رویکرد انگیزشی
۲-۱۴-۲-۱) مدل توانمندسازی مالاک و کارزتو: مالاک و کارزتو(۱۹۹۶) توانمندسازی را مفهومی گسترده تر از مدیریت مشارکتی می دانند. آن دو با تاکید بر فرهنگ سازی و نقش مدیران در توانمندسازی کارکنان، توانمندسازی را شامل چهار بعد می دانند؛ رفتاری که به صورت درونی برانگیخته و به توجیه درونی کارهای انجام شده منجر می شود و بر اساس آن مدیران برای حل مسئله به کارکنان خود واگذاری اختیار ، و مسولیت آن کار را به خودشان محول می کنند. مالاک و کارزتو اعتقاد دارند که توانمندسازی باید در فرهنگ سازمانی دائمی و پی در پی ادغام شود؛ بدین معنا که در ابتدا شخصی از راهنمایی دیگری استفاده ، و از رفتار او مدل برداری کند؛ سپس ادراک خود را از توانمندسازی توسعه بخشد و مطابق آن عمل کند و در نهایت به رهبری برای دیگران تبدیل شود. وظیفه مدیریت نیز فهم این نکته است که چنین امری فرایندی تدریجی است و باید افراد را در حرکت از این چهار مرحله یاری کرد.(مالاک وهمکاران،۱۹۹۶،ص ۸-۱۰)

برانگیختن درونی رفتار کارکنان
توجیه درونی رفتارهای گذشته کارکنان
ابعاد توانمندسازی
توانمندسازی
واگذاری اختیار به کارکنان برای حل مساله
واگذاری مسئولیت به کارکنان برای حل مسئله
شکل ۲-۵ : مدل توانمندسازی مالاک و کارزتو(۱۹۹۶)

مدل های مبتنی بر رویکرد روانشناختی
۲-۱۴-۳-۱) مدل توانمندسازی آولیو^[۱۲] : آولیو و همکارانش (۲۰۰۴) توانمندسازی شناختی را این گونه کرده اند : توانمندسازی، انگیزش ذاتی در قالب مجموعه معرفت چهارگانه شامل توانش، اثرگذاری، معناداری و خودمختاری، در راستای انعکاس جهت فردی نسبت به نقش در کار است .
به عقیده آولیو توانش به معنای احساس دانستن و توان انجام دادن موفقیت آمیز کار، اثرگذاری به معنای میزان موثر واقع شدن فعالیت شخص در پیشبرد اهداف سازمانی ، معناداری به معنای وزنی که افراد برای کار در استاندارد خود قائل هستند و خودمختاری نیز به معنای حس استقلال در تصمیم گیری است . (آولیو و همکاران، ۲۰۰۴) آولیو و همکارانش، توانمندسازی را از ابزارهای اصلی مدیریت می دانند که بر پایه آن رهبری گشتاری کارکنان به سمت اهداف سازمانی سوق داده می شود و به اعتقاد آولیو و همکارانش فنون رهبری در توانمندسازی کارکنان در واقع ، ترغیب آنان به تفکر منتقدانه، درگیر کردنشان در فرایند تصمیم گیری و القای وفاداری از طریق درک نیاز متقابل آنان است. (همان، ص ۹۵۲)
توانش
اثرگذاری
ابعاد توانمندسازی
تعهد سازمانی
توانمندسازی
معناداری
تغییرات فرهنگی
شکل ۲-۶ : مدل توانمندسازی آولیو(۲۰۰۴)
۲-۱۴-۴) مدل های مبتنی بر رویکرد تعاملی
۲-۱۴-۴-۱) مدل توانمندسازی کارول^[۱۳]: مدل توانمندسازی کارول (۱۹۹۵) با نگرش به رویکرد نوین رهبری گروه پایه ریزی شده است. در این مدل، چهار گام اصلی توانمندسازی از سه بعد گروه، فرد و رهبر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
توانمندسازی و اعتماد
تعهد به اهداف
اندازه گیری و تقویت
نقد و بهبود
شکل۲-۷: مدل توانمندسازی کارول(۱۹۹۵)
