطلب باشد که افراد با سطح تحصیلات بالاتر از موقعیت اجتماعی و اقتصادی بهتری نیز برخوردار می شوند و تعامل مناسب تری با محیط برقرار می کنند. بنابراین تحصیلات در برخورداری از یک زندگی سالم تر مؤثر می باشد. اولین مطالعه مقایسه ای بین المللی که توسط هوگت و همکاران (۲۰۰۸) به منظور بررسی ارتباط بین سطح درآمد و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در سالمندان امریکایی و کانادایی انجام گرفت، ارتباط معنادار و مثبتی بین سطح درآمد خانواده و کیفیت زندگی در سالمندان امریکایی مشاهده شد، اما شواهد روشنی برای چنین ارتباطی در سالمندان کانادایی وجود نداشت. در این مطالعه، محققین به منظور تبیین این ارتباط به نقش دسترسی به مراقبت های بهداشتی و نابرابری های اقتصادی و اجتماعی در ایالت متحده و کانادا اشاره نمودند (Huguet, Kaplan et al. 2008)؛ که یافته های این مطالعه با نتایج پژوهش حاضر همسو می باشد. همچنین اسماعیلی و همکاران (۱۳۹۱) و حبیبی و همکاران (۱۳۸۶) نیز بیان کردند کیفیت زندگی با تحصیلات و وضعیت اقتصادی رابطه معناداری دارد (حبیبی، ۱۳۸۷٫ اسماعیلی، ۱۳۹۱). در همین راستا شیرازی خواه و همکاران در سال ۱۳۹۰ در مطالعه شاخص های بهداشتی و اجتماعی زنان سالمند ایران بیان کرده اند در کشور ایران مهمترین مشکل سالمندان مسائل اقتصادی و مشکلات مربوط به کسب درآمد است (شیرازی خواه، ۱۳۹۰).

