دال^[۷۵] (۱۹۴۱) فرد کمتوانذهنی را با ویژگیهای زیر توصیف میکند.

1. 1. از نظر ذهنی ناهنجار است.

1. 1. کمتوانیذهنی از بدو تولد یا سالهای اولیه رشد وجود دارد.

1. 1. در بلوغ کمتوانیذهنی او قابل تشخیص است.

1. 1. نقص ذهنی ناشی از یک عامل اساسی مانند ارث یا بیماری است.

1. 1. در روابط اجتماعی، شایستگی و صلاحیت لازم را ندارد و نمیتواند امور خود را مستقل اداره کند.

1. 1. نقص ذهنی قابل درمان نیست

تعریف جدید انجمن کمتوانیذهنی آمریکا (۲۰۰۷) به این صورت است:
“کمتوانی ذهنی عبارت است از کارکرد هوشی زیر متوسط معنیدار و وجود محدودیتهای همزمان در دو یا چند حوزه از حوزه های مهارتهای اجتماعی، کاربرد منابع جامعه، خود راهبری، سلامت و ایمنی، عملکردهای تحصیلی، اوقات فراغت و اشتغال. کمتوانیذهنی پیش از هجده سالگی آشکار میشود.” هوش پایین تر از متوسط معمولاً با نحوه عملکرد آزمودنی در آزمونهای هوشی تعیین میشود که در واقع تعیین آن با کوشش آلفردبینه^[۷۶] انجام شد. وی قصد شناسایی کودکانی را داشت که توانایی استفاده از برنامه تعلیم و تربیت صنعتی فرانسه در آغاز قرن بیستم را نداشتند (سیف نراقی و نادری، ۱۳۸۶).
از نیمه قرن بیستم، اصطلاح کفایت اجتماعی شامل مهارتهای اجتماعی و رفتار سازشی به عنوان عاملی در تشخیص کمتوانیذهنی مطرح شده است. اهمیت رفتار اجتماعی در تشخیص کمتوانیذهنی را میتوان در نظریه بیولوژیک درباره هوش بوضوح مشاهده کرد. ثرندایک ^[۷۷] هوش را متشکل از هوش انتزاعی، هوش عینی و هوش اجتماعی دانست (هاردمن^[۷۸]، درو^[۷۹] و اگن^[۸۰]، ۱۳۸۸).
چهار فرض زیر برای کاربرد کمتوانذهنی ضروری است:

1. 1. _{ارزیابی معتبر باید پراکندگی فرهنگی و زبانی و تفاوتهای موجود در ارتباط و عوامل مربوط رفتار را مورد توجه قرار دهد.}

1. 1. _{محدودیتدر مهارتهای سازشی، در قلمرو محیطهای اجتماعی همسالان رخ میدهد و بر اساس نیازهای فردی شخص کم توانی ذهنی برای حمایت، مشخص می شود.}

1. 1. _{محدودیت مهارتهای سازشی خاص، اغلب با دیگر توانایی های فرد در مهارتهای سازشی یا دیگر قابلیت‌های مشخص همراه است.}

1. 1. _{با ارائه حمایتهای مناسب به طور مستمر در طول یک دوره زمانی کارکرد زندگی فرد کم توان ذهنی} به طور کلی بهبود خواهد یافت (شالوک^[۸۱]، لوکاسون^[۸۲]، شوگرن^[۸۳]، برویک دافی^[۸۴]، باردلی^[۸۵] و بوندیکس^[۸۶]، ۲۰۰۷).

۱-۱-۲ شیوع:
نمره میانگین در یک آزمون هوش ۱۰۰ است. به طورنظری، انتظار می رود که ۲۷/۲ درصد جمعیت در فاصلۀ دو انحراف استاندارد از میانگین و یا خیلی پایین تر از میانگین قرار گیرند ( هوش بهر ۷۰ بر اساس مقیاس هوش وکسلربرای کودکان^[۸۷]– تجدید نظر شده یا وکسلرIII ). این برداشت بر پایۀ این فرض است که هوش مانند بسیاری از صفات انسانی دیگر، بر اساس منحنی توزیع طبیعی، پراکنده شده است. این منحنی توسط انحراف استاندارد میانگین ها به هشت ناحیه تقسیم شده است. در آخرین ویرایش وکسلر(WISC-III)،انحراف استاندارد نمرۀ هوش ۱۵ در نظر گرفته شده است و ۱۴/۲ درصد جمعیت بین ۵۵ و ۷۰ نمره بهره هوشی و۳/۱درصد جمعیت کمتر از ۵۵ نمره کسب می کنند. بنابراین، به نظر می رسد که ۲۷/۲ درصد باید بین ۵۵ تا ۷۰ قرار گیرند. به هرحال ارقام واقعی شیوع^[۸۸] دانش آموزانی که به عنوان کم توان ذهنی شناسایی می شوند، بسیار پایین تر از این است. شیوع کم توانی ذهنی در حدود ۱ تا ۵/۱ درصد گزارش شده است( هالاهان و کافمن،۱۹۹۴).
۲-۱-۲ طبقهبندی کم توانی ذهنی
کمتوانیذهنی به روش های مختلف طبقهبندی می شود از جمله روش های طبی، روانشناختی و تربیتی. طبقهبندی طبی بر علت کم توانی ذهنی تاکید می ورزد. طبقهبندی روانشناختی بر سطح هوشی و طبقهبندی تربیتی بر سطح کارکرد کنونی شخص یا کودک کم توان ذهنی. اما نکته قابل توجه این است که به جز طبقهبندی طبی سایر طبقه بندیها برداشتی از سطح کارکرد شخص کم توان ذهنی در رابطه با میزان استقلال و آموزش مورد نیاز وی را ارائه می کند (افروز، ۱۳۸۱).
۱-۲-۱-۲ طبقه بندی انجمن امریکایی کم توانی ذهنی:
این انجمن چهار سطح از حمایت را به شرح زیر پیشنهاد کرده است: (متناوب^[۸۹]، محدود^[۹۰]، گسترده^[۹۱] و فراگیر^[۹۲]) (هالاهان و کافمن، ۱۹۹۴).
متناوب:در این سطح از حمایت، نیاز افراد کم توان ذهنی مورد توجه قرار می گیرد، حمایت ها، مبتنی بر نیاز است. ویژگی این نوع حمایت، ادواری بودن آن است.افراد همیشه به حمایت نیاز ندارند، بلکه به حمایت های کوتاه مدت در زمان های انتقال در پهنۀ زندگی نیاز دارند(برای مثال فقدان شغل یا بحران پزشکی حاد)، وقتی حمایت های متناوب ارائه می شود، از لحاظ شدت و گستردگی می تواند زیاد یا کم باشند( هالاهان و کافمن، ۱۹۹۴).
محدود:در این سطح، حمایت ها بر اساس تداوم مشخص می شوند؛ زمان مورد نیاز ممکن است محدود باشد اما متناوب نیست. کارکنان کمتری موردنیاز است و هزینه های آن نیز کمتر از روش هایی است که با سطح بسیار عمیقی از حمایت همراه هستند( مانندآموزش استخدامی کوتاه مدت یا حمایت ها در حین انتقال از مدرسه به دوران بزرگسالی) (شالوک و همکاران، ۲۰۰۷).
گسترده: ویژگی این نوع حمایت ها، ارائه منظم آنها ( روزانه) در حداقل برخی محیط ها ( مثل کار یا خانه) و بدون محدودیت زمانی است( برای مثال، حمایت بلند مدت در محل زندگی ) ( هالاهان و کافمن،۱۹۹۴).
فراگیر: در این سطح، حمایت ها باید پیوسته و بسیار عمیق باشند. آنها ناگزیر باید در محیط های چندگانه ارائه شده و ممکن است ماهیتی وابسته به تداوم زندگی داشته باشند. حمایت های فراگیر معمولاً نسبت به حمایت های گسترده یا کوتاه مدت، نیازمند کارکنان بیشتری بوده و بسیار عمیق هستند(شالوک و همکاران، ۲۰۰۷).
۲-۲-۱-۲طبقه بندی براساس انتظار های آموزشی
در راستای نیاز های گوناگون دانش آموزان با کم توانی ذهنی ، حوزه آموزش و پرورش نیز سامانه ی طبقه بندی خود را به وجود آورده است و سه نوع طبقه بندی را مشخص کرده اند:

1. 1. آموزش پذیر

1. 1. تربیت پذیر^[۹۳]

1. 1. حمایت پذیر^[۹۴](شالوک و همکاران،۲۰۰۷ )

۱-۲-۲-۱-۲کم توان ذهنی آموزش پذیر
این کودکان با بهره هوشی حدود ۵۰ تا ۷۵، بیشترین تعداد کم توانان ذهنی را تشکیل می دهند. در فعالیت های ذهنی این افراد نقص و اختلال دیده می شود. ولی قسمت عمدۀ این اختلالات در قضاوت و داوری آنها به چشم می خورد. افراد آموزش پذیر دارای نوسان در خلق هستند و به علت نداشتن تفکرانتقادی^[۹۵]، تلقین پذیر اند‌‌‌‌‌‌‌ و خیلی زود تحت تأثیر اطرافیان قرار می گیرند. سازگاری اجتماعی این افراد به شرایط محیطی آنها بستگی دارد. در شرایط محیطی نامناسب خیلی زود دچار انحراف می شوند. این کودکان از لحاظ هوش و سایر قوای ذهنی، در حد کودکان ۸ تا ۱۰ سال باقی می مانند و نیازی به نگهداری در مراکز شبانه روزی ندارند( داور منش،۱۳۸۲).
این کودکان به دلیل زیر هنجاری رشد ذهنی خود نمی توانند از برنامه های رایج تحصیلی که در مدرسه عادی ترتیب داده شده است، بهره کافی ببرند. اما اگر آموزش و پرورش مناسب باشد، ظرفیت رشد در سه زمینه را دارند: ۱- آموزش پذیری در سطوح ابتدایی ( خواندن، نوشتن و چهار عمل اصلی در سطح مدارس ابتدایی )، ۲- آموزش پذیری در تطابق اجتماعی، به این ترتیب که کودکان سرانجام بتوانند به استقلال نسبتاً مناسبی در جامعه دست یابند، ۳- به دست آوردن شغلی که با آن بتوانند در بزگسالی به طور کامل یا نسبی مخارج خود را تأمین و از خود نگهداری کنند(سیف نراقی و نادری،۱۳۸۶).
باید توجه داشت که در بسیاری از محیط ها، معمولاً یک کودک کم توان ذهنی آموزش پذیر در خلال دوره های نوزادی و خردسالی به عنوان یک فرد کم توان ذهنی شناخته یا متمایز نمی شود. زیرا در سالهای پیش دبستانی انتظاراتی که از قابلیت های ذهنی کودک می رود، آنقدر سنگین نیست که کم توانی ذهنی وی را آشکار کند. لذا چنین کودکی در وهله اول ممکن است در مدرسه مورد شناسایی قرار گیرد. زمانی که توانایی یادگیری دروس مختلف به عنوان مهمترین انتظارات اجتماعی از کودک مطرح می شود. زیرا در اکثر مواقع علائم ظاهری مشخص و آشکاری که به عنوان کم توانی ذهنی به حساب آیند، وجود ندارد (همان منبع).
۲-۲-۲-۱-۲کم توان ذهنی تربیت پذیر
هوش بهر این افراد بین ۴۰ تا ۵۵ است (هاردمن و دیگران ،۱۳۸۸).کودک کم توان ذهنی تربیت پذیر( مطابق با کودک با میزان کم توانی ذهنی متوسط) دارای مشکلاتی در زمینه های زیر است:
۱-در یادگیری مهارت های آموزشگاهی حتی در سطح ابتدایی

1. 1. در کسب استقلال و سازش اجتماعی در سطح بزرگسالی

1. 1. در کسب کفایت های حرفه ای در سطحی که برای مواظبت از خود به کمک و همراهی یا نظارت دیگران احتیاج نداشته باشد(نراقی و نادری،۱۳۸۶).

