پـیـر رفــت و کــرد زاری­ها بـسـی تـا سـتد جـاروب و غربـال از کـسی
خـاک مـی­رفـت و پـیاپی می­شتافت آخـرین غـربـال، آن زر بـاز یــافـت
شـادمـان شـد نفس او کان زر بدید رفــت ســوی نـانـوا و نـان خـریـد
تــا کــه مــرد نـانـوا نـانـش بداد شـد هـمی جـاروب و غـربالـش بـیاد
آتـــشـی افـتـاد انــدر جــان پـیـر در تـگ اسـتـاد و بـر آمـد زو نـفـیـر
گفت چون من نیست سرگردان کنون زر نـدارم چـون دهـم تـاوان کـنـون
عاقـبـت مـی­رفـت چـون دیـوانه­ا­ی خــویـش را افـکـنـد در ویــرانـه­ا­ی
چـون در آن ویرانه شد خوار و دژم دیـد بـا جـاروب خـود غـربـال هـم
شادمان شد پـیر و پـس گفت ای اله این چـرا کـردی جـهـان بـر من سیاه
زهـر کـردی نـان خوش بـر جان من گـو بـرو جـان بـازگـیـر این نان من
هـاتفـش گـفتا که ای ناخوش منش خوش نه آید هیچ نان بی نان خورش
چـون نـهـادی نـان تـنـها در کـنـار در فـزودم نـان خورش، مـنـت بـدار
(همان : ۹۸ – ۹۹)

۴-۱۸ راوی و عمل روایت:

توضیح لایه­ های ساختاری حکایت:
۱-نویسنده ملموس: فریدالدین عطار نیشابوری خواننده ملموس : من خواننده و تمام کسانی که توانایی خواندن و درک این حکایت دارند.
۲- نویسنده انتزاعی : من مجرد فریدالدین عطار نیشابوری خواننده انتزاعی: من انتزاعی و تمام کسانی که این روایت را می خوانند.
۳- راوی تخیلی: سوم شخص مخاطب تخیلی: سالکان طریقت
۴-کنش­گر : شیخ نیشابوری، هاتف، نانوا، صاحب جاروب و غربال

۴-۱۹ مرجع روایی

۴-۲۰صدای روایی

این حکایت یک راوی دگرروایتی دارد: او با زبان سوم شخص حرف می‌زند و از متنی که گفته می‌شود غایب است.

۴-۲۰-۱زمان روایت:

می‌توانیم بگوییم که این روایت، روایت جاری یا هم زمان: راوی داستانش را در همان لحظه­ رخداد نقل می­ کند.

۴-۲۱سطوح روایی

این فابل تنها یک سطح روایی دارد. همه‌ی متن در یک سطح است. با توجه به اصطلاحاتی که قبلاً ذکر شد کنش روایت‌گری در سطح برون‌روایتی اتفاق می‌افتد در صورتی که محتوای داستان- رخداد متن در سطح درون‌روایتی رخ می­ دهند.

۴- ۲۲ زمان روایی

۴-۲۲-۱ نظم

در این حکایت روایت­ها به دنبال هم و با ترتیب زمانی روی می­ دهند و در ساختار از هرگونه زمان پریشی پرهیز شده است. رویدادها به ترتیب زمانی این­گونه به دنبال هم می­آیند:
۱- رفتن شیخ به نیشابور ۲- در گور خفتن و گرسنه شدن۳- با زاری از فردی جارو و غربال امانت می­گیرد ۴- جارو و غربال کردن خاک میدان نیشابور و یافتن زر ۵ – خریدن نان ۶- گم کردن جارو و غربال ۸- اندوهگین و سرگردان شدن ۹- سرگردان وارد ویرانه­ای می­شود۱۰- پیدا کردن جارو و غربال.

۴-۲۲-۲ استمرار زمان (تداوم)

در ابتدای حکایت روایت را در چکیده­ای آورده است، یعنی این که زمان رخدادهای ابتدای حکایت کمتر از زمانی است که در بیرون حکایت روی داده است:
شیخ نوقانــی به نیشابور شد رنـج راه آمد برو رنجور شد
هفته­ای با ژنده­ای در گوشه­ای گـرسـنـه افتـاده بـد بی­توشه­ای
چون برآمد هفته گفت ای اله گـرده نـان مـرا کـن سر براه
در ادامه­ حکایت با حذف مواجه می­شویم زیرا مخاطب با چگونگی، کیفیت و زمان آمدن هاتف بر شیخ نیشابوری اطلاعی کسب نمی­کند .
سپس صحنه­ای در داستان ایجاد می­ شود و آن اینکه میان هاتف و شیخ گفتگو روی می­دهد و راه چاره را در میان گفتگو به شیخ می­نمایاند. در این قسمت زمان روایت و زمان حکایت با یکدیگر برابر هستند.
هاتفی گفتش برو این لحظه پاک جمـله مـیدان نـیشـابـور خـاک
چون بروبی خاک میدان سربسر نیم جو زریابی، نان خر تو بخور
گفت اگر جاروب و غربالم بدی وجـه نـانی را چه اشکـالم بدی
چـون نـدارم هـیـچ آبی بر جگر بی جـگر نـانـیم ده خـونم مخور
هـاتفی گفـتا کـه آسـان بایدت خـاک روبی کن اگـر نـان بایدت
برای بار دیگر در حکایت حذف زمانی ایجاد می­ شود زیرا مخاطب متوجه نمی­ شود که چه زمانی پیر می­رود و کجا از آن کس جاروب می­خواهد این گونه سرعت حکایت تند تر می­ شود تا حکایت را به پایان نزدیک شود.

پس از حذف برای بار دیگر در حکایت چکیده ایجاد می­ شود در این­جا رویدادها و رخدادها به آن­گونه خلاصه شده ­اند که اگر بیرون از حکایت روی دهند مدت زمان بیشتری لازم بود که واقع شوند:
پـیـر رفــت و کــرد زاری­ها بـسـی تـا سـتد جـاروب و غربـال از کـسی
خـاک مـی­رفـت و پـیاپی می­شتافت آخـرین غـربـال، آن زر بـاز یــافـت
شـادمـان شـد نفس او کان زر بدید رفــت ســوی نـانـوا و نـان خـریـد
تــا کــه مــرد نـانـوا نـانـش بداد شـد هـمی جـاروب و غـربالـش بـیاد
آتـــشـی افـتـاد انــدر جــان پـیـر در تـگ اسـتـاد و بـر آمـد زو نـفـیـر
گفت چون من نیست سرگردان کنون زر نـدارم چـون دهـم تـاوان کـنـون
عاقـبـت مـی­رفـت چـون دیـوانه­ا­ی خــویـش را افـکـنـد در ویــرانـه­ا­ی
چـون در آن ویرانه شد خوار و دژم دیـد بـا جـاروب خـود غـربـال هـم
در پایان حکایت با صحنه و درنگ مواجه می­شویم، راوی پس از هر صحنه، درنگی ایجاد می­ کند که این وضع در پایان حکایت دو بار روی می­دهد. راوی با درنگ در پایان حکایت تفسیرهای تعلیمی خود را مطرح می­ کند. با این همه درس‌های اخلاقی او نیز با مثال­هایی در شکل چکیده ارائه شده است.
شادمان شد پـیر و پـس گفت ای اله این چـرا کـردی جـهـان بـر من سیاه