مطالعه حاضر بیانگر ارتباط معنادار کیفیت زندگی و اشتغال فعلی سالمندان می باشد (۰۰۱/۰=P). به طوری که سالمندان شاغل کیفیت زندگی بهتری نسبت به سالمندان بیکار (بازنشسته بیکار) دارند. مطالعه بذر افشان و همکاران (۱۳۸۶) با هدف بررسی کیفیت زندگی زنان سالمند نشان داد، کیفیت زندگی زنان سالمند بیش از زنان بازنشسته بوده است و بیان کردنداحتمالاً به دلیل از دست دادن شغل در زنان بازنشسته کیفیت زندگی آن ها تنزل داشته است (بذرافشان، ۱۳۸۶٫ حبیبی، ۱۳۸۷). مطالعه بذرافشان و حبیبی با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد.
با در نظر داشتن گستردگی مفهوم سلامت و نیز با توجه به اینکه اهداف کلان جهت گیری کلی نظام سلامت و عملکردهای اصلی نظام سلامت را تبیین خواهند کرد. نقشه تحول نظام سلامت مفاهیم گسترده تر از صرف سلامت را در نظر گرفته است و سلامت با مفهوم گسترده که مشتمل بر سلامت معنوی و اجتماعی علاوه بر رفاه جسمی و اجتماعی می گردد را در نظر داشته است. به همین لحاظ یکی از اهداف کلان نظام سلامت ” ارتقای کیفیت زندگی مرتبط با سلامت همه جانبه” ذکر گردیده است و هدف این است که کیفیت زندگی در تمام ابعادی که در تعریف سلامت می باشند؛ اعم ازحیطه های جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی مورد توجه قرار گیرند. در همین راستا در ارتباط با تعیین ارتباط سلامت معنوی و کیفیت زندگی سالمندان مورد مطالعه نتایج مطالعه حاضر نشان داد همبستگی بین کیفیت زندگی و سلامت معنوی، با بعد مذهبی و بعد وجودی متوسط و معنی دار و مثبت است. همچنین همبستگی بین سلامت معنوی با ابعاد کیفیت زندگی نیز مثبت و معنی دار است به طوری که قوی ترین همبستگی ها به ترتیب با خرده مقیاس های انرژی و نشاط، سلامت روانی و بعد روانی و کمترین همبستگی به ترتیب با خرده مقیاس های دردجسمی، ایفای نقش عاطفی گزارش شده است. این نتایج با مطالعات دیگر همخوانی دارد. کانداسامی و همکاران در مطالعه ای در سال ۲۰۱۱ با هدف اثرات معنویت بر علائم پریشانی، اضطراب، افسردگی و دیگر تظاهرات روانی در تسکین بیماران مبتلا به کانسر پیشرفته نشان دادند، سلامت معنوی ارتباط معناداری با استرس و اضطراب بیماران دارد و بیان کردند سلامت معنوی یکی از اجزا مهم کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته می باشد (Kandasamy, Chaturvedi et al. 2011). سافیا و همکاران نیز در مطالعه ای با هدف بررسی ارتباط سلامت معنوی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت زنان افریقایی- امریکایی مبتلا با ایدز در سال۲۰۱۱ بیان کردند بعد وجودی سلامت معنوی با کیفیت زندگی مرتبط با سلامت مبتلایان به ایدز رابطه معنادار مثبتی دارد (Safiya George, Marcia et al. 2011). علاوه براین بکلمن و یاماشیتا (۲۰۱۰) نشان دادند در سالمندان مبتلا به بیماری قلبی نیز سلامت معنوی بالا با سلامت روان بالا و کاهش علائم افسردگی همراه است (Bekelman, Parry et al. 2010). همچنین جانسون و همکاران در مطالعه ای با عنوان اندازه گیری کیفیت زندگی معنوی در بیماران مبتلا به سرطان در سال ۲۰۰۷ نشان دادند سلامت معنوی با تمام ابعاد کیفیت زندگی مرتبط است؛ همچنین بیان کردند سلامت معنوی ارتباط معنادار قوی با ابعاد کیفیت زندگی دارد و حمایت کردن از افراد در اعتقادات مذهبی شان به طور بالقوه مفید است(Johnson, Piderman et al. 2007). مذهب و معنویت باعث امیدواری شده و سالمندان را در شرایط سخت تشویق می کنند. حتی در میان سالمندان مقیم آسایشگاه ها که از جامعه منزوی شده اند، داشتن معنی فردی، ارزش های مذهبی و دستیابی به منابع معنوی از اجزاء مهم سلامتی هستند (Lindberg and Deborah 2005). معنویت بالاتر با نتایج بهتر سلامتی همراه می باشد (Daaleman, Perera et al. 2004). در واقع معنویت در هنگام تنهایی و سختی موجب آرامش و تسکین اضطراب شده و حس معنی دار بودن، هدفمندی، خلاقیت و انسجام را القا می نماید (قاسمی، ۱۳۷۹). پشتوانه و حمایت معنوی در کیفیت زندگی نقش دارد زیرا ارتباط معنوی به عنوان یک حامی ثابت و فناناپذیر برای فرد محسوب می شود (ارسطو، ۱۳۹۱).
مطالعات گوناگونی بر این واقعیت تأکید دارند که با ورود به مرحله سالمندی، هزینه های درمانی در بخش ها و شکل های مختلف روند تصاعدی خواهد داشت و این در حالیست که یکی از عمده ترین مشکلات سالمندی را مشکلات اقتصادی است. و این مسائل زمانی اهمیت بیشتری می یابد که سازمان جهانی بهداشت در مطالعات خود بیان می کند؛ کشورهای توسعه یافته قبل اینکه سالمند شوند از لحاظ رفاهی رشد فراوانی می کنند، در حالی که کشورهای در حال توسعه قبل این که افزایش بنیادی رفاه صورت پذیرد سالمند می شوند. کشورهای کم درآمد و ضعیف زیرساخت محدودی برای پاسخگویی به نیاز سالمندان دارند. گذار جمعیتی سریع زمان کمتری برای فراهم نمودن زیرساخت های لازم برای ارائه خدمت به سالمندان در اختیار کشورهای در حال توسعه قرار می دهد. با توجه به موارد ذکر شده و نیز برای دستیابی به اهداف نقشه تحول نظام سلامت که شامل ” ارتقای کیفیت زندگی مرتبط با سلامت همه جانبه” و ” توسعه نظام ارائه خدمت با توجه به تغییرات جمعیتی و همه گیر شناختی” می باشد و با در نظر داشتن سرعت رشد جمعیت سالمندان بررسی کیفیت زندگی مرتبط با ابعاد مختلف سلامت در سالمندان می تواند روشنگر وضعیت کنونی جهت شناخت و نیز برنامه ریزی برای دستیابی به کیفیت زندگی مطلوب در سالمندان باشد. بنابراین یکی از راه کارهای مناسب توجه مستمر به کیفیت زندگی سالمندان و عوامل مؤثر بر آن می باشد. حاکمیت، متولی ارتقاء، حفظ و اعاده سلامت و کیفیت زندگی همگان در بالاترین حد ممکن می باشد که نتیجه آن ها باید تأمین طولانی ترین عمر ممکن توأم با سلامت و رفاه، زندگی با کیفیت و عاری از معلولیت و ناتوانی برای کل افراد جامعه باشد.
۲-۵ نتیجه گیری
نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد سلامت معنوی سالمندان در سطح بالایی بوده و همین طور نمره کیفیت زندگی سالمندان در این مطالعه، در حد مطلوب بوده است. نتایج نشانگر این واقعیت است که افزایش سلامت معنوی در توسعه سلامت و بهزیستی نقش دارد و ارتباط سلامت معنوی و کیفیت زندگی مثبت، معنی دار و متوسط است با توجه به وجود این همبستگی می توان با افزایش سلامت معنوی سالمندان زمینه را برای ارتقا کیفیت زندگی آنان فراهم نمود. نتایج مطالعه حاضر با سایر مطالعات همخوانی دارد. همچنین یافته ها می تواند مؤید این مطلب باشد که افراد با سطح تحصیلات بالاتر از موقعیت اجتماعی و اقتصادی بهتری نیز برخوردار می شوند و تعامل مناسب تری با محیط برقرار می کنند. بنابراین تحصیلات در برخورداری از یک زندگی سالم تر و با کیفیت تر مؤثر می باشد. بنابراین با تلاش جهت آموزش و توانمندسازی سالمندان که یکی از نقاط تمرکز برنامه ملی تحول نظام سلامت نیز می باشد می توان موجبات ارتقاء کیفیت زندگی سالمندان را فراهم نمود و از هزینه های بالای درمان سالمندان در آینده جلوگیری نمود.
با توجه به روند رو به رشد جمعیت سالمندان کشور، نگاهی ویژه به کیفیت زندگی سالمندان در سند چشم انداز بیست ساله و اسناد پشتیبان نقشه جامع علمی کشور وجود دارد. این مقوله نیازمند توجه ویژه سیاستگذاران در ارائه خدمات حمایتی به سالمندان، بیمه سالمندان و راهکارهای بهبود وضعیت اقتصادی سالمندان می باشد تا علاوه بر دستیابی به هدف غایی نظام سلامت ( ارتقا کیفیت زندگی) از تحمیل هزینه های دوران سالمندی به نظام سلامت جلوگیری نماییم.
بررسی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت معنوی بویژه در سالمندان می تواند روشنگر وضعیت کنونی جهت شناخت و نیز برنامه ریزی برای دستیابی به کیفیت زندگی مطلوب تر باشد. یکی از راه کارهای مناسب جهت بهبود کیفیت زندگی در سالمندان، ارتقا سلامت معنوی و ارائه خدمات آموزشی به سالمندان و خانواده های آنها می باشد.
۳-۵ ارائه پیشنهادات اجرایی