شیفتگی به برند یک مفهوم جدید در حوزه علم بازاریابی است که به تازگی توجه بسیاری از محققین و دانشگاهیان را به خود جلب کرده است. شیفتگی به برند از سوی محققان به تنهایی و همچنین به عنوان یک جنبه یا بعد از مفاهیم گسترده‌تری مانند ارزش ارتباطی برند و وابستگی احساسی به برند مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعات نشان‌داده شده که شیفتگی به برند از متغیرهای بااهمیتی در بازاریابی تاثیر می‌پذیرد.
ماهیت پویای مفهوم شیفتگی به برند برای توسعه چشم انداز استراتژیک در مدیریت برند از مرحله معرفی آن به بازار تا رشد و بلوغ به کار گرفته می‌شود. بنابراین صرف‌نظر از ایجاد یک درک اصلاح‌شده از جنبه‌های متعدد سایر مفاهیم مرتبط با برند، برای مثال هیجاناتی که از تعیین هویت اجتماعی و سازگاری تصویر برند با تصویر مصرف‌کننده از خود ناشی می‌شود ، شیفتگی به برند از دیدگاه مدیریت نام تجاری مطرح است(Bergkvist&Bech-Larsen, 2010).

تحقیق در زمینه شیفتگی به برند نیاز به درک این مطلب دارد که مصرف‌کنندگان چگونه این پدیده را تجربه می‌کنند. با وجود اهمیت این موضوع تاکنون در تحقیقات اندکی به شناسایی عوامل تاثیرگذار بر شیفتگی به برند در مصرف‌کنندگان پرداخته شده است و به همین دلیل دانش ما در ارتباط با این عوامل محدود است(Batra, Ahuvia,&Bagozzi, 2012) مطالعات پیشین وجود علاقه یا وابستگی احساسی به برند را مورد بررسی قرار داده و نشان ‌داده‌اند که این موضوع – یعنی توانایی مصرف‌کننده در ایجاد یک وابستگی احساسی قوی به یک شیء یا برند- می‌تواند به اندازه تئوری وابستگی در روانشناسی جذاب و نیز قابل ‌اندازه‌گیری باشد (Thomson et al,2005).اما مفهوم شیفتگی به برند فراتر از صرفاً وابستگی احساسی است . شیفتگی به برند آن‌گونه که مصرف‌کنندگان آن را تجربه می‌کنند سازه‌ای‌ست که مراتب بالاتری از احساسات، اداراکات و رفتارها را دربرمی‌گیرد. بنابراین می‌توان گفت که وابستگی احساسی زیرمجموعه‌ای از تجربه شیفتگی است. با توجه به نتایج تحقیقات کارول و آهوویا^[۸]که نشان دادند شیفتگی به برند ارتباط مستقیمی با مفاهیمی چون وفاداری به برند^[۹] و تبلیغات توصیه‌ای مثبت^[۱۰] دارد اهمیت پرکردن این شکاف علمی برای ما بیشتر آشکار می‌شود(Batra et al, 2012).
همچنین شناسایی عواملی که بر شیفتگی به برند تاثیر می‌گذارند در توسعه تصویر برند موثرند. در چارچوبی که پارک و دیگران^[۱۱] برای استراتژیمدیریت تصویر برند ارائه دادند به تمایز میان ابعاد کارکردی، سمبولیک و تجربی برند اشاره کرده‌اند. آنها برای هر مرحله، عبارت از معرفی، توسعه و تقویت این مفاهیم مرتبط با برند استراتژی‌های متفاوتی ارائه داده‌اند و شیفتگیبه برند را در بعد سمبولیک چارچوب خود مطرح کرده‌اند که می‌تواند در تعیین جایگاه شرکت/محصول در ذهن مصرف‌کننده تاثیرگذار باشد(Bergkvist&Bech-Larsen, 2010).
به‌علاوه مطالعاتی که تاکنون در حوزه مفهوم شیفتگی به برند انجام شده با این مشکل اساسی روبروست که شیفتگی به برند به‌عنوان یک احساس نه به عنوان یک رابطه تعریف می‌کند. در جایگاه احساسات شیفتگی تنها یک حس مفرد، خاص و وابسته به علاقه و دوست‌داشتن است و مانند سایر احساسات کوتاه‌مدت و عارضی است. در مقابل درنظرگرفتن شیفتگی به عنوان یک رابطه (مانند رابطه دوستی) دیدگاهی بلندمدت را تداعی می‌کند که می‌تواند برای سالها به طول انجامد و تجربیات اداراکی، عاطفی و رفتاری مختلفی را شامل شود. بنابراین ضرورت نگاهی عمیق‌تر به این پدیده نوظهور در عرصه علم بازاریابی و عوامل شکل‌دهنده آن که می‌تواند ابعاد ناپیدایی از رفتار مصرف‌کنندگان را تحت‌تاثیر قرار دهد بر ما بیشتر آشکار می‌شود(Batra et al, 2012).
چنانچه به شیفتگی به برند به عنوان یک رابطه و از جنبه ارتباطات مصرف‌کننده-برند نگریسته شود به لحاظ کاربردی برای شرکت‌ها تعهد و وفاداری بیشتر مصرف‌کنندگان به برند و خلق وابستگی‌های احساسی عمیق‌تر را به دنبال خواهد داشت که نتیجه‌ آن فروش و سود بیشتر و وفاداری بی قید و شرط به برند است.
۵-۱- سوالات تحقیق
۱-۵-۱- سوال اصلی
مهم‌ترین عوامل موثر بر شیفتگی به برند کدامند ؟
۲-۵-۱- سوالات فرعی
۱- آیا رفتارهای مبتنی بر اشتیاق بر شیفتگی به برند موثرند ؟
۲- آیا حس یکپارچگی مصرف‌کننده با برند بر شیفتگی به برند موثر است ؟
۳- آیا پیوند عاطفی مثبت با برند بر شیفتگی به برند موثر است ؟
۴- آیا رابطه درازمدت با برند بر شیفتگی به برند موثر است ؟
۵- آیا اندوه ناشی از احتمال جدایی از برند بر شیفتگی به برند موثر است ؟
