۲-۶- ضمان در رشوه ۵۲
۲-۷- ضمان در رشوه، ضمان عقدی است یا قهری ۵۴
۲-۸- منشاء رشوه ۵۶
۲-۹- رشوه در ادارات ۵۷
۲-۱۰- انواع رشوه اداری ۵۸
۲-۱۰-۱- بیع محاباتی ۵۸
۲-۱۰-۲- وجه نقد ۵۹
۲ -۱۱- اقسام رشوه ۶۰
۲-۱۱-۱- رشوه اهدایی ۶۰
۲-۱۱-۲- رشوه بیانی ۶۰
۲-۱۱-۳- رشوه طعامی ۶۱
۲-۱۱-۴- رشوه خیالی یا سیاسی ۶۱
۲-۱۱-۵- رشوه ناموسی ۶۲
۲-۱۱-۶- رشوه مادی ۶۲
۲-۱۲- نتیجه گیری ۶۳
فصل سوم : رشوه در حقوق و در قانون مجازات اسلامی
۳-۱- قانون مجازات اسلامی تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده ارتشاء و ۶۶
۳-۱-۱- ماده ۵۸۸ ۶۶
۳-۱-۲- ماده ۵۸۹ ۶۷
۳-۱-۳- ماده ۵۹۰ ۶۹
۳-۱-۴- ماده ۵۹۱ ۷۰
۳-۱-۵- ماده ۵۹۲ ۷۱
۳-۱-۶- ماده ۵۹۳ ۷۳
۳-۱-۷- ماده ۵۹۴ ۷۴
۳-۲- قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا ۷۵
۳-۳- عمل مرتکب ۷۶
۳-۴- مجازات ۷۷
۳-۵- میزان مجازات جرم رشوه ۷۸
۳-۶- مجازات واسطه رشاء و ارتشاء ۷۹
۳-۷- تکرار و تعدد جرم در رشا و ارتشا ۸۰
۳-۸- عناصر تحقق رشوه در حقوق ۸۰
۳-۸-۱- رشاء ۸۱
۳-۸-۲- رایش ۸۵
۳-۸-۳- ارتشاء ۸۶
۳-۹- نظریات اداره حقوقی در خصوص ارتشاء ۸۹
۳-۱۰- مصادیق تمثیلی ارتشاء ۹۰
۳-۱۱- معامله در مقام رشوه ۹۲
۳-۱۲- برخوردهای مادی ۹۳
۳-۱۲-۱- تعزیر مالی ۹۳
۳-۱۲-۲- حبس ۹۳
۳-۱۲-۳- برکنار کردن افراد خلافکار از مشاغل ۹۳
۳-۱۳- بررسی تطبیقی مصادیق رشوه در فقه و حقوق ۹۴
۳-۱۴- نتیجه گیری ۹۸
فهرست منابع ۹۹
چکیده
واژه رشوه دارای معانی متعدد و عام می باشد، و شامل همه ابواب از جمله باب قضا می شود، و از لحاظ معنای لغوی نمی توان آن را به باب خاصی محدود کرد. اگر آن را فعل راشی بدانیم، یا موضوع آن به حساب آوریم، در همه ابواب جاری است .رشوه،چیزی است که برای از بین بردن حق یا اثبات باطل داده می شود، که اختصاص به باب قضا ندارد . اکثر فقیهان اسلامی به حرمت رشوه اجماع دارند، و در حقوق رشوه دادن مالی است به مأمور رسمی یا غیر رسمی دولتی یا بلدی به منظور انجام کاری از کارهای اداری یا قضایی ولو اینکه آن کار مربوط به شغل گیرنده مال نباشد.

در رشوه چهار عنصر دخالت دارند: راشی، مرتشی، رائش و مال الرشوه.
در قانون مجازات اسلامی، بحث از رشوه در مواد ۵۸۸ تا ۵۹۴ در مبحث دوم، از مباحث مربوط به تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده و احکام آن آمده است.
واژه های کلیدی : رشوه، راشی، رشا، رایش، ارتشا
مقدمه
بنا به ضرورت تحقیق و بررسی جوانب فقهی و حقوقی موضوع رشوه، که یکی از مهمترین موضوعات اداری در نظام حکومتی ما و سایر حکومتها در طول تاریخ بوده این پایان نامه تهیه و سعی گردیده تا حد امکان مطالب مربوط به آن به صورت مستند مورد بررسی قرار گیرد. امّا با توجّه به اهمّیت شناخت چنین موضوعی، کتاب و یا رساله مشخص و مدوّن فقهی و حقوقی در این رابطه وجود نداشته، از این رو بر آن شدیم تا با انجام تحقیقی در این زمینه خلأ موجود را تا حدّی پر نماییم. در مورد حرمت رشوه میان فقیهان اسلامی در مورد اینکه آیا رشوه حرام است و یا حرام نیست همۀ آنها اجماع دارند،که رشوه حرام است و فقط در چند مسئله جزئی با هم اختلاف نظر دارند از جمله اینکه اگر رشوه دهنده برای رسیدن به حق خود چاره ای جز رشوه نداشته باشد، که در این صورت، تنها رشوه گیرنده مرتکب فعل حرام است و بعضی از فقها همین مورد را نیز حرام دانسته اند.

شاید علت غیر هم سویی نتیجه این پژوهش با پژوهش‌های پیشین این باشد که گاهی اوقات اعتماد به نفس کم‌تر زن‌ها در مقایسه با مردان باعث می‌شود که آن‌ها توانایی خود در حیطه‌های مختلف را کم‌تر از حد واقعی آن برآورد کنند.
آزمون تعقیبی شفه نیز نشان داد که بین میانگین مهارت تفکر خلاق و سواد کمی دانشجویان زن و مرد مهندسی، تفاوت معناداری وجود دارد، اما بین سایر مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان زن و مرد، تفاوت معناداری مشاهده نشد. شاید علت تفاوت آشکار زنان و مردان در زمینه تفکر خلاق و سواد کمی این باشد که موفقیت در زمینه هر دو مهارت نیازمند برخورداری از قوه دریافت و ادراک قوی، قدرت استدلال و تفکر، ژرف اندیشی، وسعت دید، توسعه دانش و به کارگیری دانش در زمینه‌های گسترده‌تر و جدیدتر می‌باشد، بنابراین با توجه به تفاوت‌هایی که در این حیطه‌ها بین زنان و مردان وجود دارد، طبیعی است که در زمینه مهارت‌های ذکر شده نیز عملکرد متفاوتی داشته باشند و از مهارت کم‌تر یا بیشتر برخوردار باشند.