• • با توجه به سرعت رشد جمعیت سالمندان کشور، تعریف و ارائه بسته های حمایت اجتماعی، بسته خدمات بیمه سلامت و بسته های حمایت اقتصادی از سوی سیاستگذاران ضروری به نظر می رسد.

• • با توجه به روند رو به سالمندی جمعیت، با فراهم نمودن زمینه برای تحقیق درباره ارتباط ابعاد سلامت و کیفیت زندگی سالمندان می توان تأثیرگذارترین عامل بر کیفیت زندگی سالمندان را شناسایی کنیم و در جهت بهبود آن برنامه ریزی نماییم.

• • با تمرکز بر آموزش در خصوص راه کارهای بهبود کیفیت زندگی از هزینه های آتی ناشی از کاهش کیفیت زندگی سالمندان پیشگیری نماییم.

• • برنامه های آموزشی، مداخله ای و خودمراقبتی ویژه سالمندان با محوریت افزایش سلامت معنوی می تواند راهکاری برای افزایش کیفیت زندگی باشد.

• • می‌بایست با تربیت شایسته نسل جوان و سوق دادن ایشان به معنویات، زمینه را برای پیری موفق و کم چالش و نیز کاهش هزینه های اجتماعی فراهم نمود.

پیشنهاد برای پژوهش های آتی:

1. 1. با توجه به هزینه های ناشی از سالمند شدن جمعیت “بررسی ارتباط کیفیت زندگی و هزینه های سالمندان” یکی از عناوین پیشنهادی می باشد.

1. 1. با توجه به روند سالمندی در کشور “شناسایی نیازمندی های سالمندان و تعریف بسته حمایت اجتماعی” ضروری به نظر می رسد.

1. 1. در پژوهش حاضر ارتباط سایر ابعاد سلامت با کیفیت زندگی مورد بررسی قرار نگرفت. لذا پیشنهاد می شود پژوهشی با عنوان «بررسی ارتباط ابعاد سلامت با کیفیت زندگی سالمندان» صورت گیرد.

1. 1. از آنجایی که سلامت معنوی یکی از ابعاد تأثیرگذار بر کیفیت زندگی سالمندان می باشد. لذا «بررسی نیازهای معنوی سالمندان» یکی از عناوین پیشنهادی می باشد.

1. 1. همچنین می توان با سنجش «اثر مداخله آموزشی معنویت محور بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در گروه های سنی مختلف» از میزان اثربخشی معنویت بر سلامت در سنین مختلف آگاهی یافت.