۶- آیا داشتن یک نگرش کلی نسبت به برند بر شیفتگی به برند موثر است ؟
۷- آیا اعتماد/اطمینان به برند بر شیفتگی به برند موثر است ؟
۸- آیا حس تعلق به جامعه برند بر شیفتگی به برند موثر است ؟
۶-۱– مدل مفهومی تحقیق
در این تحقیق از مدل راجیو باترا ، آرون آهوویا و ریچارد پ. باگوزی (۲۰۱۲) استفاده شده است. آنها طی پژوهش خود تحت‌ عنوان “شیفتگی به برند “، که با یک رویکرد نظریه‌ای پایه‌ای^[۱۲]انجام شده، مدلی برای شناسایی مهمترین عوامل اثرگذار بر شیفتگی مصرف‌کننده به برند ارائه دادند.
در این مدل رفتارهای مبتنی بر اشتیاق^[۱۳]، یکپارچگی خود-برند^[۱۴]، پیوند عاطفی مثبت^[۱۵]، ارتباط درازمدت^[۱۶] با برند، اندوه ناشی از احتمال جدایی^[۱۷] از برند، نگرش کلی^[۱۸] به برند، اعتماد/اطمینان^[۱۹] به برند از عوامل اصلی، مهم و اثرگذار بر شیفتگی به برند شناخته شده که می‌توان با سنجش این عوامل در فرایند تحقیق شیفتگی به برند را مورد اندازه‌گیری قرار داد. ^[۲۰]
همچنین متغیر دیگری تحت عنوان “حس تعلق به جامعه برند^[۲۱]” بر اساس مدل اصلاح‌شده لارس برکویست و تینو بچ‌لارسن (۲۰۱۰) که قبلاً ارتباط مستقیم آن با شیفتگی به برند تائید شده بود به مدل اصلی پژوهش اضافه گردید.
چارچوب مفهومی این پژوهش در شکل ۱-۱ نشان داده شده است :
اندوه ناشی از احتمال جدایی
رابطه درازمدت
رفتارهای مبتنی بر اشتیاق
اعتماد / اطمینان
یکپارچکی خود- برند
نگرش کلی
حس تعلق به جامعه برند
پیوند عاطفی مثبت
شکل ۱-۱-مدل مفهومی تحقیق
۷-۱- فرضیات تحقیق
فرضیه، یک حدس برآمده و مبتنی بر دانش نظری یا تجربه پژوهشگر به عنوان یک راه حل یک مساله است، هر فرضیه را باید دربرگیرنده یک رابطه احتمالی بین دو متغیر دانست که به صورت گزاره‌ای قابل‌آزمون ارائه می‌شود (خاکی، ۱۹۴:۱۳۹۰).
فرضیه های این تحقیق عبارتند از :
فرضیه اول : رفتارهای مبتنی بر اشتیاق در ایجاد شیفتگی به برند موثر است.
فرضیه دوم: یکپارچه‌سازی خود با برند در ایجاد شیفتگی به برند موثر است.
فرضیه سوم : پیوند عاطفی مثبت با برند در ایجاد شیفتگی به برند موثر است.
فرضیه چهارم : رابطه درازمدت با برند در ایجاد شیفتگی به برند موثر است.
فرضیه پنجم :اندوه ناشی از احتمال جدایی از برند در ایجاد شیفتگی به برند موثر است.
فرضیه ششم: داشتن یک نگرش کلی نسبت به برند در ایجاد شیفتگی به برند موثر است.
فرضیه هفتم : اعتماد به برند در ایجاد شیفتگی به برند موثر است.
فرضیه هشتم : حس تعلق به جامعه برند در ایجاد شیفتگی به برند موثر است.
۸-۱– متغیرهای تحقیق
در یک دسته بندی از متغیرها می توان به متغیرهای مستقل و وابسته اشاره کرد. متغیر مستقل یک ویژگی از محیط فیزیکی یا اجتماعی است که بعد از انتخاب، دخالت یا دستکاری‌شدن توسط پژوهشگر، مقدارهایی می‌پذیرد تا تاثیرش روی متغیر دیگر (وابسته) مشاهده شود. متغیر وابسته، متغیری است که هدف پژوهشگر، تشریح یا پیش‌بینی تغییرپذیری آن است و برای پژوهش مورد بررسی قرار می‌گیرد (خاکی، ۷۹:۱۳۹۰).
در این تحقیق متغیر وابسته “شیفتگی به برند” است و متغیرهای مستقل در این ارتباط عبارتند از : (۱) رفتارهای مبتنی بر اشتیاق، (۲) یکپارچگی خود با برند، (۳) پیوند عاطفی مثبت، (۴) رابطه دراز مدت، (۵) اندوه ناشی از احتمال جدایی از برند، (۶) نگرش کلی، (۷) اعتماد/اطمینان به برند و (۸) حس تعلق به جامعه برند.
۹-۱- روش‌شناسی تحقیق
۱-۹-۱- روش انجام تحقیق
بکارگیری روش علمی در تحقیق، تنها راه دستیابی به دستاوردهای قابل قبول و علمی است، لذا برای یک پژوهش معتبر به روش شناسی^[۲۲] نیاز هست. بعضی روش‌شناسی را موضوعی نظری می‌دانند که با منطق و فلسفه پیوسته است و بعضی دیگر روش‌شناسی را از فلسفه جدا دانسته، و آن را یک رشته علمی می‌دانند. بررسی و تحلیل نقادانه شیوه‌های خاص شناخت و نظریه در حوزه‌های علمی، وظیفه شاخه‌ای از “فلسفه علم” است که “روش‌شناسی” خوانده می‌شود. دستیابی به هدف‌های پژوهش، زمانی حاصل می‌شود که جستجوی شناخت با روش‌شناسی درست انجام پذیرد. روش‌شناسی پژوهش را منظم، منطقی و اصولی کرده و جستجوی علمی را نیز راهبری می‌کند (خاکی، ۲۲۷:۱۳۹۰).
این تحقیق از نظر دسته‌بندی تحقیقات بر اساس هدف آنها یک تحقیق کاربردی می‌باشد. به دلیل اینکه به شناسایی عوامل موثر در شیفتگی مصرف‌کننده به برند می‌پردازد و همچنین بر اساس نحوه گردآوری داده‌ها تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است. چرا که به توصیف نظام‌مند وضعیت فعلی و ارتباط میان متغیرها با بهره گرفتن از پرسشنامه پرداخته است.
۲-۹-۱- روش‌های گردآوری اطلاعات و ابزار مورد استفاده