به نظر کارول، نبود هدف مشترک در گروه، مشکل عمده سازمان های امروزی است. وظیفه اصلی رهبر، ایجاد فضای مثبت در راستای ایجاد اشتیاق در کارکنان به سمت اجرای امور است که اگر گروه ها توانمند و عملا در اجرای کار سهیم شوند، نیازمند اندازه گیری و بازخورد پیشرفت خود هستند و بازخورد در راستای بهبود مستمر و اصلاح مسیر مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. (کارول،۱۹۹۵)
۲-۱۴-۵) مدل های مبتنی بر رویکرد شناختی
۲-۱۴-۵-۱) مدل توانمندسازی جروی، رایت و اندرسون^[۱۴]: به اعتقاد این سه پژوهشگر توانمندسازی، فرایند راهنمایی و ایجاد مهارت های لازم برای کارمندان به منظور تصمیم گیریهای مستقلانه در چارچوب فرهنگ و فرایند سازمانی است. آنان در مدل خود با نام توانمندسازی عملکرد راهبردی^[۱۵] سه شاخص عمده را امکان توانمندسازی بیان می کنند که عبارتست از :

• • هدایت ( راهنمایی)

• • مدل رفتاری

• • توسعه خط مشی های کاری

از دیدگاه آنان هدایت، فرایندی غیر رسمی برای ایجاد رفتارهای صحیح در کارمندان از طریق افزایش توانایی و ارتقای درجه مهارت آنان است . هدایت، فرایندی است که بر آنچه که مردم بدرستی انجام می دهند و شیوه هایی تاکید دارند که می توانند بهتر عمل کنند. اغلب مدل های رفتاری بیشتر از لغات سخن می گویند، ولی قسمتی از تمرین، مهارت های پایه ای هستند که با بحث و گفتگو و ایفای نقش و اجرا قابل یادگیری است. طبق تحقیقات مدل رفتاری یکی از موثرترین شکلهای گسترش مهارتها و پیشرفت کارکنان و تغییر رفتارهاست؛ همچنین پیکره منابع علمی طراحی شغل همچنان در حال رشد است. مدیران در آی
نده باید به شدت در برابر مهارتهای گوناگون از خود انعطاف نشان دهند و اینکه با تشخیص صحیح کار، میزان مسئولیت پذیری را در افراد تقویت کنند و برای آنان فرصتهای مناسبی به وجود آورند تا در مقابل کاری که به آنان سپرده می شود، تعهد بیشتری پیدا کنند. اصولا راهنمای خوب باید مدل خوب و مناسبی را انتخاب کند تا مورد توجه کارکنان قرار گیرد. مدیران نیازمند آنند که مسیر راهنمایی و هدایت خود را تغییر دهند تا به نتیجه دلخواهشان برسند. مدیران با اجرای خط مشهای جدید مدیریتی مشکل دارند و به همین دلیل نیازمند راهنما هستند.
به طور کلی در مدلهای پیشنهادی این سه پژوهشگر، سه متغیر اصلی هست. این متغیرها با هم در تعامل است و باید به گونه ای با هم ترکیب شود که کارکنان آن را مثبت تلقی کنند. هر گاه این سه متغیر با هم در تعامل نباشند، فرایند توانمندسازی، ناقص اجرا خواهد شد و مسئله اصلی آن بر عهده مدیران خواهد بود؛ زیرا آنان کاری بسیار دشوار را پیش روی خود خواهند داشت. آنان باید با توجه به این سه عامل به توانمندسازی کارمندان خود بپردازند. خلق فرایند توانمندسازی فقط به اظهار علاقه مندی و تمایل بدان خلاصه نمی شود، بلکه باید برخی از مسائل و مشکلات را نیز پذیرا بود. (جروی، رایت و اندرسون، ۱۹۹۸، ص ۶۵-۵۷)
الگوی رفتاری
هدایت(راهنما)
امکان توانمندسازی کارکنان
توسعه خط مشی
کاری
شکل ۲-۸ : مدل توانمندسازی جروی، رایت و اندرسون (۱۹۹۸)
۲-۱۴-۶) مدل های مبتنی بر رویکرد فرهنگی، ارزشی