- مقایسه مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان رشته‌های مختلف مهندسی دانشگاه شیراز
نتایج نشان داد که بین مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان رشته‌های مختلف مهندسی، تفاوت معناداری وجود ندارد.
شاید علت این یافته که بین مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان رشته‌های مختلف مهندسی تفاوت معناداری وجود ندارد این باشد که معمولاً افرادی که در انواع رشته‌های مهندسی تحصیل می‌کنند از ضریب هوشی و توانایی‌های تقریباً برابری برخوردار هستند. همچنین با وجود این‌که این رشته‌های مختلف مهندسی با هم تفاوت‌هایی دارند اما تا حدودی نیز به هم شبیه هستند به طوری که ماهیت بسیاری از دروسی که می گذرانند تقریباً یکسان است. علاوه بر این موارد، دانشجویان تمام رشته‌های مهندسی در طول دوران تحصیل بسته به ماهیت رشته خود، پروژه‌ها و تکالیف عملی گسترده و متنوعی انجام می‌دهند. همه این موارد باعث می‌شود که این دانشجویان در زمینه مهارت‌های فکری و عملی متنوع مشابه عمل کنند و تفاوت معناداری بین آن‌ها وجود نداشته باشد.
این یافته با نتایج پژوهش‌های ذهبیون و احمدی (۱۳۸۸)، مهین زعیم (۱۳۷۹) هم سو، اما با نتایج پژوهش‌های صورت گرفته توسط امدی یانوس و همکاران (۲۰۰۶)، واش و هاردی (۱۹۹۹)، آنجفی و همکاران (۱۳۸۸)، حجازی و برجعلی لو (۱۳۸۷)، ناهم سو است. شاید علت این نا هم سویی این باشد که در پژوهش حاضر، دانشجویان رشته‌های مختلف مهندسی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و همین ماهیت تقریباً یکسان رشته‌های مهندسی سبب شده تا دانشجویان این رشته‌ها در زمینه مهارت‌های ذکر شده تفاوتی نداشته باشند، در حالی که در پژوهش‌های پیشین، دانشجویانی از رشته‎‌های مختلف (علوم انسانی، ریاضی، مهندسی، پزشکی، قانونی، هنر و غیره) مورد مطالعه واقع شده‌اند و تفاوت‌های موجود در پایه و اساس این رشته‌ها موجب شده تا بین آن‌ها در زمینه مهارت‌ها، تفاوت‌های آشکاری وجود داشته باشد.
۵-۳- نتیجه گیری نهایی
بررسی مجموعه نتایج به دست آمده در پژوهش حاضر و تفاسیر مربوط به نتایج، نشان داد که مهارت اعضای هیأت علمی در کاربرد مراحل هفت گانه چرخه یادگیری، پیش بینی کننده مثبت و معنادار مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان مهندسی می‌باشد، بیشترین مهارت اعضای هیأت علمی در مرحله مشارکت و توسعه یادگیری و کم‌ترین مهارت آن‌ها در مرحله ارزیابی می‌باشد، مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان مهندسی، از حد مطلوب و ایده‌آل پایین‌تر هستند و بیشترین مهارت آن‌ها در زمینه حل مسأله و کم‌ترین آن در زمینه تفکر خلاق می‌باشد.
بنابراین، با توجه به این‌که مهارت اعضای هیأت علمی در کاربرد مراحل هفت گانه چرخه یادگیری، توسعه مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به نظر می‌رسد که می‌توان تدابیری اتخاذ نمود تا اعضای هیأت علمی در تدریس به‌ویژه در تدریس به سبک چرخه یادگیری، از توانایی و مهارت بیشتری برخوردار گردند، که در نتیجه آن نه تنها بر میزان اطلاعات و دانسته‌های اعضای هیأت علمی در رابطه با تدریس مؤثر و کارآمد افزوده می‌شود، بلکه با افزایش آگاهی و تجارب آن‌ها در اجرای چنین روشی، به اصول و قواعد بهتر و جدیدتری در تدریس نیز دست می‌یابند و به مرور بر میزان قابلیت‌ها و توانایی‌های آن‌ها در تدریس افزوده می‌شود، و می‌توانند با اجرای هر چه بهتر این روش و به ویژه تأکید بیشتر بر مراحل مشارکت، توضیح، بسط یادگیری و توسعه یادگیری که نقش مهمی در یادگیری دانشجویان ایفا می‌کند، به فراگیری و توسعه مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان کمک کنند. همچنین، از آن جائی که اعضای هیأت علمی در مرحله ارزیابی از مهارت چندانی برخوردار نیستند و از این طریق به یادگیری و توسعه مهارت‌های فکری و عملی دانشویان کمک نمی‌کنند، باید با اعمال تغییراتی در نحوه ارزیابی خود از دانشجویان، زمینه را برای توسعه وتقویت مهارت‌های دانشجویان فراهم کنند.
از طرفی، با توجه به این ‌که متأسفانه مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان مهندسی از حد مطلوب پایین‌تر هستند، نقش و اهمیت مهارت اعضای هیأت علمی در تدریس آشکارتر می‌شود. در واقع، اعضای هیأت علمی با افزایش اطلاعات و قابلیت‌های خود در تدریس و رشد هر چه بیشتر در این زمینه، می‌توانند ضمن تدریس موضوعات مختلف، با تأکید بیشتر یا کم‌تر بر بعضی مراحل و اهمیت قائل شدن برای مراحل مهم‌تر و کاربردی‌تر که نیازمند مشارکت بیشتر فیزیکی و فکری دانشجو است، زمینه را برای رشد مفهومی و مهارتی دانشجویان فراهم کنند. علاوه بر این، می‌توان با اعمال اصلاحات و تغییراتی در جوانب مختلف دانشگاه و دانشجویان نیز، تلاش کرد سطح مهارت‌های این دانشجویان را ارتقا داد. همچنین با توجه به قوت بیشتر آن‌ها در بعضی زمینه‌ها و برعکس، ضعف در زمینه‌های دیگر، باید تدابیری اندیشید و شیوه‌هایی را اعمال نمود تا ضمن قوت بخشیدن به نقاط قوت، موجبات اصلاح و رفع نقاط ضعف و تبدیل آن‌ها به نقاط قوت را نیز فراهم نمود.
بنابراین، آن‌چه مهم است این است که صرف نظر از جنسیت و رشته دانشجویان، باید شرایطی فراهم نمود تا با توسعه مهارت های آموزش و تدریس اعضای هیات علمی و آشنا نمودن آنان با مهارت های توسعه یادگیری دانشجویان، بتوان دانشجویانی متبحر، متخصص، با مهارت و برخوردار از رشد مفهومی و دانشی تربیت نمود که با شرکت فعال در مجامع مختلف علمی سطوح ملی و بین المللی، نه تنها به رشد و توسعه بیشتر خود در زمینه مهارت‌های مختلف کمک کنند، بلکه با به کار گیری دانش و مهارت خود در عرصه‌های مختلف تخصصی و صنعتی کشور، به توسعه روزافزون صنعت کشور و پیشرفت آن نیز کمک کنند.
۵-۴- محدودیت‌ها
۵-۴-۱- محدودیت‌های اجرایی
۱- عدم همکاری برخی از دانشجویان به عنوان شرکت کنندگان در پژوهش.
۲- عدم همکاری برخی از کارشناسان آموزشی به منظور ارائه اطلاعات در خصوص ساعت و مکان کلاس‌ها.
سخت‌گیری زیاد رؤسا و اعضای هیأت علمی نسبت به توزیع پرسشنامه و دشواری در کسب مجوز از آن‌ها.
۵-۴-۲- محدودیت‌های پژوهشی
۱- پیچیدگی مفاهیم چرخه یادگیری و مهارت‌های فکری و عملی که وابستگی آن‎‌ها به عوامل و عناصر مختلف، مطالعه آن‌ها را دشوار می‌ساخت.
۵-۵- پیشنهادها
۵-۵-۱- پیشنهادهای کاربردی
با توجه به یافته‌های پژوهش مبنی بر بررسی رابطه بین مهارت اعضای هیأت علمی در کاربرد مراحل هفت‌گانه چرخه یادگیری و مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان مهندسی، مطلوب است که:
۱- رؤسا و اعضای هیأت علمی، نظرات دانشجویان درمورد میزان مهارت اعضای هیأت علمی در تدریس به شیوه چرخه یادگیری را مد نظر قرار دهند تا با توجه به این‌که اعضای هیأت علمی در کدام مرحله یا مراحل از چرخه یادگیری قوی و در کدام مرحله یا مراحل ضعیف هستند، تغییراتی در روند آموزش و یادگیری به‌ وجود آورند.
۲- آشنایی هر چه بیشتر اعضای هیأت علمی با شیوه‌های مختلف و جدید تدریس و کاربرد آن‌ها به تناسب موضوع
۳- اهمیت قائل شدن بیشتر اعضای هیأت علمی برای تدریس دروس تخصصی و صرف وقت کافی از جانب آن‌ها.
۴- مشارکت بیشتر دانشجویان در فعالیت‌های علمی و تخصصی مختلف به منظور تقویت مبانی علمی و مهارتی خود.
۵- ارائه بیشتر تکالیف علمی و عملی جامع به دانشجویان.
۶- استفاده از فنون ارزشیابی جدیدتر و کاربردی‌تر به جای ارزشیابی‌های سنتی
۷- اعضای هیأت علمی به دانشجویان اجازه ابراز نظر، بحث، انتقاد و مشارکت در فعالیت‌های مختلف را بدهند.
۸- تلاش در جهت تغییر ساختار دانشگاه شیراز و حرکت به سوی ساختاری سازنده، باز و حمایتی تا در عین حال که زمینه را برای رشد انگیزه و توسعه هر چه بیشتر اعضای هیأت علمی فراهم می‌کند، موجبات کسب و تقویت هر چه بیشتر مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان را نیز فراهم آورد.
۵-۵-۲- پیشنهادهای پژوهشی
۱- انجام پژوهشی مشابه در سایر دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و مقایسه نتایج این پژوهش‌ها با هم.
۲- انجام پژوهش‌های طولی، به طوری که دانشجویان (یا دانش آموزان) از ابتدای ورود به دانشگاه (یا سایر مؤسسات آموزشی) مورد مطالعه قرار گیرند تا تأثیر مهارت اعضای هیأت علمی (یا دبیران) در مراحل هفت گانه چرخه یادگیری بر مهارت‌های فکری و عملی آن‌ها سنجیده شود.
منابع ومآخذ
منابع فارسی
آنجفی، فرشته، زهرا زراعت، زهره سلطان محمدی، کوثر قابچی پور و فهیمه کهن (۱۳۸۸). مهارت تفکر انتقادی دانشجویان فنی مهندسی و علوم انسانی، مجله راهبرهای آموزش، دوره ۲، شماره ۱، بهار ۱۳۸۸٫
اردلان، الهام (۱۳۸۶). بررسی رابطه مهارت های ارتباطی و سازگاری تحصیلی با نقش واسطه ای خودکارآمدی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
حجازی، الهه و سمیه برجعلی لو (۱۳۸۷). تفکر انتقادی: جنس یا رشته تحصیلی؟ مجله علمی و پژوهشی تحقیقات زنان، سال دوم، شماره سوم، پاییز ۱۳۸۷٫
ذهبیون، لیلا و غلامرضا احمدی (۱۳۸۸). تفکر خلاق و رابطه آن با موفقیت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان. دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه ریزی درسی، شماره ۲۱، بهار ۱۳۸۸، صص ۷۸-۶۱٫
رازقی، علیرضا (۱۳۸۶). تأثیر وضعیت های هویت بر مهارت های ارتباطی دانش آموزان دبیرستانی و عشایری و شهری. پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شیراز.
زینعلی، فاطمه (۱۳۹۱). بررسی رابطه بین نوع ساختار سازمانی و پتانسیل انگیزشی تحصیلی با واسطه گری جو کلاسی. پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شیراز.
فرهنگی، علی اکبر (۱۳۸۲). ارتباطات انسانی. ویرایش دوم. تهران: خدمات فرهنگی رسا.
کوچکی، لاله (۱۳۹۱). بررسی رابطه بین عوامل کلیدی دانشگاه نوآور با گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر: مطالعه موردی دانشگاه شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شیراز.
محترم، معصومه (۱۳۹۰). بررسی رابطه بین نوع ساختار سازمانی دانشگاه، سرمایه اجتماعی بخش‌ها با رضایت تحصیلی دانشجویان دانشگاه شیراز- مدل معادله ساختاری. پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شیراز.
مشکلانی، پروانه (۱۳۸۴). تأثیر روش تدریس بحث گروهی بر خلاقیت دانش آموزان سال دوم مدارس راهنمایی ناحیه ۳ اصفهان در درس علوم اجتماعی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
معرفاوی، ابراهیم (۱۳۸۱). بررسی رابطه عوامل آموزشگاهی و خانوادگی مؤثر در خلاقیت. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
معینی، هاجر (۱۳۹۰). بررسی رابطه بین نوع ساختار سازمانی و منابع قدرت مدیران در واحدهای ستادی دانشگاه شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شیراز.
مهین زعیم، بتول (۱۳۷۹). مقایسه میزان خلاقیت و ویژگی‌های شخصیتی دانشجویان سال اول رشته‌های هنر، علوم انسانی، مهندسی و پزشکی دانشگاه تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.