فهرست منابع:
Abdizarin, S. and M. Akbarian (2007). “Successful aging in the light of religion or belief.” Iranian Journal of Ageing ۲(۴): ۲۹۳-۲۹۹(In persian)
Abedi, H,A. Shahriari, M. Alimohammadi, N. yazdannik, A. Yousefi, H. (2010). Basic geriatric nursing Esfahan, Isfahan University of Medical Sciences and Health Services (In Persian).
Adib Haj Bagheri, M. and H. Akbari (2008). “Severity of the disability and its related factors in elderly ” Journal - FEYZ ۱۳(۳): ۲۲۵-۲۳۴(In persian)
Ahmadi, F., A. Salar and S. Faghihzadeh (2004). “Study of effectiveness of continuous care consultation on the quality of life of elderly clients.” Tabib-e-shargh ۱۰(۲۲): ۶۱-۶۷ (In persian)
Akabery, S., A. Asaroudi and A. Golafshani (2011). “Relationship between spiritual well-being and quality of life in nursing.” Journal of North Khorasan University of Medical Sciences ۳(۴): ۷۹-۸۸٫(In persian).
Akbari Kamrani, A. (2009). Memory and Cognition in the Elderly. Tehran, University of Welfare and Rehabilitation Sciences. (In persian).
Alipour, F., H. Sajjadi, A. Forouzan, A. Biglarian and A. Jalilian (2008). “Quality of life in elderly District 2 of Tehran.” Iranian Journal of Ageing ۳(۹-۱۰): ۷۵-۸۳(In persian)
Allahbakhshian, M., M. Jaffarpour, S. Parvizy and H. Haghani (2010). “A Survey on relationship between spiritual wellbeing and quality of life in multiple sclerosis patients.” Zahedan Journal of Research in Medical Sciences ۱۲(۳): ۲۹-۳۳ (In persian)
Arastoo, A., R. Ghassemzadeh, H. Nasseh, M. Kamali, F. A. RAHIMI, M. Arzaghi and S. ZAHEDNEJAD (2012). “Factors Affecting Quality of Life in Elderly Diabetic Residents of the Kahrizak Geriatric Nursing Home of Tehran.” Iranian Journal of Endocrinology & Metabolism ۱۴(۱). (In persian).
Arslantas, D., A. Ünsal, S. Metintas, F. Koc and A. Arslantas (2009). “Life quality and daily life activities of elderly people in rural areas, Eskişehir (Turkey).” Archives of Gerontology and Geriatrics ۴۸(۲): ۱۲۷-۱۳۱٫
Asefzadeh, S., A. Qoddoosian and R. Najafipour (2009). “How does the elderly spend their leisure time in Qazvin?” The Journal of Qazvin University of Medical Sciences ۱۳(۲): ۸۴-۸۷٫(In persian).
Barrera, T. L., D. Zeno, A. L. Bush, C. R. Barber and M. A. Stanley (2012). “Integrating religion and spirituality into treatment for late-life anxiety: Three case studies.” Cognitive and Behavioral Practice ۱۹(۲): ۳۴۶-۳۵۸٫
Bazrafshan, M. R., M. A. Hosseini, M. Rahgozar and S. B. Madah (2008). “Quality of elderly’s life in Shiraz, jahandidegan club.” Iranian Journal of Ageing ۳(۷): ۳۳-۴۰(In persian).
Bekelman, D. B., C. Parry, F. A. Curlin, T. E. Yamashita, D. L. Fairclough and F. S. Wamboldt (2010). “A Comparison of Two Spirituality Instruments and Their Relationship With Depression and Quality of Life in Chronic Heart Failure.” Journal of Pain and Symptom Management ۳۹(۳): ۵۱۵-۵۲۶٫
Bond, J. and L. Corner (2010). Quality of Life and Aging .Danzheh.
Boostan Abadi, N. (2000). Studying and understanding the current status of the elderly in Tehran Tehran, Group of women doing good with the Ministry of Culture(In persian).
Center of Statics and strategic Data, M. C. L. a. S. W. (2012). Iranian Seniors in the Mirror Statistics. Tehran, Ministry of Cooperatives, Labour and Social Welfare, : ۱-۱۶(In persian).
Choldy, A. R., A. A. Akbari Kamrani and M. Foroughan (2004). ” physical, social and psychological Problems of elderly in district 13 of Tehran ” Social Welfare ۴(۱۴): ۲۳۳-۲۵۵(In persian)
Colet, C. F., P. Mayorga and T. A. Amador (2010). “Educational level, socio-economic status and relationship with quality of life in elderly residents of the city of Porto Alegre/RS, Brazil.” Brazilian Journal of Pharmaceutical Sciences ۴۶(۴): ۸۰۵-۸۱۰٫
Craven, R. F. and C. L. Hirnle (2007). Fundamentals of nursing: Human health and function, Lippincott william and wilkims.
Cress, C. (2011). Handbook of geriatric care management, Jones & Bartlett Publishers.
Daaleman, T. P., S. Perera and S. A. Studenski (2004). “Religion, spirituality, and health status in geriatric outpatients.” The Annals of Family Medicine ۲(۱): ۴۹-۵۳٫
DARVISHPOOR, A., S. J. ABED, A. DELAVAR and S. M. ZAKERIN (2012). “INSTRUMENT DEVELOPMENT TO MEASURE ELDERLY HEALTH-RELATED QUALITY OF LIFE (EHRQOL).” HAKIM ۱۵(۱): ۳۰-۳۷(In persian)

• • جنسیت: چون فرهنگ زن و مرد تفاوت دارد، بنابراین رفتار خرید آنها نیز متفاوت است.

• شغل: شغل یک شخص بیانگر بسیاری از جنبه های رفتاری وی می باشد. نه تنها شغل انسان معرف درآمد و در نتیجه قدرت خرید وی می باشد بلکه نشانگر این است که چگونه ساعات بیداری وی سپری می شود. شغل فرد، تحصیلات، وضعیت اجتماعی و منطقه مسکونی او را برای یک بازاریاب مجسم می سازد. رفتار خرید مردم با شغل آنها در ارتباط است، بنابراین اطلاعات مربوط به شغل آنها برای مدیران بازاریابی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

• تحصیلات: درجه تحصیلی در رفتار خریدار موثر است. تحصیلات باعث تغییر نگرش، باور، ارزش و رفتار افراد می شود. تحصیلات نه تنها با درآمد رابطه مستقیمی دارد بلکه در سبک خرج کردن نیز اثر می گذارد. اگر کالا و خدمتی برای افراد تحصیل کرده در نظر گرفته شده است ضمن اینکه لازم است ویژگی های محصول، قیمت و عرضه آن متفاوت باشد باید از تبلیغات نیز به گونه ای دیگر بهره گرفته شده باشد. پژوهش های به عمل آمده نشان می دهد که افراد تحصیل کرده و به بحث های دو جانبه واکنش مثبت تری نشان می دهند.

• سن و منحنی زندگی: مردم در طول زندگی خود خریدارکالاها و خدمات متفاوتی هستند. در دوران طفولیت مصرف کننده غذا کودکانند. در دوران رشد و بلوغ همه نوع مواد غذایی را مصرف می کنند و در سال های واپسین زندگی احتمالا به رژیم غذایی خاصی پناه می برند. سلیقه مردم در انتخاب لباس، اسباب و اثاثیه و تفریحات، شدیدا تحت تأثیر سن آنان قرار دارد (اسماعیل پور، ۱۳۸۴).