۲-۱۴-۶-۱) مدل توانمندسازی لیتگو^[۱۶]: لیتگو(۲۰۰۲) مدیر ساخت کاشیهای سرامیکی در استرالیا پژوهشی تحت عنوان تغییر فرهنگ در شرکتهای را به اجرا درآورده است. او در این پژوهش، مدلی ارائه کرد که بر اساس آن می توان با شکل دهی گروه های کاری و توانمند ساختن آنان، راهبرد تغییر فرهنگ را اجرا کرد. او این گروه های کاری را، گروه نظامهای خروجی کیفی^[۱۷] می نامد و هدف خود را از شکل دهی این گروه ها، غلبه بر فرهنگ سنتی جداسازی و حیطه بندی^[۱۸] در سازمان و درگیری کارکنان در کل فرایند می داند. به اعتقاد لیتگو اصلی ترین مقاومت در مقابل تغییر، عنصر انسان است. وی برای غلبه بر این مشکل، برنامه هایی را در گروه نظام خروجی کیفی در نظر گرفته که از آن جمله است: فراهم آوردن فضای اشتیاق به درگیری در کار به انضمام ایجاد حس مالکیت در کارکنان، ترغیب مدیریت به رهبری، ترغیب کار گروهی، ارتقای انگیزش در کارکنان و توسعه نظام های بازخورد عملکرد. لیتگو با نگرش بر توسعه ظرفیتهای منابع انسانی، توانمندسازی را مهمترین عامل آسان سازی روند ایجاد تغییرات فرهنگی در سازمان بر می شمارد. (نیکزاد،۱۳۸۴،ص ۳۳)
فراهم آوردن فضای اشتیاق به درگیری درمشارکت اطلاعاتی
ایجاد حس مالکیت در کارکنان
برنامه گروه نظام ها ی خروج کیفی
انتقال از مدیریت به رهبری
توانمندسازی
تغییرات فرهنگی
ترغیب کار گروهی

۸ـ برخی از کارگزاران، در دوران حکومت حضرت، از دنیا رفتند و حضرت امیر۷ بر پیکر آنها نماز خوانده است.
۹ـ برخی از کارگزاران، مورد تشویق حضرت امیر۷ قرار گرفته‌اند؛ و در مورد برخی نیز، سخنانی از امیرالمؤمنین۷ نقل شده است که بیانگر جایگاه ویژه‌ی آنان در نزد حضرت است.
توضیح و تفصیل درباره‌ی تمام تقسیم بندیهای فوق از حوصله‌ی این پژوهش خارج است؛ از اینرو درباره‌ی برخی از آنها توضیحاتی را بیان می‌کنیم.
۲.۲.۱. کارگزاران متعهّد و متخصّص
گفته شد که فقط اندکی از کارگزاران امیرالمؤمنین۷ دارای چنین خصوصیاتی بودند که از جمله‌ی آنها می‌توان به مالک اشتر و قیس بن سعد اشاره کرد.
۱ـ مالک اشتر نخعی
بر اساس گزارشات تاریخی، در میان کارگزاران امیرالمؤمنین۷، تنها کسی که هیچگونه شائبه‌ای در او وجود ندارد مالک اشتر بوده است.
بی گمان، برای شناخت و معرّفی واقعی مالک اشتر هیچ سخنی بالاتر از سخنان حضرت امیر۷ نیست و گوهر شخصیت مالک را باید به واسطه‌ی سخنانی شناخت که در زیارت جامعه در وصف این سخنان می‌خوانیم : «کلامکم نور».

زمانی که اوضاع مصر دگرگون و متغیّر شد و محمد بن ابی بکر به خاطر توطئه‌ها و خروج معاویه بن حدیج در خونخواهی عثمان دچار فتنه و فساد گردید، حضرت امیر۷ تصمیم گرفت که برای نجات مصر، مالک اشتر را که [شخصی کار آزموده‌ و جنگدیده بود] روانه‌ی مصر کند؛^[۴۲۶] از اینرو طی نامه‌ای مالک اشتر را که در نصیبین بود، به کوفه احضار کرد و به وی چنین نوشت :
«أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّک مِمَّنْ أَسْتَظْهِرُ بِهِ عَلَی إِقَامَهِ الدِّینِ وَ أَقْمَعُ بِهِ نَخْوَهَ الْأَثِیمِ وَ أَسُدُّ بِهِ الثَّغْرِ الْمَخُوفِ…».^[۴۲۷]
«همانا تو از کسانی هستی که برای اقامه‌ی دین از آنها کمک می‏گیرم، و سرکشی و غرور گناهکاران را در هم می‏کوبم. و و رخنه‌ی ترسناک حدود و مرزها را می‏بندم‏».