مرد

NS

۱

حل مسأله

جنسیت

زن

مرد

زن

۱

مرد

NS

۱

۴-۲-۲-۱۰- سؤال دهم: آیا بین مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان رشته‌های مختلف مهندسی دانشگاه شیراز، تفاوت معناداری وجود دارد؟
برای ارزیابی مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان رشته‌های مختلف مهندسی، از تحلیل واریانس چند متغیره استفاده شد. طبق جدول شماره (۴-۱۵)، تحلیل واریانس چند متغیره نشان داد که بین مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان رشته‌های مختلف مهندسی، تفاوت معناداری (P= NS، ۲۲/۱= (۶ و ۱۸۶) F، ۷۰/۰= λ) وجود ندارد.

بر این اساس، در مهارت تحقیق، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۲۹/۶) و دانشجویان رشته مهندسی مکانیک، پایین‌ترین میانگین (۵۰/۵) را داشته‌‍‌‌اند. در مهارت تجزیه و تحلیل، دانشجویان رشته مهندسی کامپیوتر بالاترین میانگین (۶۶/۶) و دانشجویان رشته مهندسی مواد، پایین‌ترین میانگین (۵۱/۵) را داشته‌اند. در مهارت تفکر خلاق، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۹۵/۵) و دانشجویان رشته مهندسی شیمی، پایین‌ترین میانگین (۸۵/۴) را داشته‌اند. در مهارت تفکر انتقادی، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۲۰/۷) و دانشجویان رشته مهندسی نفت، پایین‌ترین میانگین (۰۷/۶) را داشته‌اند.
در مهارت ارتباط مکتوب و شفاهی، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۵۰/۶) و دانشجویان رشته مهندسی برق، پایین‌ترین میانگین (۲۱/۵) را داشته‌اند. در مهارت سواد کمی، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۷۰/۶) و دانشجویان رشته مهندسی کامپیوتر، پایین‌ترین میانگین (۷۳/۵) را داشته‌اند. در مهارت سواد اطلاعاتی، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۷۰/۶) و دانشجویان رشته مهندسی مکانیک، پایین‌ترین میانگین (۵/۷۹) را داشته‌اند. در مهارت کار تیمی، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۹۱/۶) و دانشجویان رشته مهندسی برق، پایین‌ترین میانگین (۲۶/۵) را داشته‌اند. در مهارت حل مسأله، دانشجویان رشته مهندسی عمران بالاترین میانگین (۱۲/۷) و دانشجویان رشته مهندسی برق، پایین‌ترین میانگین (۱۰/۶) را داشته‌اند.
جدول شماره (۴-۱۵): میانگین مهارت‌‌های فکری و عملی دانشجویان
مهندسی بر اساس رشته تحصیلی

مهارت‌های فکری و عملی دانشجویان

ابعاد

تحقیق

رشته تحصیلی

مکانیک

شیمی

مواد

نفت

کامپیوتر

برق

عمران

در هر بار فقط رفتار یک دانش‌آموز باید مورد مشاهده قرار گیرد.
رفتارهای مهم و برجسته را باید جستجو کرد.
دانش‌آموز باید ساعات مختلف روز و در موقعیت‌های متفاوت تحت مشاهده قرار گیرد تا نمونه کاملی از رفتار وی مورد بررسی واقع شود.
رفتارهای مورد مشاهده باید عملاً قابل مشاهده و بررسی باشد.
مشاهده‌کننده باید سعی کند از ثبت مشهودات در حین وقوع اجتناب نماید.
در مشاهده باید از تعبیر و تفسیر ضمنی و دخالت دادن عقاید شخصی به خصوص تصورات قبلی که درباره مشاهده وجود دارد اجتناب شود.
بهتر است دانش‌آموزانی که به عللی دارای رفتارهای غیرعادی می‌باشند مانند دانش‌آموزان ناسازگار بیشتر مورد مشاهده فردی قرار گیرند.
بهترین موقع مشاهده زمانی است که دانش‌آموز به فعالیت‌های طبیعی و عادی اشتغال دارد.
مشاهده باید به موقعیتی که مشاهده‌شونده در آن قرار دارد توجه خاص مبذول گردد.
مشاهده باید طوری انجام گیرد که دانش‌آموز از هدف مشاهده‌کننده آگاهی حاصل نکند زیرا این امر در چگونگی رفتار او اثر می‌گذارد.
مشاوران و معلمان باید به خاطر داشته باشند نتایجی که از طریق مشاهده رفتار به دست می‌آید فقط نمونه‌هایی از رفتارهای دانش‌آموزان می‌باشد.^[۵۶]
۱) ارزش و فایده مشاهدات:
۱ـ مشاهده می‌تواند مکمل اطلاعاتی باشد که از طرق دیگر به دست آمده‌اند.
۲ـ مشاهده اطلاعاتی را به دست می‌دهد که با فنون دیگر نمی‌توان آنها را گردآوری کرد.
۳ـ مشاهده، رفتار واقعی و طبیعی را جلوه‌گر می‌سازد.
۴ـ مشاهده با اعمال و رفتاری که در واقع انتخابی و برگزیده هستند، سر و کار دارد.
۵ـ مشاهده موجب رشد و کمال ذهنی مشاهده‌کننده می‌شود.^[۵۷]
۲) ثبت مشاهدات یا واقعه‌نویسی:
واقعه‌نویسی عبارت است از توصفی عینی از رفتار دانش‌آموز در یک موقعیت خاص محیطی و تفسیری از رفتار به وسیله مشاهده‌کننده‌ای که آن را ثبت کرده است و توصیه‌ای برای انجام عمل آینده مبتنی بر آنچه که واقع شده و تفسیر آن.^[۵۸]