۲-۳-۱۱-۴ عوامل روانی
به هنگام خرید عوامل روانی (انگیزش، ادراک، یادگیری، نگرش و باورها) بر رفتار شخص اثر می گذارند (پارسائیان، ۱۳۷۹، ۲۲۲).
در برخی از موارد متغیرهای اقتصادی نقش عمده ای در قصد خرید (تصمیم خرید) مصرف کننده دارند. به عنوان مثال خرید باتری اتومبیل بیشتر با توجه به عوامل اقتصاد و فنی صورت می گیرد. اما در اکثر تصمیم های خرید عوامل اجتماعی و روانی با شدت و ضعف متفاوت دخالت دارند. به ندرت می توان فردی را یافت که لباس جدید خریداری نماید و در نظر نگیرد که لباس مورد نظر برازنده اش می باشد یا خیر و این که با سن و سال و به طور کلی با شخصیتی که برای خود متصور است هماهنگی دارد یا نه. به طور کلی رفتار انسان توسط یک محرک ایجاد می گردد. به عبارت دیگر اگر اثر محرک را ورود و یا داده فرد فرض کنیم، خروجی و یا ستاده رفتار می باشد، محرک در واقع مانند ماشه ای است که حرکت را ایجاد می کند.
محرک
رفتار
متغیرهای مداخله گر
شکل (۲-۴): تأثیر متغیرهای مداخله گر (اسماعیل پور، ۱۳۸۴)
مشکلی که در درک رفتار انسان وجود دارد این است که پردازشی که توسط مغز صورت می گیرد قابل رویت نیست. تنها می توان گفت که این محرک توسط یکسری از متغیرهای مداخله گر به رفتار خاصی تبدیل می گردد.
تئوری روان شناسی این متغیرها را در درون شخص و جدا از محیط شخص و جدا از محیطی که در آن زندگی می کند می داند (اسماعیل پور، ۱۳۸۴).
۲-۳-۱۲ فرایند ارتباط در فروش میان تماشاگران به عنوان مصرف کنندگان:
رشد فکری فروش در بازار با افزایش حوزه و دامنه آن وسیعتر می باشد بطوریکه تقاضاهای اصول بازاریابی قابل قبولتر پنداشته می شود. گسترش این حوزه برای بازاریابی با مشاجراتی شروع شد که فروش را فقط برای کالا مناسب می دانست.
پذیرش اتفاقی این موقعیت رسما تکنولوژی بازاریابی را تایید کرد تا موقعیتی که قبلا توسط تئوری گرایان نادیده گرفته می شد، تغییر دهد.
۲-۳-۱۲-۱ بازار ورزشی:
از آنجا که تاریخ منشاء تولید محصولات ورزشی نا مشخص است اما واضح می باشد که مصرف این محصولات در میان مردم از قدرت بیشتری برخوردار است و تمدن یونان که به عنوان گهواره ای برای جذب تماشاگران ورزشی محسوب می شود. قدیمی ترین و قابل احترام ترین موسسات ورزشی را با نام (المپیک بازیها) به ما ارائه می دهد که از سال ۷۷۶ قبل از میلاد تا سال ۳۹۳ بعد از میلاد ادامه داشت.
استادیوم ورزشی بزرگ دوم بنام (کلوزیوس) برای دیدن مسابقات دویست و پنجاه نفری کالسکه سواری حدود چهل هزار تماشاگر را در خود گنجاند. در کشورهای صنعتی اروپائی در چند سال اخیر تماشاگران زیادی برای مشاهده مسابقه فوتبال جمع شده اند. در سال ۱۹۰۱ حدود یکصد و ده هزار طرفدار فوتبال در مسابقه فینال جام بین تا تنهام هاسپور و شفلد یونانید حضور یافتند. اخیرا انقلاب ارتباطاتی به منظور ارائه محصولات ورزشی به قشر مصرف کننده تا سطح جهانی اوج گرفته است. به عنوان مثال جام جهانی فوتبال از ۱۶۶ کشور شرکت کننده حدود ۱۳ بیلیون تماشاگر بعنوان مشتری وجود داشت. در حالیکه در المپیک بارسلونا ۱۹۹۲ این تعداد به ۲۶/۱ بیلیون نفر رسید. (۴۵)
۲-۳-۱۲-۲ تماشاگران بعنوان مشتریان:
درحالیکه اصول بازاریابی فرضیه تولید را هم از جنبه مادی مورد بررسی قرار می دهد، محصولات ورزشی در مورد اینکه مصرف کنندگان ورزشی چه چیزی را بخرند بیشتر جنبه های نمادی خرید را مورد بررسی قرار می دهد. با این وجود روابط موجود در فروش شرایط را فراهم کرده که در آن، تماشاگران را بصورت مصرف کنندگان وارد عمل می کند. در تحقیقات مربوط به فروش سنتی توجه کمی به تماشاگران به عنوان مصرف کنندگان شده است. در حالیکه برای فراهم نمودن زمینه های لازم در این مورد نیاز بازبینی این روش در خارج از این حوزه وجود دارد.
فرضیه های دیگری که در اصول روانشناسی و جامعه شناسی رشد یافته است بیشتر در تلاش بوده که تماشاچی را به عنوان مصرف کننده در نظر بگیرد. تحقیقات عملی که بر روی تماشاگران صورت گرفت اصولابر روی اثرات عاطفی و پیچیدگی های ادراکی آنها تاکید داشت.
گولیشتین و آرمز^[۳۰] تاثیرات پیروزی و شکست را بر روی حالت خصمانه طرفداران مورد بررسی قرار داده اند.
Man (1971) توضیح داد که چطور طرفداران با ناعادلانه دانستن قضاوت داور به منظور تشدید استدلال منطقی و کاهش تلخی شکست عکس العمل هایی را نشان می دهند.
با وجود اینکه رقابتها نیابتی و محیطی است تماشاگران مشخصا از طریق روش های دیگری خود را سهیم می کنند. آنها در بازیها از طریق شناخت خود از قهرمانان اصلی، تیم مخصوص و ارزیابی خود از کارشناسان پیش کسوت و آمار بازیهای انجام شده شرکت می کنند. (اسپینراد، ۱۹۸۱)
۲- ۳-۱۳ تشخیص قهرمان
بیشتر شهرت تماشاگران ورزشها به خاطر لذت روانی است که با شناخت آنها از قهرمانان با تیم مخصوص به وجود می آید. شایع ترین تفسیری که از میزان آشنایی آنها از قهرمان به دست می آید تاکید دارد بر ستاره بازی ها که مورد پسند مردم است و مرتبا بخاطر شهرت گسترده و تواضعشان مورد تمجید واقع می شوند اما اینها توصیف واقعی از شهرت قهرمانی که تحت هیچ شرایطی مورد تعریف واقع نمی شود نمی تواند باشد (آدریانو، ۱۹۶۵).
انتخاب قهرمان مطلوب در حقیقت کاملا شخصی و بستگی به شرایط خاص دارد موارد قابل انتظار دستیابی به دستاوردهایی است که تماشاگران را وا می دارد تا به عنوان کار شناسانی عمل کنند که واقعا مواردی را در مورد این دستاوردها ارائه داده اند. تحلیل شخصیتی قهرمان کاملا مشخص است و در بیشتر موارد کاملا موقعیتی است. قهرمان در حقیقت فقط برای رقابت موجودیت دارد و احساسات طرفدارانش بستگی به دستاوردهای مورد انتظار از قهرمان مربوطه دارد. اما عامل مهمی که در شناخت شخصیت قهرمان خیلی مهم است عامل قومی او می باشد. این شاید شامل نمایش خاصی از فروتنی این فرد باشد. قهرمان حرفه ایی اغلب از روش های حرکتی سطح بالایی در برابر گروه محروم شده استفاده می کند که خیلی قابل توجه است شاید قهرمان بوکس^[۳۱] بارزترین نمونه در زمان خودش برای سیاهان آمریکا باشد. هدف از تنوع در مشخص کردن قهرمان یعنی (انعکاس افتخار و شهرت او) این است که تماشاگران یا طرفداران برای برآورد کردن انگیزه هایی مبنی بر حضور خودشان در تیمهای ویژه ای ثبت نام کنند در حقیقت بحث بر این است که شخصی که می خواهد تصور عمومی خود را بالا ببرد ممکن است با پیوستن به شخص یا تیم موفقی هدفهایش را برآورد سازد.
این تحقیق سعی می کند تا انگیزه های حضور در بازی های نیمه نهایی ایرلند را در فوتبال گاله و هارلینگ را مورد بررسی قرار دهد.
۲-۳-۱۴ تماشاگران به عنوان مصرف کنندگان
با وجود اینکه می توان چهار چوب انگیزه تماشاگران را بررسی کرد، این امکان نیز وجود دارد که انگیزه شرکت (آلفا) را بر حسب عوامل وفاداریشان سنجید. از این میان سه گروه با نسبت وفاداریشان گروه بندی شدند، نسبت وفاداری در جدول زیر نشان داده شده است.
جدول ۲-۲: گروه های تماشاچی