هنگامی که حضرت امیر۷ مالک اشتر را به مصر فرستاد، طی نامه‌ای به مردم مصر ویژگیهای مالک را این چنین بیان می‌کند :
«أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ بَعَثْتُ إِلَیْکمْ عَبْداً مِنْ عِبَادِ اللَّهِ لَا یَنَامُ أَیَّامَ الْخَوْفِ وَ لَا یَنْکلُ عَنِ الْأَعْدَاءِ سَاعَاتِ الرَّوْعِ أَشَدَّ عَلَی الْفُجَّارِ مِنْ حَرِیقِ النَّارِ وَ هُوَ مَالِک بْنُ الْحَارِثِ أَخُو مَذْحِجٍ فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِیعُوا أَمْرَهُ فِیمَا طَابَقَ الْحَقَّ فَإِنَّهُ سَیْفٌ مِنْ سُیُوفِ اللَّهِ لَا کلِیلُ الظُّبَهِ وَ لَا نَابِی الضَّرِیبَهِ فَإِنْ أَمَرَکمْ أَنْ تَنْفِرُوا فَانْفِرُوا وَ إِنْ أَمَرَکمْ أَنْ تُقِیمُوا فَأَقِیمُوا فَإِنَّهُ لَا یُقْدِمُ وَ لَا یُحْجِمُ وَ لَا یُؤَخِّرُ وَ لَا یُقَدِّمُ إِلَّا عَنْ أَمْرِی وَ قَدْ آثَرْتُکمْ بِهِ عَلَی نَفْسِی لِنَصِیحَتِهِ لَکمْ وَ شِدَّهِ شَکیمَتِهِ عَلَی عَدُوِّکم‏».^[۴۲۸]
«امّا بعد، بنده‏ای از بندگان خدا را به سوی شما گسیل داشتم، که هنگام جوّ وحشت نخوابد، و در ساعات هولناک از دشمنان نهراسد و عقب ننشیند، از آتش سوزان بر بدکاران سوزنده‌تر است، و او مالک بن حارث از قبیله‌ی مذحج است. سخنش را بشنوید، و فرمانش را در آنچه مطابق حقّ است اطاعت کنید که او شمشیری از شمشیرهای خداست، که تیزی آن کند نگردد، و ضربه‌ی آن بی اثر نشود، اگر شما را دستور به حرکت داد حرکت کنید، و اگر فرمان توقّف داد توقّف کنید، چرا که او قدم بر نمی‏دارد و باز نایستد و به تأخیر نمی‏اندازد و پیش نمی‌برد مگر به فرمان من. شما را در فرستادن او بر خود مقدّم داشتم؛ چون او را خیرخواه شما، و نسبت به دشمنتان سر سخت تر یافتم».
حضرت امیر۷ در جنگ صفین، زیاد بن نضر و شریح بن هانی را با گروهی از سپاهیان به عنوان پیشقراول، جهت مقابله با لشکر شام اعزام کرد. در طول مسیر به گروهی از لشکر شام به فرماندهی ابو اعور سلمی برخورد کردند. زیاد و شریح طی نامه‌ای از امیرالمؤمنین۷ کسب تکلیف کردند. حضرت امیر۷ مالک اشتر را احضار کرد و او را جهت رتق و فتق امور به آن منطقه اعزام کرد و فرماندهی را به او واگذار کرد و طی نامه‌ای به زیاد بن نضر و شریح بن هانی نوشت :
«أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّی قَدْ أَمَّرْتُ عَلَیْکمَا مَالِکاً فَاسْمَعَا لَهُ وَ أَطِیعَا أَمْرَهُ فَإِنَّهُ مِمَّنْ لَا یُخَافُ رَهَقُهُ وَ لَا سِقَاطُهُ وَ لَا بُطْؤُهُ عَمّا الْإِسْرَاعُ إِلَیْهِ أَحْزَمُ وَ لَا الْإِسْرَاعُ إِلَی مَا الْبُطْءُ عَنْهُ أَمْثَلُ».^[۴۲۹]
«اما بعد، من مالک را به فرماندهی بر شما فرستادم، پس امرش را بشنوید و مطیع فرمانش باشید زیرا او کسی است که نه بیم کم خردی و لغزش بر او می‏رود و نه در موردی که شتاب لازم است کندی می‏کند و نه آنگاه که درنگ مناسبتر است شتاب می‏ورزد».