گفتار دوم – تشدید قضایی مجازات
” معمولاً، علل تشدید مجازات را قانونگذار تعیین می کند. قاضی و دادگاه مکلف اند، در صورت انطباق مورد مجرمانه با جهات قانونی مذکور، مجازات را طبق دستور قانونگذار تشدید کنند. موارد تشدید مجازات مرتکب جرم، در اکثر نظام های کیفری جهان، منحصراً به تجویز قانون امکان دارد. در نتیجه، دادگاه های کیفری مکلفاند فقط در مواردی که قانون به طور انحصار جهات تشدید را پیش بینی کرده است، نسبت به تشدید مجازات اقدام کند. در کشور ما نیز بعد از تصویب قانون مجازات اسلامی قانونگذار در ماده ۱۴ فصل سوم این قانون، تحت عنوان مجازاتها و اقدامات تامینی و تربیتی برای نخستین بار به دادگاه برای صدور حکم به عنوان مجازات تتمیمی اختیار داده است. این اختیار در در مورد کسی است که به علت ارتکاب جرم عمدی به مجازات تعزیری محکوم شده است. در این ماده، به دادگاه اجازه داده است، علاوه بر مجازات قانونی جرم، محکوم علیه را به عنوان تتمیم حکم صادره، مدتی از حقوق اجتماعی محروم کند و یا از اقامت در نقطه یا نقاط معین ممنوع و یا مجبور نماید. مندرجات این ماده عینا ً در ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰ باز نویسی شده است. بنا براین ملاحظه می شود که در شرایط فعلی در مقررات کیفری ما، قانونگذار نوعی کیفیات مشدده قضایی را پذیرفته است." ^[۱۴]

در مورد کیفیات مشدده قضایی ذکر این نکات ضروری به نظر میرسد :

1. 1. ” جهات مشدده قضایی همچون جهات مشدده قانونی باید در قانون ذکر شود در غیر این صورت، قاضی نمیتواند مجازات جرمی را افزایش دهد.

1. 1. در جهات مشدده قضایی، دادگاه، مجازات را تشدید می کند اما در کیفیات مشدده قانونی، مجازات، مستقیماً از ناحیه مقنن تشدید می شود.

1. 1. چنانچه دادگاه مجازات جرمی را به استناد کیفیات مشدده افزایش دهد، باید در حکم تصریح نماید.

1. 1. قاضی در مقام تشدید مجازات اصولا ً صلاحیت افزایش یا تعداد مجازات را به کیفیت مقرر در قانون دارد اما نمیتواند نوع مجازات را تغییر داده و یا تبدیل نماید.

1. 1. قضات دادسرا صلاحیت تشدید مجازات را نداشته و صرفا ً می توانند تشدید مجازات را به دادگاه پیشنهاد کنند. “ ^[۱۵]

گفتار سوم – احکام قانونی تشدید مجازات
الف – امکان جمع میان کیفیات مشدده و مخففه
در پاسخ به این سوال که آیا امکان جمع میان کیفیات مشدده و مخففه وجود دارد یا خیر ؟ پاسخ مثبت است و چگونگی ایجاد جمع را به ارائه نظری از آقای دکتر نوربهاء بسنده می کنیم که می گوید: “دادگاه در صورت لزوم ابتدا با ذکر دلایل تشدید، مجازات را تشدید خواهد کرد و آن گاه با ذکر موارد تخفیف، آن را تا حد مناسب تخفیف خواهد داد و اشکالی از این نظر وجود ندارد." ^[۱۶]
تا این قسمت اختلاف نظری وجود ندارد ولی تبصره ۲ ماده ۲۲ قانون مجازات اسلامی باعث به وجود آمدن نظرات مختلف من باب اینکه در چه جهات تشدید مجازات امکان تخفیف وجود دارد شده است، چون در این تبصره قانونگذار تنها تصریح نموده به حالت تعدد جرم و ذکری از حالات دیگر عوامل مشدده نکرده است.
ماده ۲۲ با بیان اینکه ” دادگاه می تواند در صورت احراز جهات مخففه، مجازات تعزیری و یا بازدارنده را تخفیف دهد…” این امر را به ذهن متبادر می سازد که هر جرمی در صورتی که جهات مخففه آن نیز موجود باشد، امکان تخفیف وجود دارد، تا زمانی که مورد نهی قانونگذار قرار نگرفته است. به عنوان مثال در تبصره ماده ۶۶۶ قانون مجازات اسلامی دادگاه از تعیین جهات مخففه در تکرار جرم سرقت در حالی که سارق سه فقره محکومیت قطعی به اتهام سرقت داشته باشد نهی شده است.
همین ماده مورد استناد برخی از مخالفین است مبنی بر اینکه قانونگذار با ذکر این ماده مخالف تخفیف مجازات در حالت تکرار جرم است. در مقابل موافقین تخفیف مجازات در حالت تکرار جرم به ماده ۷۲۸ قانون مجازات اسلامی استناد می نمایند که می گوید ” قاضی دادگاه می تواند با ملاحظه خصوصیات جرم و مجرم و دفعات ارتکاب جرم در موقع صدور حکم و در صورت لزوم از مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق و… استفاده نماید.” آنها از عبارت ” دفعات ارتکاب جرم ” تکرار جرم را معنی کرده و بر این باورند که قانونگذار تخفیف در حالت تکرار جرم را پذیرفته است.
به نظر می رسد با تمسک به اصل تفسیر قانون به نفع متهم و عدم منع در قانون و بالاخص در ماده ۲۲ قانون مجازات اسلامی تا جایی که قانونگذار منعی را پیش بینی نکرده می توان برای کیفیات مشدده در حالی که جهات تخفیف مجازات نیز وجود دارد، مجازات جرم ارتکابی را تخفیف داد.
ب – امکان جمع میان دو یا چند کیفیت مشدده
قانونگذار در مورد اینکه فرد مرتکب دو یا چند کیفیت مشدده شده باشد تکلیف چیست، نظری نداده و ساکت است. ولی میتوان این مسئله را به قاعده عدم تداخل اسباب تعمیم داده و با تمسک به موادی از قانون مجازات اسلامی در این مورد نیز به عدم تداخل استناد نموده و قائل به جمع بین تشدید مجازات شد. برای روشنتر شدن مسئله مثال هایی آورده می شود :
در ماده ۹۸ قانون مجازات اسلامی (۱۳۷۰) گفته شده ” هر گاه شخصی محکوم به چند حد شود اجرای آن ها باید به ترتیبی باشد که هیچ کدام از آن ها زمینه دیگری را از بین نبرد… ” مطابق این ماده حدود در هم تداخل نداشته و بین آن ها جمع شده. و یا اینکه در باب دیات نیز عدم تداخل پذیرفته شده، به عنوان مثال دکتر زراعت در کتاب خود به این مورد اشاره کرده و میگوید: ” از ظاهر مواد قانون مجازات اسلامی
(۳۷۴، ۴۳۴، ۴۴۶، ۴۵۲، ۴۵۳، ۴۶۵، ۴۶۷، ۴۸۸، ۴۹۰ ) و روایات شرعی و نوشته های فقهی چنین بر میآید که اصل و قاعده در دیات، عدم تداخل است. بنابراین اگر چند عضو بدن بر اثر جنایت، صدمه ببیند باید برای هر عضو، دیه جداگانه پرداخت شود هر چند ناشی از یک ضربه باشد. “ ^[۱۷]
مبحث سوم – عوامل عینی (خارجی) و شخصی تشدید مجازات
از دیگر تقسیمبندیهای کیفیات مشدده مجازات، تقسیم این عوامل به عوامل عینی یا خارجی و عوامل شخصی تشدید مجازات میباشد که در این مبحث به تعریف و تقسیمبندیهای هر یک از این عوامل پرداخته خواهد شد.
گفتار اول – عوامل عینی (خارجی) تشدید مجازات
الف – تعریف
” علل عینی عبارت از کیفیات و شرایطی است که مرتبط با فعل مجرمانه است و باعث غیر عادی تر کردن آن می شوند، به گونه ای که خطر فعل مجرمانه با چنین خصوصیتی به مراتب افزودن تر از حالت ساده آن است و نشان از اصرار فرد در نقض قوانین کیفری می باشد. “^[۱۸]
” اینکه کدام یک از کیفیات عینی، موجب تشدید مجازات هستند نیاز به تصریح قانون دارد. قاضی نمیتواند بنا به میل و تشخیص خود هر اوضاع و احوال خارجی را موجب تشدید مجازات تلقی کند. برای مثال مجازات هر نوع جرم را در شب یا در هنگام جنگ تشدید نماید" ^[۱۹] از جمله مهمترین عوامل عینی تشدید مجازات عبارتاند از :
ب- مصادیق