(فوق لیسانس کنترل محیطی
دبیران:
زند وکیلی، فاطمه موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
(فوق لیسانس علوم بهداشتی و تغذیه)
نوربخش، رویا موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
(فوق لیسانس سم شناسی)
اعضاء: (اسامی به ترتیب حروف الفبا)
احمدی، نادیا موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
(فوق لیسانس شیمی)
اسدزاده، آزاده وزارت صنایع و معادن
(لیسانس مهندسی صنایع غذایی)
افشارپاد، کامران سازمان دامپزشکی کشور
(دکترای دامپزشکی-اپیدمیولوژی)
……
پیش گفتار
استاندارد «راهنمای تولید، فرآوری، برچسب گذاری و بازاریابی مواد غذایی ارگانیک» که پیش نویس آن در کمیسیون های مربوط توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تهیه و تدوین شده و در اجلاس کمیته ی ملی استاندارد خوراک و فرآورده های کشاورزی مورخ ۳/۷/۱۳۸۷ مورد تصویب قرار گرفته است، اینکه به استناد بند یک ماده ی ۳ قانون اصلاح قوانین و مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، مصوب بهمن ماه ۱۳۷۱ به عنوان استاندارد ملی ایران منتشر می شود.
برای حفظ همگامی و هماهنگی با تحولات و پیشرفت های ملی و جهانی در زمینه ی صنایع، علوم و خدمات، استانداردهای ملی ایران در مواقع لزوم تجدید نظر خواهد شد و هر پیشنهادی که برای اصلاح و تکمیل این استانداردها ارائه شود، هنگام تجدید نظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت. بنابراین باید همواره از آخرین تجدید نظر استانداردهای ملی استفاده کرد.

منبع و مأخذی که برای تهیه ی این استاندارد مورد استفاده قرار گرفته به شرح زیر است:
CAC/GL 32: 2007, Guidelines for the production, processing, labeling and marketing of organically produced foods.
مقدمه
کشاورزی ارگانیک (زیستی)، سیستم مدیریت جامع نگر^[۱۷۸] است که بر اساس کاربرد حداقل نهاده های خارجی، عدم استفاده از کود ها و آفت کش های مصنوعی^[۱۷۹] می باشد. این سیستم باعث ارتقاء و بهبود اکوسیستم کشاورزی، شامل تنوع زیستی^[۱۸۰]، چرخه های بیولوژیکی و فعالیت بیولوژیکی خاک می شود. در کشاورزی ارگانیک کاربرد عملیات مدیریتی بر استفاده از نهاده های تولید شده در خارج از مزرعه ارجحیت دارد. برای این منظور توجه به این اصل که در هر منطقه نظام متناسب با شرایط محلی آن منطقه باید توسعه یابد، دارای اهمیت است. این امر برای تکمیل عملکرد های خاص در سیستم با بهره گرفتن از روش های مکانیکی، بیولوژیکی و زراعی که با کاربرد مواد مصنوعی در تضاد است، انجام می شود.
به دلیل آلودگی هایی که به طور کلی در محیط زیست وجود دارد با عملیات کشاورزی ارگانیک، نمی توان تضمین کرد که محصول تولید شده کاملا عاری از بقایای مضر است. کاربرد روش های ارگانیک آلودگی هوا، خاک و آب را به حداقل می رساند. هدف اولیه کشاورزی ارگانیک، سلامتی و بهره وری اجتماعات وابسته به حیات خاک، گیاه، حیوان و انسان است.
کاربرد واژه ی «ارگانیک» یا «زیستی» در برچسب گذاری یک فرآورده بیانگر این است که فرآورده مطابق با استانداردهای ارگانیک، تولید و بوسیله ی یک سازمان گواهی کننده، تایید شده است. در کشورهای مختلف، برای توصیف روش تولید ارگانیک واژه هایی مانند «بیولوژیکی» و «اکولوژیکی» را نیز به کار می برند.
به طور کلی سیستم تولید ارگانیک با اهداف زیر طراحی شده است:

• • حفظ و تقویت تنوع زیستی در کل سیستم؛

• • افزایش فعالیت بیولوژیکی خاک؛

• • حفظ حاصلخیزی^[۱۸۱] پایدار خاک؛

• • بازیافت پسماند با منشاء گیاهی، حیوانی به منظور برگشت مواد مغذی به زمین و در نتیجه به حداقل رساندن کاربرد منابع تجدید ناپذیر^[۱۸۲]؛

• • تکیه بر کاربرد منابع تجدید پذیر محلی در سیستم سازمان یافته ی کشاورزی؛

• • کاربرد صحیح خاک، آب، هوا برای به حداقل رساندن آلودگی هایی که از عملیات کشاورزی حاصل می شود؛

• • عمل آوری فرآورده های کشاورزی با تاکید بر روش های فرایند دقیق به منظور پایداری و حفظ کیفیت ارگانیک محصولات در تمام مراحل؛

• • تعیین مدت زمان مناسب برای دوره ی تبدیل^[۱۸۳] یا گذار^[۱۸۴] که در هر مزرعه با در نظر گرفتن عوامل خاص منطقه ای، سابقه ی زمین، نوع محصول و دام می باشد.

کشاورزی ارگانیک در میان شیوه های مختلف، یکی از روش هایی است که از محیط زیست محافظت می کند. سیستم تولید ارگانیک بر اساس استانداردهای خاص و دقیق تولید و با هدف دستیابی به اکوسیستم کشاورزی بهینه است که از نظر اجتماعی، بوم شناختی و اقتصادی پایدار می باشد.
الزامات تولید محصولات غذایی به روش ارگانیک با الزامات تولید سایر محصولات کشاورزی متفاوت است و در آن روش های اجرایی تولید، جزئی ذاتی از شناسایی، برچسب گذاری و ادعای چنین محصولاتی است.
اهداف کلی این راهنما عبارتند از:

• • حمایت از مصرف کننده در برابر تقلب در بازار و ادعاهای غیر مستند درباره ی محصول؛

• • حمایت از تولید کنندگان فرآورده های ارگانیک در برابر ارائه ی فریبکارانه ی فرآورده های غیر ارگانیک به جای فرآورده های ارگانیک؛

• • حصول اطمینان از بازرسی تمام مراحل تولید، آماده سازی، نگهداری، حمل و نقل، فروش و مطابقت آن با این راهنما؛

• • هماهنگی مقررات تولید، آماده سازی، گواهی، شناسایی و برچسب گذاری محصولات ارگانیک؛

• • تهیه راهنما برای سیستم کنترل مواد غذایی ارگانیک به منظور تسهیل شناسایی سیستم ملی معادل برای واردات؛

• • پایداری و بهبود سیستم کشاورزی ارگانیک در کشور برای مشارکت در محافظت جهانی و منطقه ای.