هنگامی که حضرت امیر۷ از شهادت مالک اشتر آگاهی یافت، بسیار متأثر و اندوهگین شد و فرمود :
«لِله دَرّ مَالِک لَوْ کانَ مِنْ جَبَلٍ لَکانَ أَعْظَمَ أَرْکانِهِ وَ لَوْ کانَ مِنْ حَجَرٍ لَکانَ صَلْداً أَمَا وَ اللَّهِ لَیَهُدَّنَّ مَوْتُک عَالَماً فَعَلَی مِثْلِک فَلْتَبْک الْبَوَاکی».^[۴۳۰]
«خداوند مالک را جزای خیر دهد، اگر از کوه بود از پایه‌های بزرگ آن به شمار می‌رفت و اگر از سنگ بود سنگی سخت و استوار بود، آگاه باشید به خدا سوگند که مرگ تو عالمی را ویران می‌کند، پس بر مثل چون تویی باید گریه کنندگان باید بگریند».
سپس حضرت استرجاع گفت و حمد خدای را بجا آورد و گفت :
«[اللهم] إِنِّی أَحْتَسِبُهُ عِنْدَک فَإِنَّ مَوْتَهُ مِنْ مَصَائِبِ الدَّهْرِ فَرَحِمَ اللَّهُ مَالِکاً فَقَدْ وَفَی‏ بِعَهْدِهِ وَ قَضی‏ نَحْبَهُ وَ لَقِیَ رَبَّهُ مَعَ أَنَّا قَدْ وَطَّنَّا أَنْفُسَنَا أَنْ نَصْبِرَ عَلَی کلِّ مُصِیبَهٍ بَعْدَ مُصَابِنَا بِرَسُولِ اللَّهِ ص فَإِنَّهَا أَعْظَمُ الْمُصِیبَه».^[۴۳۱]
«خداوندا من این مصیبت بزرگ را به حساب تو می‏گذارم که مرگ او از مصائب روزگار است، خداوند مالک را رحمت کند که او به عهد خود وفا کرد و پیمان خود را به انجام رساند و به دیدار خدایش شتافت، با اینکه ما با خود تعهّد کرده‏ایم که پس از مصیبت رحلت رسول خدا۶ بر هر مصیبتی شکیبا باشیم زیرا آن بزرگترین مصیبت بود.(ولی مصیبت مالک ما را ناراحت و غمگین کرد)».
همچنین نقل شده است که امیرالمؤمنین۷ بعد از شنیدن خبر شهادت مالک اشتر فرمود :
«مالک و ما مالک! و هل موجود مثل ذلک؟ لو کان حدیداً، لکان قیداً، و لو کان حجراً، لکان صلداً، علی مثله فلتبک البواکی».^[۴۳۲]
«مالک امّا چه مالک! آیا شخص دیگری همچون مالک وجود دارد؟ (آیا شخص دیگری همچون مالک به وجود خواهد آمد؟) سوگند به خدا اگر کوه بود، کوهی عظیم و بی‌مانند بود، و اگر سنگ بود، سنگی سخت و محکم بود و برای مثل مالک باید گریه کنندگان بگریند».