1. 1. ” تعدد مجرم با سبق تصمیم :

مقصود اقدام مجرمانه دو یا چند تن با توطئه قبلی است. مثال : ماده ۳ قانون کیفری بزه های مربوط به راه آهن مصوب فروردین ۱۳۲۰ : هر گاه بزه های مذکور در ماده یک و در اثر توطئه و تبانی دو نفر یا بیشتر انجام یابد یک ثلث از کیفری که قطع نظر از کیفری که قطع نظر از تبانی برای مرتکب منظور می شود به کیفر مرتکب خواهد شد جز در مورد اعدامی که مرتکب به همان کیفر محکوم می شود.

1. 1. عنف و آزار و جرح :

اذیت و آزار اگر به ضرب و جرح منتهی شود بر وخامت جرم بیشتر می افزاید. مثال : ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی هر گاه سرقت مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد به حبس از ۳ تا ۱۰ سال و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می شود و اگر جرمی نیز واقع شده باشد علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مذکور در این ماده محکوم میگردد.

1. 1. زمان و مکان :

زمان و مکان به دلیل تقدس بعضی ایام مانند ماه رمضان و یا مکان های شریف چون مساجد (ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی) موجب تشدید مجازات و گاه تغلیظ دیه است (ماده ۲۹۹ قانون مجازات اسلامی ). ارتکاب بعضی از جرایم در شب نیز کیفیتی مشدد به آن می بخشد، مثل سرقت و یا ورود مامورین دولت، دست به اسلحه برد و مجازاتی سخت تر از موارد دیگر در انتظار او است (ماده ۶۰۷ قانون مجازات اسلامی)”^[۲۰]

1. 1. حمل اسلحه :

” قانون گذار استفاده از اسلحه را در حین ارتکاب جرم، سبب تشدید مجازات می داند. به عنوان نمونه ماده ۶۰۷ قانون مجازات اسلامی در مورد تمرد نسبت به مامورین دولت مقرر می دارد : هر گاه متمرد در حین اقدام دست به اسلحه برد به حبس از یک تا سه سال و در غیر این صورت به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
علت تشدید مجازات در این مورد، این است که مقرون بودن عمل بدین حالت دلیل اصرار بی اندازه مجرم در اجرای خواسته های پلید خویش است. به علاوه تظاهر مجرم به اسلحه موجب وحشت فوق العاده عمومی و همچنین پیدایش مخاطرات بیشتر می شود. بنابراین، برای حفظ امنیت و سلامت عمومی و جلوگیری از تکرار چنین اعمالی در آینده، ضروری است که مجازات شدیدتری در نظر گرفته شود.
۵- علنی بودن عمل :
از نقطه نظر قوانین جزایی، بین اعمال مجرمانه علنی و اعمالی که واجد چنین خصوصیتی نیستند، از حیث مجازات تفاوت وجود دارد. و در مورد اول موضع تند تری اتخاذ شده است.
فلسفه چنین وضعی، تامین انتظامات اماکن و معابر نیست (هرچند ممکن است فی النهایه دارای چنین نتیجهای باشد)، بلکه مقنن جزایی مایل است که عامه از دیدار چنین نمایش هایی که احساسات پاک را آلوده و عفت آن ها را جریحه دار می سازد، مصون بمانند.
ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی در این زمینه می گوید: ” هر کس علنا ً در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دو ماه یا ۷۴ ضربه شلاق

آلفای کرونباخ بطورکلی با بهره گرفتن از یکی روابط زیرمحاسبه می شود.

یا

که دراین روابط k تعداد سوالات،  واریانس سوال i ام،  واریانس مجموع کلی سوالات،  میانگین کواریانس بین سوالات، و  واریانس میانگین سوالات می باشند.
در این پژوهش نیز برای محاسبه پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده می شود. بدین منظور پیش آزمونی^[۴۹] با ۳۰ شرکت کننده صورت خواهد پذیرفت. نونالی^[۵۰] پیشنهاد می کند که برای تحقیقات بنیادین مقدار آلفای ۶/۰ تا ۹/۰ کافی به نظر می رسد(Churchill, 1979). و در سایر تحقیقات، محققان رسیدن به مقدار آلفایی را که از ۷/۰ تجاوز کند- بر اساس محاسبات نونالی- سطح قابل قبول و کافی برای پایایی در نظر می- گیرند(۲۰۰۳ Iacobucci & Duhachek,).

در این تحقیق به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده گردیده است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه‌گیری که خصیصه‌های مختلف را اندازه‌گیری می‌کند به کار می‌رود.
برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره‌های هر زیرمجموعه سوال‌های پرسشنامه و ورایانس کل را محاسبه کرد. سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه می‌کنیم.

که در آن :
تعداد زیر مجموعه‌های سئوال‌های پرسشنامه یا آزمون = J
واریانس زیر آزمون Jام S_j² =
واریانس کل پرسشنامه یا آزمون S² =
بنابراین به منظور اندازه‌گیری قابلیت اعتماد، از روش آلفای کرونباخ و با بهره گرفتن از نرم‌افزار ۲۰ SPSS انجام گردیده است.
بدین منظور یک نمونه اولیه شامل ۳۰ پرسشنامه پیش آزمون گردید و سپس با بهره گرفتن از داده‌های به دست آمده از این پرسشنامه‌ها و به کمک نرم‌افزار آماری SPSS میزان ضریب اعتماد با روش آلفای کرونباخ محاسبه شد.