این راهنما اولین گام در ایجاد هماهنگی بین المللی، برای الزامات مربوط به تولید، بازاریابی، بازرسی و ضرورت برچسب گذاری محصولات ارگانیک است. در زمینه ی تدوین استانداردهای روش تولید ارگانیک و اجرای آن ها هنوز تجربیات کافی وجود ندارد. همچنین درک و آگاهی مصرف کننده در زمینه ی روش های تولید مواد غذایی ارگانیک (در جزئیات خاص و با ویژگی های مهم) در مناطق مختلف جهات متفاوت است.
بنابراین در این مرحله موارد زیر تصدیق شده است:

• • این راهنما ابزاری مفید برای تهیه ی مقررات ملی تولید، بازاریابی و برچسب گذاری مواد غذایی ارگانیک است.

• • اجرای این راهنما برای بهبود و به روزآوری منظم و در نظر گرفتن پیشرفت فنی و تجربه لازم است.

• • این راهنما مقررات ملی موجود به مواد غذایی را نقض نمی کند.

• • این راهنما اصول تولید مواد غذایی ارگانیک در مزرعه، آماده سازی، نگهداری، حمل و نقل، برچسب گذاری و بازاریابی را ارائه می کند. همچنین مواد اولیه ی مجاز برای حاصلخیزی و بهبود خاک، کنترل آفات و بیماری های گیاهی، افزودنی های غذایی و مواد کمک فرایند را تعیین می کند.

در روایت مولانا، رابطۀ علّت و معلولی حکایت کاملاً حفظ شده است، ضمن آنکه شیوۀ طرح و بیان و توصیف و گفتوگو نیز بر جذابیّت داستان افزوده است؛ هرچند این حکایت در خلال داستان شیر و نخچیران و برای رفع ملال خواننده میآید. در همین سیزده بیت، مولانا نهتنها حکایت را بهطور کامل بیان کرده و رابطۀ سببی وقایع را – تا جایی که راه را بر پرسشهای ناشی از بی‌منطقی حکایت بر خواننده ببندد- در حکایت مستقر کرده؛ در دو بیت شش و هفت تفسیری نیز از حکایت به دست داده است. توصیف وحشتزدگی مرد که با عجله و چهرۀ زرد و لبهای کبود در سراعدل سلیمان میدود، از همان آغاز توجه خواننده را برای فهم علّت این ترس جلب میکند و حالت تعلیق و انتظار را حتی در حکایتی به این کوتاهی در خواننده برمی‌انگیزد. گفتوگوی میان مرد و سلیمان خواننده را از انتظار اولیّه بیرون میآورد و تقاضای مرد از سلیمان که به باد فرمان دهد او را به هندوستان ببرد تا شاید از عزرائیل نجات پیدا کند، تعلیق و انتظار جدیدی را جانشین انتظار اولیّه میکند. دو بیتی که بعد از آن میآید و تفسیری بر حکایت است سبب میشود این حالت انتظار کمی طولانی‌تر و اشتیاق خواننده یا مخاطب برای فهم دنبالۀ ماجرا بیشتر شود.