نسبتهای وفاداری

۱
عضو باشگاه GAA

۲
بازیکن فعلی و قدیمی

نوع مطالعه:

تحقیق توصیفی شامل مجموعه روش هایی است که هدف آنها توصیف کردن شرایط یا پدیده‌های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی می‌تواند صرفا برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا کمک به فرایند تصمیم گیری باشد.از این رو هدف هر مطالعه توصیفی عبارت است از تشریح جنبه هایی از پدیده مورد نظر پژوهشگر و با دیدگاهی فردی ، سازمانی، صنعتی ونظایرآن. (سکاران^[۱۷۶]،۱۳۸۸: ۱۲۴ ) این پژوهش از نظر روش شناختی یک تحقیق توصیفی،و از نظر نتایج یک تحقیق‏ کاربردی و تا حدودی بنیادی محسوب می‏شود.

گاهی اوقات پژوهشگران سعی می کنند بدون اجرای مطالعات تجربی ، از طریق برخی روش های آماری خاص همچون تحلیل مسیر بر روابط علی دست یابند. دست کم ، تصمیم گیری در باره اینکه پژوهش با مداخله در جریان طبیعی رویداد ها صورت گیرد یا با بهره گیری از فنون خاص تحلیل داده ها روابط علی کشف شود و یا اینکه به مطالعه همبستگی پرداخته شود تا حدودی به انتخاب پژوهشگر بستگی دارد. (سکاران، ۱۳۸۸: ۱۳۰) این پژوهش از نوع همبستگی بوده که به صورت میدانی اجرا گردید و با بهره گرفتن از فنون آماری همبستگی بین متغیر ها مورد آزمون قرار گرفته و با بهره گرفتن از مدل معادلات ساختاری روابط علی آن تبیین شده است.