فصل چهارم

یافته های تحقیق

۴-۱- مقدمه

تجزیه و تحلیل داده ها فرایندی چند مرحلهای است که طی آن دادههایی که از طریق بکارگیری ابزارهای جمع آوری در نمونه (جامعه) آماری فراهم آمدهاند، خلاصه، کدبندی و دسته بندی و در نهایت پردازش میشوند تا زمینه برقراری انواع تحلیلها و ارتباطها بین این داده ها به منظور آزمون فرضیه ها فراهم آید. در واقع تحلیل اطلاعات شامل سه عملیات اصلی میباشد: ابتدا شرح و آماده سازی داده های لازم برای آزمون فرضیه ها؛ سپس تحلیل روابط میان متغیرها؛ و در نهایت مقایسه نتایج مشاهده شده با نتایجی که فرضیه ها انتظار داشتند. در این فرایند داده ها هم از لحاظ مفهومی و هم از لحاظ تجربی پالایش میشوند و تکنیکهای گوناگون آماری نقش به سزایی در استنتاج‌ها و تعمیمها به عهده دارند. در این فصل تحلیل داده‌ها با بهره گرفتن از نرم افزارهای ۱۶SPSS صورت گرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده آمار تحلیلی به دو صورت آمار توصیفی و استنباطی مطرح شده است. در ابتدا با بهره گرفتن از آمار توصیفی، شناختی از وضعیت و ویژگیهای جمعیت شناختی پاسخدهندگان حاصل میشود و در ادامه در آمار استنباطی این تحقیق به بررسی وضعیت متغیرهای ارائه شده در تحقیق پرداخته میشود.

۴-۲- آمار جمعیت شناختی

از میان ۳۸۴ نفر شرکت کننده مورد مطالعه قرار گرفته، ۵۱٫۸ درصد (۱۹۹ نفر) را مردان و ۴۸٫۲ درصد (۱۸۵ نفر) را زنان تشکیل می دادند. از بین شرکت کنندگان در تحقیق ، ۱۲۷ نفر مجرد و ۲۵۷ نفر متاهل بودند. بیشتر افراد در بازه سنی ۲۶-۳۵ سال بودند ( ۴۰٫۴ درصد) . سطح تحصیلات اکثر پاسخدهندگان کارشناسی با اختصاص۳۲٫۸ درصد از نمونه بود.
جدول۴-۱: شاخص های آمار جمعیت شناختی در نمونه های مورد مطالعه

جدول فرضیه شماره ۶ ۵۷
جدول تحلیل رگرسیون ۵۹
چکیده
شهر یک اثر هنری بزرگ است که آفرینندگانی به وسعت خود و به تعداد جمعیتش دارد. هدف غایی یک شهر ایجاد محیطی دلنشین و راحت برای مردمی است که در آن زندگی می‌کنند. هدف برنامه‌ریزان شهری نیز ایجاد مبلمان شهری متناسب با نیاز شهر و شهروندان است. اما باید دانست که تلاش یک سویۀ آنان به تنهایی پاسخ گوی نیازهای روز افزون شهروندان نیست، و علاوه بر تلاش آنان، همکاری و همفکری شهروندان را نیز خواستار است. تحقیق حاضر، کوششی برای شناخت هر چه بیشتر آگاهی شهروندی در بین شهروندان و تأثیر این آگاهی بر مبلمان شهری در شهر اصفهان است. جامعۀ آماری در این تحقیق ۱۱۰ نفر از شهروندان اصفهانی است. روش تحقیق مذکور پیمایشی است و داده‌ها از طریق پرسشنامه گردآوری و از طریق نرم افزار SPSS تحلیل شده که از این طریق ثابت شد که:

مبلمان شهری، سطح خوانایی، و تحصیلات شهروندان در آگاهی آنان ارتباط مستقیم دارد و هر گونه تغییر در یکی از آنها باعث تغییر در دیگری می‌شود. و در مقابل امنیت شهری و سن شهروندان هیچ گونه ارتباطی با مبلمان شهری ندارد.
کلیدواژه: مبلمان شهری، طراحی شهری، فضا، فضاهای شهری، شهروند و آگاهی شهروندی.
مقدمه
شهرها از جمله مکان‌هایی هستند که با توجه به رفت و آمدهای زیاد و ارتباطات گستردۀ مردم در آن نیازمند آراستگی و برنامه‌ریزی‌های گسترده در جهت رفع مشکلات و مسائل خاص خود می‌باشد. یکی از مسائل مطرح در جامعۀ امروزی، مسئلۀ مبلمان شهری می‌باشد. همان گونه که می‌دانیم مبلمان شهری مجموعه ی وسیعی از وسایل، اشیا ء، دستگاه‌ها، نماد‌ها و عناصری است که چون در شهر، خیابان و در کل، در فضای باز نصب شده‌اند و استفاده‌ی عمومی دارند به این اصطلاح معروف شده‌اند. در زمینۀ مسائل مرتبط با مبلمان شهری، آگاهی شهروندان یکی از مهمترین مسائلی است که باید مورد بررسی قرار گیرد. هدف تحقیق حاضر بررسی میزان آگاهی شهروندان از حقوق خود در سطح شهر اصفهان است. تحقیق مزبور در پنج فصل طراحی شده که فصل اول(کلیات) شامل: مقدمه، بیان مسئله، ضرورت و اهمیت تحقیق، اهداف، سؤالات و فرضیات تحقیق می‌باشد. در فصل دوم(ادبیات تحقیق) به تعریف واژه‌هایی چون شهر، فضا، فضاهای شهری، شهروند و در کل واژه‌های مرتبط با تحقیق پرداختم. فصل سوم(چارچوب نظری) بیان نظریاتی در باب شهروندی است که در آن از نظرات جامعه شناسانی چون مارشال، مارکس وبر، پارسونز،‌هابرماس و… استفاده شده است. فصل چهارم(روش شناسی) مربوط به شناخت روش تحقیق، جامعۀ آماری و حجم نمونه، چگونگی جمع آوری داده‌ها و در آخر تجزیه و تحلیل داده‌ها است. و در نهایت در آخرین فصل(بحث و نتیجه گیری) به تبیین فرضیات و ارائه راهکار‌ها و پیشنهاداتی برا ی مسئولین و محققین بعدی پرداختم. نتایج به دست آمده از تجزیه تحلیل داده‌ها شامل نکات جالب توجهی است که امیدوارم جایی در بین برنامه‌ریزان شهری داشته باشد و از آنها در طراحی مبلمان شهری استفاده کنند.
فصل اول:
کلیات تحقیق
۱-۱ مقدمه
بشر از همان ابتدای پیدایش جوامع و مجتمع‌های زیستی اولیه در پاسخ به یکی از اساسی‌ترین‌نیاز‌های طبیعی و فطری خویش سعی کرده است محیط و دنیای ساخته شده خود را تحت کنترل درآورد. بنابراین، بشر از همان آغاز تمدن و شهرنشینی خود، بر اساس فطرت خویش و به پیروی از آنچه در طبیعت می‌دید تمایل به ایجاد نظم و نظم دهی در آنچه می‌ساخت را هدف قرار داد. از سوی دیگر، می‌دانیم که همواره بین انسان و محیط پیرامون او ارتباط تنگاتنگی وجود داشته و دیر زمانی است که بستر شهرهای امروز عرصۀ نمایش قدرت برنامه‌ریزان شهری است. پس می‌توان گفت شهرها به منظور مقاصد خاص و معینی برای ساکنانش ایجاد شده است. در این راستا مدتی است ایجاد و بهبود فضاهای شهری تحت عنوان طراحی شهری مرسوم شده است. به عبارت دیگر، طراحی شهری عبارت است از سازماندهی فضائی، زمانی، معانی و ارتباطات که به منظور هر چه بهترشدن امکانات موجود شهری انجام می‌گیرد. مبلمان شهری که یکی از زیرمجموعه‌های طراحی شهری است شامل: تسهیلات و امکانات موجود در شهر، وجود زمین‌های بازی، وجود علائم و نشانه‌های راهنمایی و رانندگی، وجود سطل‌های زباله و سرویس‌های بهداشتی، و همچنین وجود فضاهای سبز شهری که علاوه بر طراوت و پاکی شهر به ایجاد آرامش بین ساکنین نیز می‌ انجامد، می‌شود. این امر علاوه بر زیباسازی شهرکه به دیدۀ ناظران خوش می‌آید به سلامتی روح و تن شهروندان نیز کمک می‌کند. مبلمان شهری یکی از مسائلی است که علاوه بر مشارکت مسئولین، همکاری و همیاری شهروندان رانیز می‌طلبد. به باور برخی از کارشناسان، شهرنشینان هنگامی که به حقوق یکدیگر احترام گذارده و به مسئولیت‌های خویش در قبال شهر و اجتماع عمل نمایند به «شهروند» ارتقاء یافته‌اند. از سوی دیگر، شهروندی یک موقعیت عضویت است که شامل مجموعه‌ای‌ از حقوق، وظایف و تعهدات است و بر برابری، عدالت و استقلال دلالت دارد. شهروندی عضویت فعال یا غیرفعال فرد در دولت با حقوق جهانی معین و برابری درتعهدات در سطح مشخص شده است.پس می‌توان گفت شهروندانی که گاه حتی از حقوق خود در سطح شهر آگاه نیستند به جای همکاری موجبات تأخیر در انجام این امر را فراهم می‌کنند. در تحقیق حاضر ابتدا به آشنایی با مسئلۀ مبلمان شهری می‌پردازیم، سپس میزان آگاهی شهروندان از حقوق خود را مورد بررسی قرار می‌دهیم، سپس به بررسی تأثیر این آگاهی در بهبود مبلمان شهری می‌پردازیم.
۱-۲ بیان مسئله
شهر یک اثر هنری بزرگ است که آفرینندگانی به وسعت خود و به تعداد جمعیتش دارد. هدف غایی یک شهر ایجاد محیطی دلنشین و راحت برای مردمی است که در آن زندگی می‌کنند. فضای شهری محلی است که مردم بیشترین وقت خود را در آن سپری کرده، حداکثر ارتباط را با یکدیگر و پیرامون خود برقرار می‌سازند. چنین محیطی با گوناگونی بسیار، آزادی انتخاب به افراد می‌دهد ، زمینه خلاقیت را فراهم می‌آورد، و در فضای شهر حداکثر ارتباط را با مردم و زیستگاه پیرامونشان را برقرار می‌سازد. بنا براین، آرایش فضا و ایجاد امکانات و تسهیلات لازم در آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از نگاه دیگر، شهر وسیلۀ تأمین سود و قدرت است بر این اساس شهر صحنۀ رقابت، تخصیص، بهره برداری و تقسیم منابع است. (لینچ؛۱۳۸۴: ۴۸۷)
همچنین با توجه به این نکته که امروزه شهرنشینی به صورت یک مسأله مهم و پیچیده درجوامع مختلف در آمده نیاز به محیطی زیبا و آرام بخش، بیشتر از پیش مورد توجه برنامه‌ریزان شهری قرار گرفته است. در این میان حضور پررنگ مبلمان شهری در محیط شهرها بیشتر به چشم مخاطبان جلوه می‌کند.
مبلمان شهری به مجموعه وسیعی از وسایل، اشیا ء، دستگاه‌ها، نماد‌ها و عناصری گفته می‌شود که چون در شهر و خیابان و در کل، در فضای باز نصب شده‌اند و استفاده‌ی عمومی دارند به این اصطلاح معروف شده‌اند.
به عبارت دیگر عناصری مانند: نیمکت‌ها، ایستگاه‌های اتوبوس، علایم، منابع نوری، صندوق‌های پستی، سطل‌های زباله و….. که برای راحتی، آسایش و زیبایی بیشتر، ارائه‌ اطلاعات، کنترل حرکت و ایجاد امنیت و رفاه شهروندان در فضاهای شهری قرار داده شده‌اند، مبلمان شهری نام دارد.(توسلی؛۱۳۸۶: ۸۴) از سوی دیگر، مبلمان شهری باعث به وجود آمدن نوعی هویت در سطح شهر می‌شود. هویت یعنی حدی که شخص می‌تواند یک مکان را به عنوان مکان متمایز از سایر مکان‌ها شناخته یا بازشناسی نماید.(لینچ ؛۱۳۸۴:۱۶۷)
با توجه به تعاریف مذکور، و لزوم ایجاد و حضور مبلمان شهری باید به عوامل مؤثر در حضور این پدیدۀ جدید پرداخت که یکی از مهمترین عوامل آگاهی شهروندان از حقوق خود در جامعه می‌باشد. حقوق شهروندی مجموعه قواعد و قوانینی است که زمینه ساز ورود و مشارکت شهروندان به عرصه‌های مختلف اجتماعی می‌شود.(ربانی؛۱۳۸۵: ۸۵) علاوه بر نیاز به حضور فعال شهروندان در مسائل مربوط به طراحی شهری، جامعه نیز نیازمند این حضور است. به طوری که می‌توان گفت شهر دارای نوعی روابط فرهنگی خاص است، که این روابط انسانی و فرهنگی خاص، در زمینۀ رشد و ارتقاء فرهنگ شهروندی، زمینۀ متمایزی را از سایر سبک‌های زندگی ( روستایی – عشایری) بوجود می‌آورد. بر این اساس در تعریفی عام باید شهر را زیست گاهی دانست که انسان ساخته و در زیر یک قدرت سیاسی مشخص، که تمرکز جمعیتی نسبتاً پایداری را درون خود جای می‌دهد، فضاهایی ویژه بر اساس تخصص‌های حرفه‌ای بوجود می‌آورد، تفکیکی کمابیش مشخص و فزاینده میان بافت‌های مسکونی و بافت‌های کاری ایجاد می‌کند و فرهنگی خاص را به مثابه حاصلی از روابط درونی خویش پدید می‌آورد که درون خود خرده فرهنگ‌های بی‌شمار را حمل می‌کند.( فکوهی؛۱۳۸۳: ۲۹)
با توجه به مسائل مطرح شده در بالا و نیاز روزافزون جوامع شهری به ایجاد محیط‌های آرام و مبلمان شهری متناسب با نیاز شهروندان از یک سو، و عدم آگاهی شهروندان از حقوق خود در سطح شهر از سوی دیگر، من را بر آن داشت تا از طریق تحقیقی دانشگاهی به میزان آگاهی شهروندان از حقوق خود در سطح شهر بپردازم. جامعۀ آماری در این تحقیق تمامی ساکنان شهر اصفهان (اعم از زن ومرد) در فاصلۀ یک سالۀ ۹۱-۹۰ می‌باشند.
۱-۳ ضرورت واهمیت تحقیق
در یک قرن اخیر رشد روزافزون شهرنشینی و گرایش بیش از پیش مردم به زندگی در شهر از یک سو، و توجه به نیاز شهروندان در برآورده کردن حاجات خود در خارج از خانه از سوی دیگر مدیران و برنامه‌ریزان شهری را بر آن داشته تا با طراحی فضاهای شهری وسایل آرامش مردم را فراهم کنند. با نگاهی گذارا به تاریخچۀ مبلمان شهری می‌توان گفت در تاریخ نگاری ایران تاریخچه‌ مدون و جداگانه‌ای از انواع مبلمان شهری و سیر تکاملی آن به چشم نمی‌خورد و سوابق موجود به صورت پراکنده از میان مدارک تاریخی کشور به دست آمده است. مبلمان شهری به مجموعه وسیعی از وسایل، اشیا ء، دستگاه‌ها، نماد‌ها و عناصری گفته می‌شود که چون در شهر و خیابان و در کل، در فضای باز نصب شده‌اند و استفاده‌ی عمومی دارند و به همین دلیل، به این اصطلاح معروف شده‌اند. (توسلی؛۱۳۸۶: ۸۴)
از سوی دیگر، افزایش سریع شهرنشینی در دهه‌ های اخیر برنامه ریزان را بر آن داشته است که به مسایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و…. جامعه توجه بیشتری معطوف دارند و در صدد باشند تا محیط مناسب و دلپذیرتری برای شهروندان فراهم آورند اما تلاش یک طرفۀ آنان جواب گوی این خیل عظیم نیست. همچنین، می‌دانیم از زمان خلقت انسان تا کنون انسان‌های بی‌شماری به این کره خاکی پا نهاده‌اند و تنها افراد معدودی در این رهگذر، به فکر و تعمق پرداختند. شاید به تعبیر گیدنز تنوع، گستردگی و سرعت تغییرات که انقطاع‌های مهم در عصر مدرن‌اند، دامنۀ تفکر و تعمق‌اندیشه اجتماعی را در دوران معاصر، گسترده و پر اهمیت ساخته است. (گیدنز؛۷:۱۳۷۷) آگاهی از حقوق شهروندی از جنبه‌های مهم روابط انسانی و اجتماعی و عامل بسیار اساسی برای تداوم زندگی جمعی در دنیای پر مخاطره مدرن است. عدم توجه به آگاهی از حقوق شهروندی مخدوش‌کننده پایگاها و نقش‌ها و سبب تأخیر در کارها و ‌هزینه‌بر شدن آنها و خلل در روابط و تعاملات می‌شود. اگر آگاهی از حقوق شهروندی در یک جامعه در سطح بالا نباشد، افراد نمی‌دانند چه نوع حقوق و تکالیفی در جامعه و در قبال دیگران دارند، و چگونه می‌بایست در جهت تحقق و ایفای آنها تلاش کنند. شک نیست جامعه‌ای که فرد، فرد آن از حقوق خودآگاهی کامل دارند با جامعه‌ای که افراد آن حتی از حق حیات خود نیز آگاه نیستند، متفاوت زندگی می‌کنند. با توجه به تعاریف مذکور، من با بهره گرفتن از متغیرهای آگاهی شهروندان، سطح خوانایی، امنیت شهری و شاخصه‌های دموگرافیک به بررسی کم و کیف آگاهی در بین شهروندان اصفهانی می‌پردازم و با علم به اینکه بسیاری از شهروندان از حقوق خود آگاه نیستند و بدون آگاهی از حقوق خود در سطح شهر تردد می‌کنند، به تفریح می‌پردازند و از نبودن امکانات گله می‌کنند و از سوی دیگر، با توجه به اینکه به تازگی اصفهان قطب فرهنگی جهان اسلام معرفی شده، همچنین به خاطر وجود آثار تاریخی که موجب جذب گردشگر و توریست می‌شود و مسئولان موظف به ایجاد محیطی زیبا و سالم برای گردشگران و همچنین تلاش برای آگاهی هر چه بیشتر شهروندان هستند من تصمیم گرفتم در مورد اینکه آیا شهروندان از حقوق خود آگاهی دارند؟ و آیا اصلاً می‌دانند که در جامعه برای آنها حقوقی در نظر گرفته شده که می‌توانند بدون نیاز به خشونت و مجادله آن حقوق را از مراجع ذیصلاح خواستار شوند؟ و همچنین اینکه آگاهی شهروندان چه تأثیری بر کمیت و کیفیت مبلمان شهری می‌گذارد تحقیق کنم. در این میان با بهره گرفتن از پرسش نامه در میان شهروندان میزان آگاهی آنان را می‌سنجم و به سؤالاتی که مورد نظرم است جواب می‌دهم.
در نهایت باید این چنین گفت که نه مردم بدون حضور برنامه‌ریزان شهری و نه برنامه‌ریزان شهری بدون حضور مردم به هدف و مقصد خود خواهند رسید. امیدوارم بتوانم با تحقیق حاضر کمکی هر چند ناچیز به شناخت میزان آگاهی شهروندان اصفهانی انجام دهم و راه را برای انجام تحقیقات بعدی هموار کنم.
۱-۴ اهداف تحقیق
اهداف کلی
بررسی تأثیر میزان آگاهی شهروندان بر مبلمان شهری در میان کلیۀ ساکنین شهر اصفهان در فاصلۀ یک سالۀ۹۱-۹۰٫
اهداف جزئی
بررسی تأثیر میزان آگاهی شهروندان بر سطح خوانایی در شهر.
بررسی تأثیر امنیت شهری بر آگاهی شهروندی.
بررسی تأثیر سن شهروندان بر مبلمان شهری آنان.
بررسی تأثیر تحصیلات شهروندان بر آگاهی شهروندی آنان.
۱-۵ سؤالات تحقیق
آیا میزان آگاهی شهروندی بر مبلمان شهری تأثیر دارد؟
آیا میزان آگاهی شهروندی بر سطح خوانایی شهری تأثیر دارد؟
آیا میزان امنیت شهری بر آگاهی شهروندی تأثیر دارد؟
آیا سن شهروندان بر مبلمان شهری آنان تأثیر دارد؟
آیا میزان تحصیلات شهروندان بر آگاهی شهروندی آنان تأثیر دارد؟
۱-۶ فرضیات تحقیق
به نظر می‌رسد بین میزان آگاهی شهروندی و مبلمان شهری رابطه وجود دارد.
به نظرمی رسد بین آگاهی شهروندی و سطح خوانایی در شهر رابطه وجود دارد.
به نظر می‌رسد بین آگاهی شهروندی و امنیت شهری رابطه وجود دارد.
. به نظر می‌رسد بین میزان تحصیلات شهروندان و آگاهی شهروندی رابطه وجود دارد.
به نظر می‌رسد بین سن شهروندان و مبلمان شهری رابطه وجود دارد.
فصل دوم:
ادبیات تحقیق
مقدمه
در این فصل ابتدا به تعریف شهر، فضای شهری، تأثیر فضای شهری بر وجوه مختلف شهر و نشانه‌های شهری اشاره می‌کنیم، بعد از آن به بحث طراحی شهری، فضا، مبلمان شهری و تاریخچه آن در ایران می‌پردازیم. سپس با توجه به نیاز پایان نامه در شناخت شهروند و حقوق شهروندی به بررسی این مباحث می‌پردازیم و در نهایت با برخی از دیدگاه‌های نظریه پردازان در باب شهر و حقوق شهروندی آشنا می‌شویم.
۲-۱ شهر، فضا و فضای شهری
۲-۱-۱ تعریف شهر
از نظر کالبدی شهر جایی است که دارای ساختمانهای بلند، خیابان‌ها، ادارات، پارک‌ها و… باشد. از نظر اقتصادی، شهر جایی است که شامل اشتغال صنعتی و خدماتی بوده و متفاوت از اشتغال روستایی باشد. عام‌ترین‌تعریفی که از شهر ارائه گردیده این است که آن را مکان اسکان گروهی انسان‌ها و محل فعالیت‌های آنان می‌دانند. به نظر اینها شهر فقط ساختمان نیست بلکه مکان انسان‌ها، گروه‌ها، سازمان‌های اجتماعی، طبقات، خانواده‌ها و… می‌باشد.(توسلی؛۱۳۷۴: ۴)
در جایی دیگر شهر به منطقۀ جغرافیایی گفته می‌شود که درآن ساختار سیاسی- مدیریتی به مرحله‌ای‌ رسیده است که می‌تواند نظام تولید، توزیع و مبادله‌ای‌ را پدید آورد که حاصل آن نظام طبقاتی، سیستم سیاسی، نظامی برای سرمایه گذاری و نظامی برای مبادله با جوامع دیگر را به وجود می‌آورد.(ممتاز ؛۱۳۸۹: ۲۵) در برخی تعاریف دو فعالیت عمدۀ تجارت و خدمات را از ارکان اصلی شهر می‌دانند. بنابراین، می‌توان گفت شهر ترکیبی از فضا و روابط سیستمی است که می‌تواند یک فضای ویژه با ترکیبی از فضاها را به وجود آورد.(ربانی؛۱۳۸۵: ۴) جدای از تعاریف فوق شهر جایی است که تعاملات شهری در آن به وقوع می‌پیوندد و مردم دارای حس شهروندی هستند. پس آنچه شهر را می‌سازد مردم خود شهر هستند، با تمام سلایق و ویژگی‌های شهروندیشان. جایی که در آن روابط اجتماعی و انسانی آنها شکل می‌گیرد و پرورش می‌یابد. همچنین می‌توان ادعا کردکه یک شهر تنها بر پدیده‌های مادی استوار نیست بلکه نیاز به ایجاد روابط اجتماعی و انسانی نیز بر آن اثر می‌گذارد و پاسخگویی به این نیازها در فضاهای شهری به وقوع می‌پیوندد.