این انتظار با گفتوگوی میان عزرائیل و سلیمان باز هم ادامه پیدا میکند. پاسخ عزرائیل که میگوید: من از خشم به آن مسلمان نظر نکردم بلکه از تعجّب او را در رهگذر دیدم، باز هم حالت تعلیق و انتظار خواننده را طولانیتر میکند تا اینکه در دو بیت پایانی همه‌چیز روشن میشود و خواننده یا مخاطب را به فکر فرومیبرد.
و اما حکایتهای کوتاه مثنوی که طرح سادهای دارند و همین طرح سادۀ آنها موجب میشود سایر عناصر داستانی محدود باشد عبارت‌اند از:
دفتر اول: «حکایت بقّال و طوطی…» (۲۴۸)، «نگریستن عزرائیل بر مردی و گریختن آن مرد…» (۹۶۱)، «قصۀ هدهد و سلیمان در بین آنکه چون قضا آید…» (۱۲۰۷)، «قصۀ سؤال کردن عایشه-رضی‌الله عنها- از مصطفی-صلی‌الله علیه و سلّم-…» (۲۰۲۲)، «کبودی زدن قزوینی بر شانه…» (۲۹۹۴)، «قصۀ آنکس که در یاری کوفت، از درون گفت کیست…» (۳۰۶۹)، «آمدن مهمان یوسف- علیه السلام-و …» (۳۱۷۰)، «به عیادت رفتن کر بر همسایۀ رنجور» (۳۳۷۴)، «قصۀ مری‌کردن رومیان و چینیان در علم نقاشی و صورتگری» (۳۴۸۱)، «پرسیدن پیغمبر-صلی‌الله علیه و سلّم- زید را…» (۳۵۱۴)، «متهم‌کردن غلامان و خواجهتاشان لقمان را…» (۳۶۹۸)، «آتش افتادن در شهر در ایّام عمر» (۳۷۲۱)
دفتر دوم: «هلال پنداشتن آن شخص خیال را در عهد عُمر» (۱۱۳)، «التماس کردن همراه عیسی- علیه‌السلام- زنده‌کردن استخوانها…» (۱۴۲)، «یافتن شاه باز را به خانۀ کمپیر زن» (۳۲۴)، «کلوخ انداختن تشنه از سر دیوار…» (۱۱۹۵)، «فرمودن والی آن مرد را که این خاربن که نشاندهای» (۱۲۳۰)، «آمدن دوستان به بیمارستان جهت پرسش از ذوالنون…» (۱۳۸۸)، «امتحان کردن خواجۀ لقمان زیرکی لقمان را» (۱۴۶۵)، «انکار فلسفی بر قرائت…» (۱۶۳۶)، «رنجاندن امیری خفتهای را که مار در دهانش رفته بود» (۱۸۸۰)، «اعتمادکردن بر تملّق و وفای خرس» (۱۹۳۴)، «گفتن نابینای سایل که دو کوری دارم» (۱۹۹۴)، «سبب پریدن و چریدن مرغی با مرغو که جنس او نبود» (۲۱۰۴۹)، «تنها کردن باغبان صوفی و فقیه و علوی را از همدیگر» (۲۱۶۹)، «گفتن شیخی ابویزید را که کعبه منم…» (۲۲۲۱)، «خواندن محتسب مست خرابافتاده را به زندان» (۲۳۹۲)، «بیدار کردن ابلیس معاویه را…» (۲۶۱۱)، «فضیلت حسرت خوردن آن مخلص بر فوت نماز جماعت» (۲۷۷۹)، «فوت شدن دزد به آواز دادن آن شخص…» (۲۸۰۱)، «قصۀ آن شخص که اشتر ضّالۀ خود را میجست و میپرسید» (۲۹۱۹)، «قصد کردن غُزان به کشتن مردی تا آن دگر بترسد» (۳۰۵۴)، «شکایت گفتن پیرمردی به طبیب…» (۳۰۹۷)، «قصۀ جوحی و آن کودک که…» (۳۱۳۴)، «قصۀ اعرابی و ریگ در جوال کردن…» (۳۱۸۴)، «کرامات ابراهیم -قدس الله سرّه- بر لب دریا» (۳۴۱۸)، «طعن زدن بیگانه بر شیخ و جواب گفتن مرید شیخ را» (۳۳۱۱)، «دعوی کردن آن شخص که خدای تعالی نمیگیرد مرا به گناه…» (۳۳۷۶)، «کشیدن موش مهار شتر را…» (۳۴۴۸)، «منازعت چار کس جهت انگور…» (۳۶۹۳)، «حیران شدن حاجیان در کرامات…» (۳۸۰۰)
دفتر سوم: «بیان آنکه الله گفتن نیازمند لبیک گفتن است» (۱۹۰)، «نواختن مجنون آن سگ را…» (۵۶۷)، «افتادن شغال در خُم رنگ» (۷۲۱)، «چرب‌کردن مرد لافی لب و سبلت خود هر بامداد…» (۷۳۳)، «اختلاف‌کردن در چگونگی و شکل پیل» (۱۲۶۰)، «داستان مشغول شدن عاشقی به عشق‌نامه خواندن…» (۱۴۰۶)، «دیدن زرگر عاقبت کار را…» (۱۶۲۶)، «حکایت استر پیش شتر که من بسیار در اوفتم…» (۱۷۴۷)، «جَزَع ناکردن شیخی بر مرگ فرزندان خود» (۱۷۷۳)، «قصۀ خواندن شیخ ضریر مصحف را…» (۱۸۳۷)، «صبرکردن لقمان چون دید که داود حلقه ها میساخت از سؤال کردن…» (۱۸۴۳)، «سؤال‌کردن بهلول آن درویش را» (۱۸۸۵)، «گریختن عیسی-علیه‌السلام-فراز کوه از احمقان» (۲۵۷۱)، «حکایت خرگوشان که خرگوشی را پیش پیل فرستادند…» (۲۷۳۹)، «حکایت نذرکردن سگان در هر زمستان که این تابستان چون بیاید…» (۲۸۸۶)، «حکایت امیر و غلامش که نمازباره بود و …» (۳۰۵۶)، «حکایت مندیل در تنور پرآتش انداختن» (۳۱۱۱)، «آمدن آن زن کافر با طفل شیرخواره به نزدیک مصطفی- علیه‌السلام- و…» (۳۲۲۱)، «ربودن عقاب موزۀ مصطفی- علیه‌السلام- و بردن بر هوا و…» (۳۲۳۹)، «حکایت آن زنی که فرزندش نمیزیست، بنالید…» (۳۴۰۰)، «در آمدن حمزه- رضی‌الله عنه- در جنگ بیزره» (۳۴۲۰)، «وفات یافتن بلال- رضی‌الله عنه- از شادی» (۳۵۱۸)، «پیدا شدن روحالقدس به صورت آدمی بر مریم…» (۳۷۰۱)، «گفتن شیطان قریش را که به جنگ احمد آیید…» (۴۰۳۷)، «نظر کردن پیغامبر- علیه‌السلام- بر اسیران و…» (۴۴۷۴)، «داد خواستن پشه از باد به حضرت سلیمان» (۴۶۲۵)
دفتر چهارم: «حکایت آن واعظ که آغاز هر تذکیری…» (۶۱)، «قصۀ آن صوفی که زن خود را با بیگانهای بگرفت» (۱۵۸)، «قصۀ آن دبّاغ که در بازار عطّاران از بوی عطر و مشک بیهوش شد» (۲۵۷)، «گفتن آن جهود علی را -کرّم‌الله وجه- که اگر اعتماد داری…» (۳۵۲)، «قصۀ آغاز خلافت عثمان- رضی‌الله عنه- و…» (۴۸۷)، «کرامات و نور شیخ عبدالله مغربی» (۵۹۸)، «قصۀ عطاری که سنگ ترازوی او گل سرشوی بود و…» (۶۲۵)، «سبب هجرت ابراهیم ادهم و ترک مملکت خراسان» (۷۲۶)، «حکایت آن مرد تشنه که از سر جوزبن جوز میریخت…» (۷۴۵)، «قصۀ صوفی که در میان گلستان سر بر زانوی مراقبت بود» (۱۳۵۸)، «چالیش عقل با نفس همچون تنازع مجنون با ناقه…» (۱۵۳۳)، «حکایت آن فقیه با دستار بزرگ و آنکه بربود دستارش و…» (۱۵۷۸)، «حکایت آن مداح که از جهت ناموس شکر ممدوح میکرد…» (۱۷۳۹)، «کژ وزیدن باد بر سلیمان-علیه‌السلام- به سبب زلّت» (۱۸۹۷)، «قصۀ آنکه با کسی مشورت میکرد گفتش مشورت با دیگری کن» (۱۹۶۹)، «امیرکردن رسول-علیه‌السلام- جوان هذیلی را بر سرّیهای که …» (۱۹۹۳)، «قصۀ سبحانی ما اعظم شأنی گفتن ابویزید…» (۲۱۰۲)، «قصۀ آن آبگیر و صیّادان و آن سه ماهی…» (۲۲۰۲)، «قصۀ آن مرغ گرفته که وصیت کرد که بر گذشته پشیمانی مخور» (۲۴۴۵)، «قوله- علیه‌السلام- من بشّرنی یخروج صَفر بشّرنه بالجنّه» (۲۵۸۵)، «قصۀ باز پادشاه و کمپیر زن» (۲۶۲۹)، «قصۀ آن زن که طفل او بر سر ناودان غیژید و…» (۲۶۵۷)، «منازعت امیران عرب با مصطفی- علیه‌السلام- که…» (۲۷۷۹)، «وحی‌کردن موسی-علیه‌السلام- که…» (۲۹۲۱)، «خشم‌کردن پادشاه بر ندیم و شفاعت کردن شفیع آن را» (۲۹۳۳)، «مطالبه‌کردن موسی- علیه‌السلام- خضرت را که…» (۳۰۰۱)، «حکایت آن زاهد که در سال قحط شاد و خندان بودیا…» (۳۲۴۲)، «قصۀ فرزندان عُزیر –علیه‌السلام- که پدر از احوال پدر میپرسیدند…» (۳۲۷۱)، «حکایت آن زن پلیدکار که شوهر را گفت آن خیالات از سر اَمرودبن مینماید تو را…» (۳۵۴۴)، «رفتن ذوالقرنین به کوه قاف و…» (۳۷۱۱)، «موری بر کاغذ میرفت، بنبشتن قلم و قلم را ستودن گرفت…» (۳۷۲۱)، «نمودن جبرئیل– علیه‌السلام- خود را به مصطفی- صلی‌الله علیه و آله- به…» (۳۷۵۵)