واقعه‌نویسی دارای خصوصیات زیر می‌باشد:
واقعه‌نویسی ثبت عینی و واقعی رفتار مشاهده‌شده است.
واقعه‌نویسی به صورت خلاصه و دقیق تهیه می‌شود و در هر زمان فقط توصیف یک واقعه را شامل است.
واقعه‌نویسی به صورت مداوم و جامع انجام می‌گیرد.
و بالاخره واقعه‌نویسی توصیف‌کننده است.
هدف‌های واقعه‌نویسی:
تهیه و جمع‌ آوری اطلاعاتی‌که برای تکمیل پرونده تحصیلی دانش‌آموزان ضروری است.
جانشین‌کردن مدارک و شواهد خاص درباره رفتار فرد به جای تعمیم‌های مبهم و کلی از خصایص شخصیتی دانش‌آموز.
ایجاد انگیزه در معلمان به منظور جمع‌ آوری اطلاعاتی در مورد دانش‌آموزان که برای سازگاری مطلوب آنان ضروری است.
کمک به شناخت جنبه‌های اساسی شخصیت دانش‌آموزان.^[۵۹]
درباره شکل و فرم واقعه‌نویسی، بین متخصصان این امر اتفاق نظر وجود ندارد. اما سه قسمت اصلی را برای تکمیل ثبت واقعه می‌توان مشخص کرد:
توصیف روشنی از واقعه و موقعیتی که در آن واقعه رخ داده است.
تعبیر و تفسیر واقعه از طرف مشاهده‌کننده.
توصیه‌هایی به وسیله مشاهده‌کننده درباره احتیاجات دانش‌آموز و ارائه طرقی‌که بدان وسیله معلمان و اولیا مدرسه می‌توانند به دانش‌‌آموز کمک کنند.^[۶۰]
۳) درجه‌بندی رفتار:
یکی از فنون راهنمایی است که برای توصیف بسیاری از جنبه‌های رفتار فرد خواه از طریق خود ارزشیابی^[۶۱] و خواه از طریق ارزشیابی توسط مشاهده‌کنندگان تعلیم دیده به کار می‌رود. در این فن رفتار مشاهده شده مورد قضاوت و ارزیابی قرار می‌گیرد و موقعیت فرد از نظر رفتار مورد اندازه‌گیری روی پیوسته‌ای^[۶۲] که در آن درجات مختلف رفتار مشخص شده است، تعیین می‌گردد. این روش همچنین برای بررسی اعتابر سایر وسایل اندازه‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. خصایص مورد درجه‌بندی غالباً کیفی هستند مانند استقلال، اعتماد به نفس و رهبری و غیره.
اما درجه‌بندی این خصایص کیفی ممکن است به صورت کمی انجام گیرد. به این معنی که رفتارهای معین فرد به وسیله درجه‌بندی‌کنندگان مختلف مانند معلمان و مشاوران روی مقیاس درجه‌بندی مشخص می‌گردد.
انواع مقیاس درجه‌بندی عبارتند از : مقیاس درجه‌بندی نموداری، مقیاس درجه‌بندی توصیفی، مقیاس درجه‌بند مبتنی بر نمره‌گذاری و مقیاس درجه‌بندی مقایسه‌ای.^[۶۳]
۴) گروه سنجی:
روشی است برای اندازه‌گیری ارتباط‌های گروهی، پذیرش افراد از طرف سایر اعضای گروه بر اساس یک ملاک بیان شده. از گروه سنجی می‌توان علاوه بر اندازه‌گیری روابط اجتماعی افراد برای تشکیل گروه‌های متجانس‌تر برای نیل به هدف‌های خاص نیز استفاده کرد.
روش‌های گروه سنجی:
الف ـ روش استفاده از ملاک خاص: این روش بیشتر در مدارس متداول است. به موجب این روش معلم یا مشاور از دانش‌آموزان می‌خواهد افرادی را که دوست دارند با آنها به صورت گروهی به فعالیت‌ها بپردازند، انتخاب کنند. معلم باید از نتایج گروه سنجی در تشکیل گروه‌ها استفاده کند تا دانش‌آموزان عملاً نتایج انتخاب‌های خود را ببینند وگرنه گروه سنجی‌های بعدی نتایج اطمینان بخشی نخواهد داشت. قبل از آنکه به آزمایش گروه سنجی بپردازیم باید اطمینان حاصل کنیم که افراد گروه فرصت کافی برای آشنایی با یکدیگر را داشته‌اند بعلاوه باید به آنها اطمینان داده شود که انتخاب‌های آنها محرمانه باقی می‌ماند.
ب ـ استفاده از سئوالیه یا وسایل درجه‌بندی: در این روش نگرش‌ها و یا احساسات افراد نسبت به یکدیگر اندازه‌گیری می‌شود. برای اجرای این روش وسایل و ابزار خاصی لازم است. بعلاوه در این روش انتظار نمی‌رود که بر اساس نتایج آن تغییراتی در وضعیت گروه‌ها داده شود.^[۶۴]
فایده مهم گروه سنجی تشخیص و شناسایی افرادی است که مسایل و گرفتاری‌هایی دارند و باید از راهنمایی و مشاوره سود برند. برخی معتقدند این اعمال برای مشاهده کننده متبحر و یا معلمی که رهبران کلاس و افراد منزوی را می‌شناسد، ضرورتی ندارد. این موضوع گاهی درست است اما تحقیق نشان داده است که عقاید بسیاری از مشاهده کنندگان فاقد کارآموزی از کیفیت و ترکیب واقعی گروه بسیار دور بوده است. اما ارزش اصلی اطلاعات حاصل از سنجش گروهی آشکار ساختن افرادی است که مسایل و مشکلاتی از لحاظ روابط اجتماعی دارند تا مشاور و راهنما بتواند از امکانات و تسهیلات خود در رفع آنها استفاده کند.^[۶۵]
۵) مصاحبه:
یکی از مهمترین فنون راهنمایی و مشاوره مصاحبه است. مصاحبه رابطه حضوری مشاور و مراجع است که برای نیل به هدفی معین انجام می‌گیرد.^[۶۶]
مصاحبه باید در آغاز، به داشتن آزادی و اختیار و فقدان قضاوت اخلاقی و تعیین ارزش مطالب، مشخص و متمایز باشد.^[۶۷]
انواع مصاحبه: از نظر هدف، مصاحبه را به مصاحبه تحقیقی و مصاحبه درمانی و مشاوره‌ای تقسیم می‌کنند. مصاحبه تحقیقی در امور پژوهشی به منظور کشف حقایق و بررسی امور مختلف جهت نیل به هدف‌های خاص انجام می‌گیرد. مصاحبه مشاوره‌ای و مصاحبه درمانی به منظور کمک به مراجع جهت حل مسایل و مشکلات وی انجام می‌گیرد.
ایجاد رابطه حسنه، گوش دادن، انعکاس افکار و احساسات مراجع، مشاهده، سکوت و ختم جلسه از نکاتی هستند که در انجام مصاحبه مشاوره‌ای باید رعایت شود.
۶) شرح‌حال‌نویسی:
شرح‌حال‌نویسی به عنوان یکی از وسایل شناخت نه تنها رفتار فرد را روشن می‌سازد، بلکه نگرش‌ها، احساسات و حالات عاطفی وی را نیز که در ورای این رفتارهاست، برای ما معلوم می‌دارند. به نظر بسیاری از متخصصان دو نوع شرح‌حال‌نویسی وجود دارد:
شرح‌حال‌نویسی سازمان یافته یا کنترل شده و شرح‌حال‌نویسی آزاد.^[۶۸]
معلمان یا مشاوران نمی‌دانند در شرح‌حال‌نویسی باید عناوین و موضوعاتی را برای نوشتن به شاگردان بدهند و یا آنها را در نوشتن مطالب خویش آزاد بگذارند. در این مورد بررسی قابل توجهی صورت گرفته است که تعداد زیادی از مسایل مربوط به آموزش و پرورش در شرح‌حال‌های متشکل و میزان زیادی از مسایل مربوط به روابط خانوادگی در شرح حال‌های غیرمتشکل ملاحظه شد.
در تعبیر و تفسیر شرح‌حال‌نویسی، باید نکاتی را در نظر داشت که در زیر به اختصار آورده می‌شوند:
نکات فراموش شده
طول شرح حال
لغات و اصطلاحات