۳-۹-۳ روش های کلاسیک
الگوریتمهای فوق عموماً در تصاویر چندطیفی مورد استفاده قرار گرفته که جهت بررسی دقت آن ها در تصاویر سنجنده هایپریون روش طبقه بندی بیشترین احتمال بررسی و پیاده سازی شده است .(اکبری ، ۱۳۸۷)
۳-۹-۴ اندازه گیریهای قطعی
در دسته اندازه گیریهای قطعی از روش های قطعی مانند فاصله و زاویه، جهت اندازه گیری تشابه بین دو بردار استفاده می شود (اکبری ، ۱۳۸۷) . در این تحقیق از دو الگوریتم SAM و BEC به عنوان روش های طبقه بندی اندازه گیری های قطعی استفاده گردید .
۳-۹-۵ اندازه گیریهای آماری
در روش اندازه گیریهای آماری با بهره گرفتن از ویژگی های تصویر و تعریف بعضی از خصوصیات طیفی مانند احتمال، دیورژانس و آنتروپی، میزان شباهت بین بردار هدف مورد نظر و هر پیکسل تصویر تعیین می گردد (اکبری ، ۱۳۸۷) .که به عنوان نمونه جهت پیاده سازی این روش از الگوریتم SID استفاده به عمل آمد .
۳-۹-۵-۱ استفاده از حداکثر احتمال(Maximum Likelihood)
در این روش میزان کمی واریانس و هم بستگی ارزش های طیفی باند های مختلف برای مناطق نمونه محاسبه می شود و از همین خاصیت برای ارتباط یک پیکسل طبقه بندی نشده به یکی از گروه ها یا نمونه های طیفی نیز استفاده می شود. به بیان دیگر، برای بررسی نحوه توزیع ارزش های طیفی و احتمال آماری ارتباط یک پیکسل با یکی از گروه های نمونه، از ماتریس واریانس و بردار میانگین، که خود، واریانس و هم بستگی ارزش های طیفی را تعریف می کنند استفاده می شود. این روش از سایر روش های موجود برای طبقه بندی دقیق تر است(زبیری و مجد ، ۱۳۸۰).