دفتر پنجم: «حکایت آن اعرابی که سگ او از گرسنگی میمرد و انبان او پرنان…» (۴۷۷)، «قصۀ آن حکیمی که دید طاووسی را…» (۵۳۶)، «قصۀ محبوس شدن آن آهوبچه در آخُر خران و…» (۸۳۳)، «حکایت محمد خوارزمشاه که شهر سبزوار که همه رافضی باشند به جنگ بگرفت…» (۸۴۵)، «قصۀ آن شخص که دعوی پیغامبری میکرد، گفتندش…» (۱۱۱۹)، «مریدی درآمد به خدمت شیخ و…» (۱۲۷۱)، «صاحبدلی دید سگ حامله در شکم آن سگ‌بچگان بانگ میکردند» (۱۴۴۵)، «قصۀ اهل ضروان و حسد ایشان بر…» (۱۴۷۴)، «قصۀ قوم یونس– علیه‌السلام- بیان و برهان است…» (۱۶۰۸)، «بیان اتحاد عاشق و معشوق از روی حقیقت…» (۱۹۹۹)، «در بیان کسی که سخنی گوید که حال او مناسب آن سخن و دعوی نباشد…» (۲۱۶۳)، «حکایت دیدن خر هیزم‌فروش با نوایی اسپان تازی را…» (۲۳۶۱)، «در تقریر معنی توکّل، حکایت آن زاهد که توکّل را امتحان کرد…» (۲۴۰۲)، «حکایت مریدی که شیخ از حرص و ضمیر او واقف شد…» (۲۸۴۲)، «حکایت آن گاو که تنها در جزیرهایست بزرگ…» (۲۸۴۲)، «حکایت آن راهب که روز با چاغ میگشت در میان بازار» (۲۸۸۸)، «حکایت هم در بیان تقریر اختیار خلق…» (۳۰۵۹)، «حکایت هم در جواب حِبری و اثبات اختیار» (۳۰۷۸)، «حکایت آن درویش که در هری غلامان آراسته عمید خراسان را دید و…» (۳۱۶۶)، «حکایت جوحی که چادر پوشید و در وعظ میان زنان نشست و…» (۳۲۲۶)، «حکایت کافری که گفتندش در عهد بایزید که مسلمان شو…» (۳۳۵۷)، «حکایت آن مؤذّن زشتآواز که در کافرستان بانگ نماز داد و…» (۳۳۶۸)، «حکایت آن زن که گفت شوهر را که گوشت را گربه خورد، شوهر گربه را به ترازو برکشید…» (۳۴۱۰)، «حکایت ضیاءِ دلق که سخت دراز بود و…» (۳۴۷۰)، «حکایت مات کردن دلقک سیدشاه ترمذ را» (۳۵۰۸)، «حکایت آن مهمان که زن خداوند خانه گفت که…» (۳۶۴۸)، «وصیت کردن پدر دختر را که خود را نگهدار تا حامله نشوی» (۳۷۱۷)، «حکایت عیاضی-رحمه‌الله- که هفتاد غزوه کرد…» (۳۷۸۱)
دفتر ششم: «وانمودن به اُمرا و متعصبان در راه ایاز…» (۳۸۸)، «حکایت آن شخص که دزدان قوچ او را بدزدیدند و…» (۴۷۰)، «حکایت پاسبان که خاموش کرد تا دزدان رخت تاجران بردند…» (۵۴۵)، «حکایت آن عاشق که شب بیامد بر امید وعدۀ معشوق…» (۵۹۶)، «در آمدن ضریر در خانۀ مصطفی– علیه‌السلام- و…» (۶۷۳)، «حکایت آن مطرب که در بزم امیر ترک این غزل کرد…» (۷۰۶)، «تشبیه مغَفَّلی که عُمر ضایع کند و…» (۷۸۰)، «داستان آن شخص که بر در سرایی نیم‌شب سحوری می‌زد…» (۸۴۹)، «قصۀ هلال که بندۀ مخلص بود خدای را…» (۱۱۱۵)، «داستان آن عجوزه که روی زشت خویشتن را…» (۱۲۲۶)، «قصۀ درویش که از آن خانه هرچه میخواست میگفتند…» (۱۲۵۴)، «قصۀ سلطان محمود و غلام هندو» (۱۳۸۷)، «قصۀ ترک و درزی» (۱۶۵۵)، «حکایت اشتر و گاو و قچ که راه بند گیاه یافتند…» (۲۴۶۳)، «مقدرکردن سید ملک ترمذ که هرکه در سه یا چهار روز به سمرقند رود…» (۲۵۱۶)، «قصۀ آنکه گاو بحری گوهر کاویان از قعر دریا برمیآورد…» (۲۹۳۰)، «آمدن جعفر– رضی‌الله عنه- به گرفتن قلعه بهتنهایی» (۳۰۳۷)، «مثل دوبین همچون آن غریب شهر کاش، عُمرنام…» (۳۲۹۰)، «حکایت آن دو برادر، یکی کوسه و یکی اَمرد…» (۳۸۵۶)، «حکایت أمرؤالقیس که پادشاه عرب بود…» (۳۹۹۹)، «خطاب حق تعالی به عزرائیل– علیه‌السلام- که تو را رحم بر که بیشتر آمد…» (۴۸۱۰).
۲-۱-۳٫ طرح در داستانهای بلند مثنوی
طرح در داستانهای بلند به ویژه در رمان، دارای انشعابهای مختلفی از خط طرح اصلی است و شروعهای متعدّدی در آن وجود دارد. در این‌گونه داستانها میتوان از دوره های زمانیِ مختلف استفاده کرد، زیرا انتقالها، مکانها، زمانها و سوابق افراد متعدّد، ساختار رمان و داستان بلند را دلنشینتر میکند. خط طرح اصلی آن، مانند شریان بزرگی است که دیگر سرخرگها (خط طرحها) از آن منشعب میشود (ر.ک: بیشاپ،‌ ۲۵۶٫۲۵۷:۱۳۷۴) .
رمان و داستان بلند قابلیّت بیشتری در پردازش عناصر داستانی دارند، چنانکه مخاطب با شخصیّتها، نگرش و انگیزههای آنها بیشتر آشنا میشود. گاه در طرح این داستانها تعلیقهای پیدرپی دیده میشود و مجال بسط و گسترش عناصر فراهم است. نویسنده میتواند کنشهای بسیاری را در داستان بگنجاند و برای هر عمل داستانی صحنۀ متناسب با آن را خلق کند، در مکان و زمان داستان خود چرخش ایجاد کند تا در راستای عمل داستانی پیش روند.
درواقع در کنار داستانکها و حکایات کوتاه مثنوی، قسم دیگری از حکایات وجود دارد که طرح پیچیدهتری دارند. به بیانی دیگر عناصر طرح (شروع، ناپایداری، گرهافکنی، تعلیق،گسترش، نقطۀ اوج، گرهگشایی و پایان) در داستان نمود بیشتری مییابد. شروع و پایان حکایت به هم نزدیک نیست زیرا طرح از بسط و پردازش بیشتری برخوردار است؛ پیچیدگی طرح موجب کثرت حضور شخصیتها، حوادث پیدرپی یا تغییر و تحوّل روحی برخی اشخاص میگردد. بنابراین، این حکایتها از نظر کمّی در مقایسه با داستانهای دیگر مثنوی، حجم بیشتری از ابیات را به خود اختصاص میدهند؛ این‌گونه حکایتها را میتوان حکایت بلند قلمداد کرد.
در روایت داستانهای بلند مثنوی با زمان حال اخلاقی بسیاری روبه‌رو هستیم که بر پیکرۀ اصلی روایت، شکاف ایجاد می‌کند، چنانکه گاه جرّ جرار کلام، ادامۀ داستان را از دفتری به دفتر دیگر میکشاند و شتاب روایی داستان را متوقّف میسازد (ر.ک: «حکایت عاشقی، دراز هجرانی، بسیار امتحانی… »۳/۴۷۵۰) . گسترۀ حکایتهای بلند مثنوی ، این امکان را فراهم می‌سازد تا عناصر داستانی پرداختهتر شوند. برای مثال، زوایای درونی اشخاص بیشتر اشکار میگردد و مخاطب با گذشته و آیندۀ آنها آشنا میشود، کنش و گفتوگو نیز ساخته و پرداختهتر میشوند.
با وجود حوادث پیاپی و گرهافکنی و گرهگشاییهایی که در این‌گونه داستانها وجود دارد، توجه به حضور صحنه الزامی است، زیرا صحنۀ داستانی باید متناسب با طرح داستان، در هرجا که نیاز است به چرخش درآید تا عمل داستانی باورپذیر گردد.
این داستانها میتوانند برهۀ زمانیِ طولانیتری را دربرگیرند و زمان داستانی را در فواصل مختلف به نمایش بگذارند. مکان داستان نیز به فراخور کنش و شخصیتها معمولاً متغیّر است؛ بهگونهای که گاه مخاطب به کمک راوی همزمان در چندین‌جا حضور مییابد. بنابراین چرخشهای زمانی نه تنها در برخی از داستانهای بلند امکان پذیر است بلکه امری الزامی است. مولانا نیز در برخی از داستانهای بلند خود به مکان داستان اشاره دارد؛ گرچه این اشاره، گاه ضمنی و کوتاه است اما اینکه داستان دقیقاً در چه دورۀ زمانی رخ میدهد، گاهی مورد تغافل قرار میگیرد ولی مخاطب در طول حکایت، فواصل مختلف زمانی را با اشاراتی که ارائه میشود، درمییابد.
باید گفت بیتوجهی به طرح و پیرنگ در داستانهای بلند نقیصه محسوب میشود، زیرا مخاطب آگاه است که کمیّت حاکم بر داستان بلند و ویژگیهای کیفیِ آن، امکان پرداختن به عناصر پیرنگ را در کنار دیگر عناصر داستانی فراهم ساخته است. لذا بیتوجّهی به این عنصر از سویی موجب عدم باورپذیری داستان میشود و داستان در نظر خواننده اقناعکننده نمیگردد، و از دیگرسو، باعث سردرگمی او در خلال پیشرویِ داستان میشود. بنابراین، در این قسمت، برخی از حکایتهای بلند مثنوی که به لحاظ عناصر ساختاری طرح و پیرنگ قابلیّت بیشتری دارند، تحلیل و بررسی میشوند.
۲-۱-۳-۱٫ تحلیل ساختاری داستان پادشاه و کنیزک
بیتوجّهی به طرح و پیرنگ در داستانهای بلند نقیصه محسوب میشود، زیرا مخاطب آگاه است که کمیّت حاکم بر داستان بلند و ویژگیهای کیفیِ آن امکان پرداختن به پیرنگ را در کنار دیگر عناصر داستانی فراهم ساخته است. لذا بیتوجّهی به این عنصر از سویی موجب عدم باورپذیری داستان میشود و داستان در نظر خواننده اقناعکننده نمیگردد، و از دیگرسو، باعث سردرگمی او در خلال پیشرویِ داستان میشود. برای تبیین بیشتر داستان اول مثنوی مورد بررسی قرار میگیرد. البته قبل از بررسی طرح این داستان باید خاطر نشان کرد که برای استخراج طرح از پیکرۀ داستان، توجه به این نکته ضروری است که طرح داستان با خلاصۀ داستان متفاوت است؛ خلاصۀ داستان نقل موجز داستان است، درحالی‌که طرح، روایت چارچوب و سببیّت در داستان است. در گزارش و استخراج طرح یک داستان باید به چهار اصل مهم توجه کرد:

1. 1. زمان طرح همواره زمان حال انتخاب شود.

1. 1. طرح به صورت سوم‌شخص نقل شود.

1. 1. وقایع با رعایت توالیِ زمانی مرتب شوند.

1. 1. به جزئیات پرداخته نشود (ر.ک: مستور، ۱۵:۱۳۸۷).

در این قسمت، داستان “عاشق شدن بر کنیزک رنجور و تدبیر کردن بر صحت او” برگزیده شده است تا از جهت عناصر ساختاری طرح بررسی شود. طرح این داستان را بر مبنای اصول چهارگانهای که در گزارش طرح، پیش از این ذکر شد، میتوان اینگونه بیان کرد:

1. 1. پادشاهی کنیزکی را میبیند، شیفتۀ او میشود و کنیزک را میخرد.

1. 1. کنیزک بیمار میشود زیرا او عاشق زرگری در شهر سمرقند است.

1. 1. پادشاه طبیبان را فرا میخواند اما همۀ آنان از کشف علّت بیماری و درمان عاجز میشوند، زیرا بر خداوند توکل نکردهاند.

1. 1. پادشاه از درگاه خداوند طلب کمک میکند زیرا از طبیبان ناامید میشود. او در خواب از حضور حکیمی آگاه میشود.

1. 1. حکیم نزد پادشاه میآید و علّت بیماری کنیزک را که همان دوری از زرگر است، کشف میکند.

1. 1. پادشاه به پیشنهاد حکیم، دستور میدهد زرگر را نزد او آورند تا کنیزک را از عشق زرگر رها کند.

1. 1. پس از وصال کنیزک به زرگر، پادشاه شربتی به زرگر مینوشاند تا بیمار و رنجور شود.

1. 1. عشق کنیزک به زرگر سرد میشود و دست از او میکشد زیرا زرگر زشترو و بیمار شده است.

1. 1. زرگر از فرط رنجوری میمیرد و کنیزک از عشق او و رنج رهایی مییابد.

این داستان با بیتی ترغیب‌کننده آغاز میشود:
بشنوید ای دوستان این داستان خود حقیقت نقد حال ماست آن
(۱/۳۶)
همین یک بیت بسنده است تا خواننده را به داستان مشتاق کند زیرا مخاطب معمولاً شیفتۀ داستانهایی است که بتواند با آنها همذاتپنداری کند؛ داستانهایی که نقد حال او باشند. مولانا در این داستان به زمان کرنولوژیکی خاصی اشاره ندارد زیرا اینکه داستان دقیقاً در چه دورۀ زمانی رخ داده است، عملاً در کنش و حوادث داستان اثرگذار نیست و طرح داستان نیز مؤیّد همین مطلب است. او با بیت:
بود شاهی در زمانی پیش از این ملک دنیا بودش و هم ملک دین
(۱/۳۷)
در بیان زمان داستان به عبارت “زمان پیش از این” بسنده کرده است و در حقیقت، بدینگونه از زمان به بیزمانی نقب میزند. او خود را در پردازش زمان داستان محدود نمیسازد؛ زمان داستان او هر زمانی میتواند باشد زیرا همان‌طور که بیان گردید داستان نقد حال همۀ ماست. مولانا در دو بیت بعدی، به زمان و مکان اشارهای کلی میکند:
اتفاقاَ شاه روزی شد سوار با خواص خویش از بهر شکار

بهبود فرایند تأمین لوازم و تجهیزات مورد نیاز بیمارستان
بهبود فرایند درمان بیمار
بهبود نتایج درمان
افزایش مشارکت بیمار در مراقبت از خودش در منزل
کاهش هزینه های نیروی انسانی بیمارستان
کاهش هزینه ها
کاهش هزینه های تدارکات
کاهش هزینه های ناشی از اشتباهات پزشکی(تشخیص، آزمایش، مراقبت)
کاهش هزینه های نظارت و برنامه ریزی
کاهش هزینه بیمار به علت مدت اقامت کمتر در بیمارستان

مدل کلی تحقیق حاضر با توجه متغیر مستقل شامل؛ سیستم جامع اطلاعات بیمارستانی و متغیر وابسته ارتقاء زنجیره ارزش(کاهش مدت زمان پذیرش بیماران، کاهش خطاهای پزشکی، کاهش فرایند درخواست آزمایش، بهبود برنامه ریزی و نظارت، مدیریت نیروی انسانی، مدیریت تدارکات،کاهش مدت اقامت بیمار و کاهش هزینه ها(بیمارستان- بیمار) و بررسی متغیرهای سطح سوم طراحی شده است.
۲-۹- جمع بندی نهایی
توانایی سازمان در انجام موثر وظایفش به کیفیت تصمیم‌هایی که در سازمان اتخاذ می‌گردد بستگی دارد و کیفیت تصمیم‌ها تابع کیفیت اطلاعاتی است که بر اساس آن تصمیم‌گیری بعمل می آید. از این رو ما انبوهی از آمار و اطلاعات داریم که بدون بکارگیری فناوری نوین اطلاعات قادر به گردآوری صحیح و تحلیل آنها نیستیم. فناوری اطلاعات در سال‌های اخیر به واسطه رشد و گسترش روزافزون و بکارگیری امکانات رایانه‌ای و انتقال داده‌ها و ایجاد شبکه‌های جهانگستر مانند اینترنت، بواسطه اطلاعات ارزشمند و خدمات متنوع، محیط های تبادل اطلاعات را به شدت دچار تغییر کرده است. با توجه به اینکه، فناوری و ابزارهای الکترونیک و رایانه‌ای در دهه گذشته پدیده انفجار اطلاعات را موجب شدند، لذا بایستی سیستم‌هایی را برپا کرد که بتواند اطلاعات را تولید و انها را مدیریت کنند. پیشرفت فناوری اطلاعات در دوره جدید از تاریخ زندگی بشر سبب تحولی عظیم در علوم و صنایع مختلف شده است. گویا این فناوری قابلیت تسخیر تمام علوم و فنون پیرامون خود را دارد. پدید آمدن عناوین جدیدی چون؛ دولت الکترونیک^[۹۱]، یادگیری الکترونیک^[۹۲]، سلامت الکترونیک^[۹۳] و… تایید کننده این مطلب است. در این رابطه کاربردهای نظام اطلاعرسانی در بخش بهداشت و درمان نیز فزونی چشمگیری یافته و باید تحت عنوان سیستمهای پشتیبانی در تصمیمگیری، مدیریت را در نظام عرضه خدمات بهداشتی درمانی تقویت و حمایت نمایند. ضرورت استفاده از اطلاعات بهداشتی و درمانی برای تأمین مقاصد آموزشی، تحقیقات و توسعه علوم پزشکی و پیراپزشکی، بهبود کیفیت درمان، بهینه‌سازی روش های مدیریتی مراکز بهداشت و درمان، کاهش هزینه‌های مراکز، و غیره، بعنوان اساسی‌ترین دلایل جمع‌اوری اطلاعات در مراکز بهداشتی و درمانی محسوب می‌شود.