نماد تهی (∅) نشان می‌دهد که برخی از ابزار موجود در دسته ابزارهای تحلیلی ممکن است معیار را نشان دهند و بعضی ممکن است نشان ندهند.
(N/A) قابل اجرا نیست و نشان می‌دهد که دسته بندی ابزار خاص کلاً معیار مربوطه را نشان نمی‌دهد و نباید برای آنالیز مورد استفاده قرار گیرد.

راه آهن: سیستم حمل‌ونقل با بهره گرفتن از قطارها با حقوق انحصاری یا اشتراکی از راه (شامل سیستم‌های راه آهن اعم از سبک و سنگین).
کامیون: وسیله نقلیه سنگین عمدتاً جهت حمل‌ونقل کالا و مصالح و یا در ارائه خدمات دیگری از حمل‌ونقل عمومی بکار گرفته می‌شوند.
موتورسیکلت: وسیله نقلیه خودرو با دو چرخ در پشت سرهم که می‌تواند حداکثر دو نفر را سواری دهد.
دوچرخه: وسیله نقلیه با دو چرخ پشت سرهم که توسط نیروی انسانی به جلو رانده شده و معمولاً یک نفر سوار می‌شود.
پیاده روی: فرد با پای پیاده سفر می‌کند.

۳-۵-۲-۴ استراتژی مدیریت و برنامه‌های کاربردی

مهم­ترین طبقه بندی استراتژی‌های مدیریت حمل‌ونقل به شرح ذیل است[۲۲]:
مدیریت آزادراه: کنترل، راهنمایی و هشدارهای ترافیکی به منظور بهبود جریان مردم و کالاها در دسترسی به تسهیلات محدود. نمونه‌هایی از مدیریت آزادراه عبارتند از: یکپارچگی اطلاعات نظارتی بر اساس هندسه جاده در آزادراه، کنترل وسیله نقلیه، اندازه‌گیری رمپ، تابلوهای پیام پویا (DMS) و مشاوره‌ای بی­سیم راه (HAR).
تقاطع‌های شریانی: عملیات تقاطع‌ها یا شریانی‌ها، شامل بهبود (اصلاح) هندسه جاده، تنظیمات پارکینگ، و زمان بندی سیگنال برای تقاطع‌های منحصر بفرد می­باشد. این بهبودها به طور معمول شامل آنالیز ظرفیت، آنالیز سطح سرویس و مطالعات تقاطع چراغدار و بدون چراغ خواهد شد.
مدیریت شریانی: اعمال برنامه­ ریزی ایالتی و محلی و تنظیم و مدیریت ابزارها به منظور ارتقاء / و یا حفظ عملکرد حمل و نقل جاده شریانی از طریق استفاده از دستگاه‌های نظارتی، الگوریتم‌های پیشرفته سیگنال، و هماهنگی.
مدیریت حادثه: حوادث غیر منتظره را اداره می‌کند تا میزان برخورد در شبکه حمل‌ونقل و ناامنی مسافر به حداقل برسد و این شامل توانایی‌های تشخیص (کشف) حادثه از طریق دستگاه‌های نظارتی جاده و پاسخگویی به حوادث از طریق هماهنگی با گشت‌های سرویس آزادراه و آژانس‌های پاسخگو به شرایط اضطراری می‌باشد.
مدیریت وضعیت‌های اورژانسی: نشان دهنده امنیت عمومی و دیگر سیستم‌های آژانس که واکنش اضطراری هماهنگ را پشتیبانی می‌کنند از جمله پلیس، آتش نشانی، خدمات پزشکی اورژانس، تیم‌های پاسخگو به مواد خطرناک (HazMat)، مهیاکنندگان خدمات پیام اضطراری و خدمات ایمنی/ نظارت که امنیت مسافر در فضاهای عمومی را بهبود می‌بخشد.
محدوده کار: ابزارهای کنترل ترافیک (تابلوها، دستگاه‌های هدایت، موانع و غیره) و اطلاعات مسافر جهت افزایش قابلیت دسترسی به جاده‌ها در هنگام ساخت و ساز و یا نگهداری، بکار گرفته می­ شود. تا میزان برخورد در سفرعموم مسافرین و کارگران بزرگراه به حداقل برسد.
رویدادهای ویژه: وقایع برنامه ریزی شده را اداره می‌کند به طوری که برخورد در شبکه حمل‌ونقل و ایمنی مسافر از طریق هماهنگی با مدیریت ترافیک، مدیریت تعمیر و نگهداری و ساخت و ساز و مراکز مدیریت شرایط اضطراری، به حداقل برسد.