مدل تحقیق:

طرح نظری مسئله تحقیق ، مدل تحلیلی، مفاهیم و فرضیه ها از یکدیگر جدا نشدنی اند. مدل ،دستگاهی از فرضیه ها است که میانشان ارتباط منطقی برقرار است، باری فرضیه پیش بینی رابطه ای بین مفاهیم است؛ پس مدل نیز مجموعه ای از مفاهیم است که به موجب روابطی مفروض با یکدیگر ارتباط منطقی دارند.
در مورد مدل، متغیر ها و فرضیات به تفصیل در زیر بحث شده است :

شکل ۴- مدل مفهومی پژوهش

متغیر های پژوهش:

الف) متغیر های مستقل:

همانطور که می دانیم تحقیقات بنیادی بیشتر ازنظریه مشتق میگردند،مفاهیم خاص به خاطر جایگاه شان درمباحث نظری ونه به خاطر اهمیت کاربردی بودن شان، مورد توجه هستند.تحقیقات بنیادی احتمالا بیشتر بر متغیر های مستقل (آگاهی از تاثیر مفاهیم معین مورد علاقه)متمرکزندتا متغیر های وابسته.(اسکات،۱۳۹۰: ۲۹)
شیوه های مدیریت منابع انسانی را می توان به عنوان جزیره های جدا از هم تصور نمود بدون هیچ گونه ارتباط صریح و یا ضمنی و یا آنکه آنها را سیستمی از روش ها که دارای مرز مشخصی بوده، پیوند استراتژیک داشته و از یک پشتوانه برخورداربوده و از سایر سیستم ها جدا هستند در نظر گرفت. پژوهش هایی که از دیدگاه اول نشات گرفته اند تاثیر هر یک از روش های منابع انسانی را بررسی نموده و به طور جداگانه در مورد آن شیوه اظهار نظر می کنند، اما پژوهش هایی که دیدگاه سیستماتیک را در پیش گرفته اند به خوشه ای از شیوه های به هم مرتبط منابع انسانی معتقد بوده و هم افزایی مثبت این شیوه ها را به صورت یک کل بر عملکرد بررسی می کنند.(بوسیلی و همکاران،۲۰۰۵: ۶)
بوسیلی و همکاران (۲۰۰۵) در پژوهش خود از بین ۱۰۴ مقاله ، به ۵۸ پژوهش رسیدندکه از روش های مجزا منابع انسانی استفاده کرده بودند(به عنوان مثال: گست و هوگ(۱۹۹۴)؛ هوانگ(۱۹۹۷)) ۴۶ مقاله باقیمانده شیوه های منابع انسانی را به صورت سیستماتیک بررسی نموده بودند (به عنوان مثال:احمد و شرودر(۲۰۰۳)؛ آرتور(۱۹۹۴)؛دلانی و هوسلید(۱۹۹۶)؛ کاچ و مک گراث(۱۹۹۶)) اما به طور کلی هر گاه شیوه های مدیریت منابع انسانی به صورت مجموعه و به هم پیوسته و مرتبط با یکدیگر به بوته آزمایش گذاشته می شوند تاثیر بیشتری بر عملکرد دارند تا وقتی که به صورت جداگانه مد نظر قرار می گیرند(گست،۱۹۹۸: ۳۰).
مطالعه ای که به وسیله بوسیلی و همکاران(۲۰۰۵) صورت گرفته نشان می دهد از بین شیوه های مدیریت منابع انسانی ۱۳% مربوط به آموزش و توسعه ، بعد از آن ارزیابی عملکرد و رویه های استخدام افراد با ۱۱% موارد، شیوه پر تکرار بعدی جبران خدمت اقتضایی با ۸% ؛ کمترین ها هم مربوط بوده است به مشارکت غیر مستقیم با ۲% از کل و سیاست های منطبق بر خانواده با ۱% از کل می باشد.همین تکرار و پراکنش در مطالعاتی که به زبان آلمانی صورت گرفته و منتشر شده مشاهده شده است. (نینهوسر^[۱۷۷]،۲۰۱۱: ۳۸۰).
در مورد بهترین شیوه ها هنوز پژوهش و یا نظریه ای که به صورت جامع و مانع مشخص نموده باشد چه شیوه هایی باید در رویکرد سیستماتیک باشد و چه نباید باشد و یا آنکه شیوه ها را دسته بندی نموده و بهداشتی ، انگیزشی ، اختیاری و اجباری بودن آنها را تمییز داده باشد ارائه نشده است و بسته به نظر محقق شیوه ها می تواند متغیر باشد(بوسیلی و همکاران،۲۰۰۵: ۶).متغیر های مستقل پژوهش حاضر از بهترین شیوه های ^[۱۷۸] مدیریت منابع انسانی ، که به وسیله پفر و ویگا (۱۹۹۹) ارائه شده است ماخوذ گردیده است . این متغیر ها به قرار زیر می باشند.
الف) امنیت استخدامی^[۱۷۹]: بر اساس دیدگاه پفر مقوله ای که تکیه گاه و شالوده تمام نتایج است، امنیت استخدامی کارکنان است .(کوکر^[۱۸۰] به نقل از پفر، ۲۰۱۱: ۱۳) . امنیت استخدامی دیدگاهی بلند مدت داشته که به ایجاد اعتماد بین کارفرما و کارگر کمک می کند و باعث افزایش همکاری در سازمان و دمیده شدن روح نشاط در سازمان می شود (پفر،۱۹۹۸: ۹۸) امنیت استخدامی همچنین باعث تشویق کارکنان به داشتن دیدگاهی بلند مدت در مورد شغل و عملکرد سازمانی می شود (همان، ۱۰۰). مهمترین ابزارهای ما در ساختن مشارکت کارکنان،امنیت شغلی و محیط کاری مهیج می باشد (پفر به نقل از کلر ^[۱۸۱]،۱۹۹۸: ۹۸ ).
ب) استخدام گزینشی^[۱۸۲]: سازمان هایی که به طور جد به دنبال ارزش آفرینی و کسب سود از طریق کارمندان شان هستند باید از این مسئله اطمینان حاصل کنند که انسان های مناسب در جایگاه مناسب قرار گرفته اند. این مسئله نیازمند چندین پیش زمینه است :

• • سازمان نیازمند خزانه ای گسترده از متقاضیان است که گزینش شوند

• • سازمان باید به وضوح بداند که به چه تخصص ها و مهارتهایی در خزانه خود نیازمند است.