با توجه به شکل (۳-۸) سطوح بیضوی مورد نظر،وضعییت تعلق یک پیکسل به یک گروه طیفی خاص را مشخص می کند و به تعبیری، در این روش از عوامل آماری واریانس و همبستگی استفاده می شود .

شکل (۳-۸) طبقه بندی به روش MLC (علوی پناه ، ۱۳۸۲)
۳-۹-۵-۲ نقشه بردار زاویه طیفی (SAM^[53])
نقشه بردار زاویه طیفی به عنوان یک روش طبقه بندی هدایت شده شیوه ای کارآمد برای مقایسه طیف تصاویر نسبت به طیف استاندارد یا طیف مرجع است. الگوریتم این روش ، مشابهت بین دو طیف را به وسیله ی زاویه طیفی بین آن دو محاسبه می کند . شکل (۳-۹) در واقع با تبدیل طیف ها به بردار در فضایی به ابعاد تعداد باندها، زاویه بین دو بردار محاسبه می شود. در این روش برای محاسبه زاویه ، جهت بردار ها اهمیت دارد و نه طول آنها و به همین علت میزان روشنایی پیکسل در طبقه بندی آن تاثیری ندارد . هر چه مقدار زاویه (بین ۰ تا ۱) کمتر باشد شناسایی دقیق تر خواهد بود. در صورتی که مقدار زاویه یک باشد کل تصویر به عنوان پدیده مورد نظر شناسایی می شود. به عنوان مثال برای مقایسه یک پیکسل، طیف پیکسل مورد نظر با طیف همان پیکسل در بین طیف های مرجع بر روی دو باند در یک محور مختصات رسم می گردد. سپس نقاط به دست آمده به مبدا رسم می شود و زاویه بین دو خط به دست آمده به عنوان زاویه شناسایی پیکسل شناخته می شود. برای به دست آوردن زاویه α بین دو بردار (به دست آمده از طیف نقاط تصویرt و مرجعr استفاده میشود)
که بدین صورت نیز می تواند نوشته شود :
در این فرمول :
nb : تعداد باند ها
: طیف مورد آزمایش
: طیف مرجع