سیستم پیشرفته حمل‌ونقل عمومی: فن­آوری های پیشرفته برای عملیات‌ها، تعمیر و نگهداری، اطلاعات مربوط به مشتری، برنامه ریزی و دستورالعمل‌های مدیریتی برای آژانس حمل‌ونقل به کار می‌روند. APTS شامل ارتباطات پیشرفته بین بخش‌های حمل‌ونقل و عموم مردم، کارکنان و دیگر نهادهای عملیاتی مانند سرویس‌های پاسخگو به شرایط اضطراری، سیستم‌های مدیریت ترافیک، (AVL)، اولویت علائم ترافیک، نرم افزار عملیات‌های حمل و نقل، سیستم‌های پیشرفته برنامه ریزی حمل‌ونقل (ATSS) و امنیت حمل‌ونقل و نگهداری ناوگان است.
سیستم پیشرفته اطلاعات مسافرین: رده‌بندی اطلاعات برنامه حمل‌ونقل ارائه شده از اطلاعات ساده به اطلاعات چند نوعه برای مسافر مختلف، از جمله وضعیت‌های ترافیک و برنامه‌های حمل‌ونقل در زمان واقعی و اطلاعات برای پشتیبانی از حالت و انتخاب مسیر.
یکی از مهم‌ترین زیرسامانه‌های سیستم حمل و نقل هوشمند، سامانه پیشرفته اطلاعات مسافرتی یا به اختصار ATIS است. این سامانه ارتباط بین مدیران سیستم و سامانه‌های رمپ مترینگ، تشخیص تصادف، مدیریت خطوط با اشغال بالا، محدودیت سرعت متغیر و غیره را با مسافران و رانندگان برقرار می‌کند. وظیفه اصلی این سیستم اطلاع رسانی به موقع به مسافران و کاربران، جهت هدایت کاربران و برقراری تعادل ترافیک درشبکه می‌باشد. اطلاع رسانی به موقع از وضعیت ترافیک بزرگراهی می‌تواند بار سنگین ترافیک را در سطح شبکه بزرگراهی به نحوه مناسبی توزیع کرده و با هدایت کاربران به سمت مسیرهای بهینه باعث کاهش زمان سفر، کاهش مصرف سوخت و در نتیجه کاهش آلودگی هوا، افزایش ایمنی بزرگراه و مدیریت تقاضا شود.
سیستم‌های پرداخت الکترونیکی: اجازه می‌دهد تا مسافران هزینه خدمات حمل‌ونقل (مثل عوارض، کرایه‌های حمل‌ونقل و پارکینگ) را بوسیله وسایل الکترونیکی پرداخت کنند.
نظارت بر تقاطع‌های بزرگ ریلی: مدیریت ترافیک در تقاطع بزرگره­های ریلی نیازمند ویژگی­های عملیاتی پیشرفته می­باشد. این ویژگیها شامل قابلیت‌های بسته تجهیزات تقاطع ریل استاندارد و تقویت کردن این‌ها با افزودن ویژگی‌های ایمنی از جمله سیستم‌های موانع معین، تجهیزات رابط ایستگاه فرعی که تشخیص می‌دهد و یا با نزدیک شدن قطار ارتباط برقرار می‌کند.
عملیات وسیله نقلیه تجاری (CVO): عملکردهای پیشرفته که از عملیات وسایل نقلیه تجاری پشتیبانی می‌کند شامل ارتباطات بین رانندگان، مدیران ناوگان و مقامات کنار جاده­ای؛ شناسایی خودکار و پردازش ایمنی در سرعت‌های اصلی و جمع آوری به ‌موقع و با دقت اطلاعات محموله HazMat پس از تصادف وسیله نقلیه.
سیستم پیشرفته کنترل و ایمنی وسیله نقلیه: از سیستم‌های ایمنی وسیله نقلیه می­توان به سیستم نظارت بر ایمنی راننده و یا وسیله نقلیه؛ طولی، جانبی، کنترل علائم خطر تقاطع، اجتناب از برخورد، نگهداری پیش از سقوط و سیستم‌های اتوماتیکی راه اشاره کرد.
مدیریت آب و هوا: شامل جمع آوری اتوماتیک اطلاعات وضعیت آب و هوا واستفاده از این اطلاعات برای تشخیص خطراتی مانند یخبندان، بادهای شدید، برف، مه غلیظ، و غیره می­باشد. این اطلاعات می‌تواند برای ارائه اطلاعات درباره شرایط جاده مورد استفاده قرار گیرد و به طور موثرتری منابع ساخت و ساز و تعمیر و نگهداری را گسترش دهد.
مدیریت تقاضای سفر (TDM): استراتژی مدیریت تقاضای سفر برای به حداکثر رساندن توان عملیاتی یا نفوذ شخص و یا نیاز به زمان سفر طراحی شده است. و معمولاً در مناطق شهری به منظور کاهش ترافیک ، آلودگی هوا و افزایش بهره وری از سیستم حمل‌ونقل اجرا می‌شوند. استراتژی مدیریت تقاضای سفر شامل برنامه‌های کاهش سفر کارفرما، ساخت و ساز تعداد زیادی پارک و سوار و پیشنهادات برنامه‌های کاری است.
جدول(۳-۷): ارتباط دسته ابزار آنالیز ترافیک نسبت به استراتژی مدیریت و برنامه ­های کاربردی[۲۲]