• • مهارت ها و توانمندی هایی که به کار گرفته می شوند باید با رویکرد شرکت و نیاز های بازار مطابقت داشته باشند

• • سازمان باید توانمندی هایی که از طریق آموزش قابل یادگیری نیستند را از سایر مهارت ها در خزانه خود غربال کند.

• • بستن حلقه به وسیله ارزیابی نتایج و عملکرد فرایند استخدام .(پفر،۱۹۹۸: ۱۰۴)

ج) تیم های خودگردان و تمرکز زدایی به عنوان اصول اساسی طراحی سازمان^[۱۸۳] :تیم ها چندین مزیت به همراه دارند

1. 1. تیم ها جایگزین مناسبی برای کنترل سلسله مراتبی کار هستند . مدیریت به جای آنکه انرژی و وقت خود را صرف نیروی کار به طور مستقیم کند، کارکنان خود یکدیگر را نظارت می کنند

1. 1. تیم ها به کارمندان این اجازه را می دهند که ایده های بهتر و خلاقانه تری در جهت حل مسائل ارائه کنند (همچون استفاده از طوفان فکری و گروه های اسمی).

1. 1. کاهش در هزینه های مدیریتی و کاهش سطوح سازمانی.(همان: ۱۰۸)

د) پرداخت بالا مبتنی بر عملکرد ^[۱۸۴]: مقدار پرداختی سازمان به نیروی کار، رابطه مستقیمی باکیفیت کارکنان استخدامی سازمان دارد . سطح دستمزد پرداختی به کارکنان حامل پیامی برای آنهاست مبنی بر این که ارزش شما برای سازمان چه میزان است. سازمان ها ممکن است مدعی شوند که نیروی انسانی ارزشمند ترین منبع آن هاست اما خلاف آن رفتار کنند .جبران خدمت مقایسه ای نقش مهمی را در سیستم های عملکرد بالا بازی می کند که می تواند به چندین شکل از جمله تسهیم سهام ، تسهیم سود،پرداخت بر اساس مهارت و یا سایر پرداخت های فردی و گروهی محرک انجام گیرد.(همان:۱۱۰)
ه ) آموزش گسترده^[۱۸۵]: آموزش می تواند مبنایی جهت دستیابی به مزیت رقابتی در بسیاری از شرکت ها و صنایع باشد.آموزش، سرمایه گذاری در کارکنان ودر قلمرو کنونی کسب وکار است که همانند هر سرمایه گذاری دیگری داری نرخ بازگشت می باشد، اما نکته این سرمایه گذاری این جاست که محاسبه نرخ بازگشت آن مشکل است اما غیر ممکن نیست . سازمان هایی که به دنبال آموزش گسترده کارکنان هستند ، منفعت ناشی از کارمندان خود را محاسبه و مد نظر قرار میدهند.(همان:۱۱۵)
و) کاهش در تفاوت مقام و موقعیت^[۱۸۶]: اساس تمام سیستم های عملکرد بالا بر این مبنا قرار دارد که سازمان بتواند از مهارت و دانش تمام اعضا سازمان در همه سطوح بهره برداری کند ، یکی از راه هایی که سازمان میتواند به این هدف دست یابد استفاده از تیم ها می باشد که قبلا شرح آن داده شد . روش دیگری که به وسیله آن تمام اعضا سازمان احساس مهم بودن خواهند کرد استفاده از سیستم های تعهد بالا در برنامه ریزی ها می باشد. سیستم های تعهد بالا بدنبال کاهش تفاوت در موقعیت افراد و گروه های سازمانی میباشند این سیستم ها با کاهش تفاوت در میزان حقوق بالاترین و پائین ترین اعضا ، تفاوت در مقام ها ر ا کم مینمایند. بنابراین سیستم های تعهد بالا با تغییرات در جبران خدمت ها وشناور نمودن آنها با عملکرد بدنبال کاهش در تفاوت موقعیت هستند. (همان:۱۱۷)
ز) تسهیم اطلاعات^[۱۸۷]:تسهیم اطلاعات به دو دلیل در سیستم های عملکرد بالا نقش دارند. اول آنکه تسهیم اطلاعات در زمینه های مالی ، عملکرد و استراتژی های سازمان حامل این نکته برای افرادند که آنها قابل اعتمادند و دوم آنکه هر چقدر هم که اعضا سازمان برای عملکرد برانگیخته شده باشند تا اطلاعات صحیح مالی و استراتژیک نداشته باشند و شیوه استفاده از این اطلاعات را نیاموخته باشند نمی توانند به سطح عملکرد مطلوب دست یابند .(همان:۱۱۹)
جدول ۴- خلاصه ای از ابعاد ۷ شیوه مدیریت منابع انسانی (احمد وشرودر،۲۰۰۳: ۲۴)