در عصر تکنولوژی اطلاعات و اطلاع‌رسانی، اطلاعات نیروی حیاتی ارائه مراقبت بهداشتی و درمانی است. در بخش بهداشت و درمان استفاده از سیستم های اطلاعاتی کارآمد برای تحقق اهداف کارایی، اثربخشی و کیفیت خدمات و نیز رضایتمندی مراجعین ضرورتی انکار‌ناپذیر بشمار می‌رود. شکی نیست که برای تأمین اهداف سیستم بهداشت و درمان کشور نیاز مبرم به یک شبکه اطلاعرسانی جامع از سطح خانه‌های بهداشت روستایی تا سطح سوم سیستم ارجاع، یعنی مراکز تخصصی و فوق‌تخصصی کشور و همچنین وزارتخانه می باشد. پزشکان، پرستاران، و سایر مراقبین بهداشتی برای درمان یک بیمار به اطلاعات پزشکی نیاز دارند. در سازمانهای بهداشتی و درمانی به دلیل نقشی که در تعیین و ارتقای سطح سلامت جامعه بشری دارند، آزمون و خطا کاری بس اشتباه و غیرقابل جبران است. بنابراین مدیریت بر پایه اطلاعات صحیح، دقیق، و به موقع و برخورداری از یک نظام مدیریت اطلاعات اهمیتی خاص دارد.
بیمارستانها به عنوان یکی از مهمترین سازمانهای اجتماعی نقش عمده‌ای در بهبود وضعیت بهداشت کشور و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی دارند و یکی از حساسترین سازمانها می‌باشند که برای اداره صحیح انها باید اطلاعات به شکلی صحیح گرداوری شده، و پس از پایش و دستهبندی و استنتاج به شکل مناسبی و در زمان مناسب در اختیار کلیه تصمیمگیران بیمارستان به خصوص مدیران و روسای آن قرار گیرد. بنابراین عملکرد سازمان پیچیدهای با بخشهای متعدد مانند بیمارستان نیاز به دسترسی به اطلاعات دارد. اطلاعات ممکن است مربوط به مراقبت از بیمار یا عملکرد خود بیمارستان باشد، لذا تفکیک بین اطلاعات مربوط به بیماران و اطلاعات مربوط به خود بیمارستان اهمیت دارد. از طرف دیگر طی سالهای متمادی اطلاعات مربوط به بیماران از نظر حجم دستخوش تغییرات فاحشی شده است. این بدین جهت است که امکانات تشخیصی و درمانی مداوم در حال گسترش هستند. ویژگیها و نیازهای بیمارستان نیز به علت رشد اطلاعات عملیاتی دائماً در حال تغییر است. این تغییرات بیمارستانها را به تکیه روزافزون بر سیستمهای اطلاعاتی کامپیوتری سوق میدهد. تنها راه جمعآوری، ذخیره، ارتباط، و ارائه مقادیر زیاد اطلاعات بنحوی که نیازهای مصرفکنندگان را مرتفع نماید استفاده از کامپیوتر است. مصرفکننده ممکن است پرستاری باشد که اطلاعات مربوط به بیماران را به سیستم وارد میکند یا سرپرست دپارتم
ان بالینی که برای ارائه مراقبت در هفته آینده برنامه ریزی مینماید، یا عضوی از هیئت مدیره بیمارستان که از سیستم برای پشتیبانی مدیریت استفاده میجوید. سیستم جامع اطلاعات بیمارستانی یا HIS با مدیریت نیروی انسانی و دسته بندی اطلاعات و نظارت و کنترل بر سیستم مدیریتی بیمارستان، کاهش فرایند درخواست آزمایش، کاهش خطاهای پزشکی، بهبود برنامه ریزی و نظارت، مدیریت نیروی انسانی، کاهش هزینه ها(بیمارستان- بیمار)، بهبود فرایند درمان و مدیریت تدارکات تا حدود زیادی اهداف مورد نظر در تأمین زنجیره ارزش در بیمارستان دست یافته است.
از سوی دیگر با توجه به فشارهای اقتصادی جهت کاهش هزینه های اداری بیمارستانها مسئولان این مراکز مایل اند برای مکانیزه کردن بخشهای زیر مجموعه خود حق انتخاب بیشتری داشته باشند و امکان آن را داشته باشند که برای هر بخش زیر مجموعه خود بهترین نرم افزار را که جوابگوی نیازهای آنان باشد از میان محصولات نرم افزاری تولید کنندگان مختلف انتخاب کنند نه آنکه به صرف انعقاد قرارداد با یک شرکت جهت مکانیزه کردن یک واحد زیر مجموعه ملزم باشند نرم افزارهای سایر بخشهای زیر مجموعه را از همان شرکت تهیه کنند همچنین تمایل اغلب مسئولان آن است که روند مکانیزه کردن بیمارستان به صورت تدریجی و گام به گام باشد و نه به صورت انقلابی و ناگهانی به نحوی که مجموعه سیستم اطلاعات بیمارستانی متشکل از اجزای مجزا اما مرتبط با یکدیگر باشد. متاسفانه اغلب نرم افزارهای موجود در ایران به اقتضای تقاضای مشتری تهیه شده اند و نه بر اساس یک نگرش جامع نگر منطقی و سیستمی، بنابراین چون برای مشتریان متفاوت تهیه شده اند سازگار با یکدیگر نیستند و برقراری ارتباط بین آنها در محیط شبکه امری بس دشوار و پر هزینه است هم از نظر مالی برای خریدار و هم از نظر نیروی مهندسی برای تولید کننده.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
دستیابی به هدفهای علم یا شناخت علمی میسر نخواهد شد مگر زمانی که با روششناسی درست صورت پذیرد. “روش سنگ بنای هر کار علمی است و اتخاذ روش علمی تنها راه دستیابی به دستاوردهای قابل قبول علمی است"(ساروخانی، ۱۳۸۲: ۱۴۷). مقصود از روش علمی، راه ها و شیوههایی است که پژوهشگر را از خطا محفوّظ داشته و رسیدن به حقیقت را برای او امکان‌پذیر سازد. این روش خاص شکل خاص و نظامداری است از همه انواع بررسیها و تفکرات انعکاسی که منظور از کاربرد آن، افزایش میزان ارتباط بین جواب و مسأله مورد‌نظر و از طرفی بالا‌بردن اعتبار جواب و کاهش بهرهگیری می‌باشد(هومن،۱۳۸۰: ۹۳). بنایراین، “هر تحقیقی راه و روش مخصوص به خود را دارد و روش کار تحقیق باید متناسب با هدفهای تحقیق باشد"(کیوی و کامپهوند^[۹۴]،۱۳۷۷: ۱۸۵).
با ذکر مقدمه فوق در این مبحث به بررسی روش مورد استفاده در این تحقیق میپردازیم. بدین منظور در ابتدا به بررسی جامعه آماری، روش تعیین حجم نمونه، شیوه نمونه گیری، ابزار تحقیق و اعتبار و پایایی تحقیق تبیین خواهیم پرداخت و در پایان روش‌های تحلیل آماری که برای آزمودن فرضیه‌های پژوهش استفاده خواهند شد بیان می‌گردد.
۳- ۲- روش تحقیق
تحقیقات علمی را بر اساس هدف تحقیق به سه دسته تقسیم می کنند: تحقیقات بنیادی، کاربردی و تحقیق و توسعه(بازرگان و همکاران، ۱۳۸۸). تحقیق حاضر قصد دارد تا به «تاثیر سیستم جامع اطلاعات بیمارستان بر ارتقاء زنجیره ارزش در بیمارساتان امام علی(ع)کرمانشاه» بپردازد و با توجه به اینکه تحقیق کنونی به بررسی ساخت های نظری در بافت ها و موقعیتهای عملی و واقعی می پردازد، از لحاظ هدف از نوع پژوهش کاربردی می باشد. تحقیق حاضر از نظر روش گردآوری داده ها از نوع تحقیقات میدانی می باشد که سعی پژوهشگر بر این است تا یک مساله و پرسش واقعی که در عمل وجود دارد طی یک فرایند تحقیق پاسخ دهد. البته در کنار این روش جهت بررسی پیشینه و مبانی نظری تحقیق از روش اسنادی نیز به عنوان روش کمکی استفاده می گردد. همچنین پژوهش حاضر بر حسب نحوه اجراء(زمان گردآوری) از نوع پیمایشی می باشد.
بنابراین تحقیق پیش رو را میتوان برحسب به کارگیری نتایج حاصل از داده‌ها در ارتقاء زنجیره ارزش در بیمارستان امام علی(ع) کرمانشاه، و از نظر هدف یک نوع تحقیق کاربردی قلمداد کرد و از جنبه نحوه گردآوری و بررسی داده‌ها از نوع پیمایشی است و با توجه ویژگی آزمایشی و یا غیر‌آزمایشی^[۹۵]‌بودن تحقیقات، روش تحقیق حاضر، روش غیرآزمایشی(پیمایش) محسوب میشود. در کلیترین تقسیمبندی، روش تحقیق را اسنادی و میدانی در نظر گرفتهاند که در تحقیق حاضر از هر دوی این روشها استفاده خواهد شد. برای بررسی رابطه بین متغیرها و آزمون فرضیه‌ها از آمارهای توصیفی - همبستگی استفاده خواهد شد.
۳-۳- جامعۀ آماری
جامعه آماری مجموعهای از واحدهاست که در یک ویژگی یا ویژگیهایی مشترک باشند (سرایی، ۱۳۸۴: ۵). ساروخانی در تعریف جامعه آماری اظهار داشته که جامعه آماری، همان جامعه اصلی است که از آن نمونهای نمایا یا معرف به‌دست آمده باشد (ساروخانی، ۱۳۸۰: ۱۵۷). پس در پژوهش، مفهوم جامعه به کلیه افرادی اطلاق میشود که میتوان نتایج تحقیق را به آنها تعمیم داد و ماهیت پژوهش، دامنه جامعه را تعیین میکند (دلاور، ۱۳۸۵: ۴).
جامعه آماری ما د
ر این تحقیق کلیه کارکنان(پزشکان، پرستاران، کادر اداری و…) بیمارستان امام علی(ع) شهر کرمانشاه می باشد. که تعداد آنها برابر با ۱۳۷ نفر اعم از زن و مرد می باشد. در جدول ۳-۱ افراد جامعه آماری تحقیق به تفکیک نوع وظیفه در بیمارستان مشخص شده است.
جدول۳-۱: فراوانی جامعه آماری ( پزشکان، پرستاران، کادر اداری) بیمارستان امام علی(ع) کرمانشاه