شکل (۳-۹ ) زاویه بین بردار های طیف مورد آزمایش و طیف استاندارد در روش SAM
۳-۹-۵-۳ ماشین بردار پشتیبان (SVM^[54])
یک روش سلسله مراتبی است که تنها به پیکسل های مجاور hyperplane جدا کننده بستگی دارد که در نهایت منجر به قرار گیری در موقعیتی نسبت به hyperplane می شود که برای نمونه های تعلیمی در بهینه ترین محل باشد (Richards.j.A,1999).
به عبارت دیگر یک گروه از الگوریتم های طبقه بندی نظارت شده هستند ، که پیش بینی می کند یک نمونه در کدام کلاس یا گروه قرار می گیرد. این الگوریتم برای تفکیک دو کلاس از هم از یک صفحه استفاده می کند . به طوری که این صفحه از هر طرف بیشترین فاصله را تا هر دو کلاس داشته باشد نزدیک ترین نمونه های آموزشی به این صفحه ، بردارهای پشتیبان نام دارند. (T.Kavzoglu,I. Colkesen, 2014)
شکل (۳-۱۰ ) بردارهای پشتیبان، نزدیک ترین نمونه ها به صفحه
به عنوان مثال مطابق شکل(۳-۱۱) صفحه H1و H2 دو کلاس را از هم تفکیک کرده اند . این الگوریتم حساسیت کمتری به پدیده های فضاهای چند بعدی دارد. به همین خاطر در طبقه بندی داده های چند طیفی و فراطیفی روش مناسبی به شمار می رود. به طور کلی ماشین بردار پشتیبان ،یک طبقه بندی کننده باینری و خطی است که با توسعه آن و استفاده از توابع کرنل، به عنوان یک طبقه بندی کننده چند کلاسی و غیرخطی به کار می رود .
.
شکل (۳-۱۱) تفکیک دو کلاس با اعمال یک صفحه در روش SVM
انتخاب کرنل مهمترین مساله در اجرا و عملکرد طبقه بندی کننده SVM می باشد . کرنل های متداول شامل SIGMOID و تابع واحد شعاعی (RBF) می باشند . روابط ریاضی کرنل RBF با توجه به پر کاربرد بودن نسبت به دیگر کرنل ها و استفاده از این کرنل در این تحقیق در زیر شرح داده می شود :
در این فرمول xi و xj مجموعه از داده های آموزشی و یک پرامتر تعریف شده توسط کاربر به عنوان عرض کرنل و معکوس تعداد باندهای طیفی سنجنده می باشد . همچنین، پارامتر جریمه برای بهبود خطای طبقه بندی های نادرست می تواند معرفی شود . این پارامتر به مقدار حداکثر آن قرار داده می شود تا ما را در ایجاد یک مدل دقیق تر کمک کند . (Huang, C., Davis, L. S., and Townshend, J. R. G., 2002)
۳-۹-۵-۴ طبقه بندی به روش (Binary Encoding Classification) BEC
این روش داده ها و طیفهای مربوط به Endmember ها را به شکل صفر و یک ، به ترتیب بر مبنای اینکه یک باند به پایین یا بالای میانگین طیف نزولی یا صعود کرده ، کد گذاری می کند . یک تابع کد گذاری OR ، هر طیف مبنای کد گذاری شده را با داده های کد گذاری شده مقایسه کرده و یک تصویر کلاس بندی تولید می کند . تمامی پیکسلها بوسیله بیشترین تعداد باند سازگار ، به Endmember ها کلاس بندی می شود (۱۹۸۸ ، S ، A ،Mazer) یا سه حد آستانه ، یک جفت عدد دودویی (Binary) برای مقادیر پیکسل ها ایجاد می شود .
h(n) = 00 if x(n) ≤ T 1
۰۱ if T 1 < x(n) ≤ T 2
۱۱۲ if T 2 < x(n) ≤ T 3
۱۰ if T 3 < x(n).
مقادیر بالاتر از میانگین روشنایی طیف می تواند حد آستانه یک، و دوتای دیگر می تواند بالاو یا پایین این مقدار باشد . (Richards,J.A,1999)
شکل (۳-۱۲) الف) نمایشی از یک کد دودویی ساده برای یک طیف از AVIRIS
ب) میانگین طیفی برای یک پیکسل در باندهای از AVIRIS
۳-۹-۵-۵ دیورژانس اطلاعات طیفی(SID)^[55]
تشابه طیفی بین دو بردار پیکسل را بر اساس اختلاف توضیع احتمال به دست آمده از امضاهای طیفی آنها اندازه گیری می کند . بر این اساس داریم :
در رابطه فوق p₁ و q₁ به ترتیب احتمال مولفه طیفی S_il و S_jl مربوط به دو بردار پیکسل r_i و r_j بوده و L بعد بردار می باشد . در روش فوق جهت داشتن تصویری در بازه صفر تا یک لازم است مقدار به دست آمده را نرمال نمود .
۳-۱۰ پس پردازش و ارزیابی صحت طبقه بندی
در حین اجرای طبقه بندی با نظارت و بعد از اتمام آن، به طرق مختلف می توان از صحت طبقه بندی و یا مراحلی که به وسیله مفسر به اجرا در آمده است آگاهی یافت. در مورد طبقه بندی بدون نظارت ، معمولا بعد از اتمام طبقه بندی، با مشاهده تصویر طبقه بندی شده و مقایسه آن با مدارکی که می توانند به شناسایی پدیده های تفکیک شده و صحت آنها کمک کنند ، می توان به صورت مشاهده به میزان درستی طبقه بندی پی برد یا با اجرای روش های نمونه گیری و کنترل زمینی، دقت طبقه بندی را برآورد کرد .
۳-۱۰-۱ ماتریس خطا^[۵۶]
نتایج ارزیابی صحت معمولا به صورت ماتریس خطا ارائه می شود که در این صورت انواع پارامترها و مقادیری که بیانگر دقت و یا نوعی خطا در نتایج هستند از این ماتریس استخراج می شوند. این ماتریس حاصل مقایسه پیکسل به پیکسل، پیکسل های معلوم با پیکسل های متناظر در نتایج طبقه بندی است. در ماتریس خطا داده های زمینی در ستون ها و داده های مربوط به نتایج طبقه بندی در سطرهای این ماتریس آورده می شود. اعدادی که روی قطر اصلی ماتریس قرار می گیرند، تعداد پیکسل هایی را مشخص می کنند که بر چسب آن ها در دو سری داده هم خوانی دارد یا به عبارت دیگر تعداد پیکسل هایی که درست طبقه بندی شده اند روی این قطر قرار می گیرند. عناصر غیر قطری مجموعه خطاها می باشند. بر مبنای ماتریس خطا پارامترهای متعددی برای بیان صحت و خطا استخراج می گردند . ازآن جمله:
صحت کلی
ضریب کاپا
صحت تولید کننده
صحت کاربر
صحت کلی
میانگینی از صحت طبقه بندی است که نسبت پیکسل های صحیح طبقه بندی شده به جمع کل پیکسل های معلوم را نشان می دهد.
C : تعداد کلاس ها