هنگامی که معاویه از شهادت مالک اشتر مطّلع شد، مردم شام را جمع کرد و گفت : مژده باد شما را که خدا دعایتان را اجابت کرد، و شرّ مالک را از شما باز داشت و او را کشت، همگی با شنیدن این خبر مسرور شده و به هم مژده می‏دادند.^[۴۳۳]
همچنین نقل شده است که معاویه بعد از شهادت مالک اشتر گفت : علی بن ابی طالب۷، دو دست داشت که یکی را در جنگ صفین از او قطع کردند و آن «عمار یاسر» بود و دیگری «مالک اشتر» بود، که اکنون قطع شد.^[۴۳۴]
در مقام و منزلت و شرافت مالک اشتر همین بس که حضرت درباره‌ی او فرموده است :
«لقد کان لی کما کنت لرسول الله۶ ».^[۴۳۵]
حضرت امیر۷ در شهادت مالک اشتر خیلی بی تابی می‌کرد؛ گروهی از قریش که همراه او بودند، گفتند خیلی برای مالک اظهار ناراحتی می‌کنی حال آنکه وی به شهادت رسیده است.
حضرت در پاسخ به آنان فرمود :
«أما والله هلاکه فقد أعز أهل المغرب و أذل أهل المشرق».^[۴۳۶]
«به خدا قسم شهادت او مردم مغرب (شام ) را عزیز و مردم مشرق (عراق ) را ذلیل کرد.»
۲ـ قیس بن سعد
قیس بن سعد جزو اصحاب پیامبر^[۴۳۷] و امیرالمؤمنین و امام حسن: معرّفی شده است.^[۴۳۸] وی از زیرکان^[۴۳۹] و صاحب نظران و عاقلان^[۴۴۰] و سخاوتمندانِ^[۴۴۱] عرب بوده است و از لحاظ جسمی نیز وضعیت فوق العاده‌ای داشته است.^[۴۴۲]
کشّی او را جزو افرادی معرّفی کرده است که از قبل ولایت حضرت امیر۷ را پذیرفته‌اند.^[۴۴۳]
هنگامی که حضرت امیر۷ قیس بن سعد را به امارت مصر منصوب کرد طی نامه‌ای مردم مصر را به همکاری کردن با او دعوت کرد و در بیان جایگاه قیس در نزد خود به مردم مصر نوشت :
« هو ممن أرضی هدیه و أرجو صلاحه و نصیحته».^[۴۴۴]
«او از جمله افرادی است که روشش مورد رضایت من و امید به صلاح و خیرخواهی او دارم».
قیس بن سعد دارای امتیازات ویژه‌ای بوده است و معاویه از ارتباط عمیق و همکاری قیس بن سعد با امیرالمؤمنین۷ به شدت ناراحت و نگران بود به ویژه زمانی که قیس بن سعد از طرف امیرالمؤمنین۷ به امارت منصوب شد نگرانی معاویه بیشتر شد و بیم آن داشت که امیرالمؤمنین۷ از عراق و قیس بن سعد از مصر، به سرزمین شام حمله کنند؛^[۴۴۵] از اینرو تلاش کرد به هر طریقی که شده است قیس را از امیرالمؤمنین۷ جدا کند برای این منظور چندین نامه به قیس نوشت امّا در هر بار با پاسخ قاطعِ قیس روبرو شد. سرانجام، معاویه دست به حقّه‌ی کثیفی زد و نامه‌ای مبنی بر بیعت با معاویه و قطع همکاری با امیرالمؤمنین۷ از زبان قیس جعل کرد و در حضور مردم شام آن را قرائت کرد.^[۴۴۶]
خبر کناره گیری قیس از امیرالمؤمنین۷ و صلح و بیعت او با معاویه در سرزمین عراق منتشر شد و موقعیت سیاسی قیس متزلزل شد هر چند که امیرالمؤمنین۷ این مطلب را باور نداشت و به وفاداری قیس مطمئن بود امّا علی رغم میل باطنی، و به خاطر شرایطی که پیش آمده بود و با رأی و نظر برخی از اصحابش ـ به ویژه عبدالله بن جعفر ـ تصمیم به عزل قیس گرفت.^[۴۴۷]
خلاصه‌ی کلام اینکه قیس بن سعد با این وجود که انسان زیرک و کاردانی بود امّا مغلوب توطئه‌ی معاویه شد و حضرت امیر۷ ناچار شد او را برکنار و امارت مصر را به محمد ابی بکر واگذار کند که در نتیجه بر اثر توطئه‌های معاویه و عمرو عاص و ناپختگی و کم تجربه بودن محمد ابی بکر، سرزمین مصر به آشوب کشیده شد و محمد ابی بکر به طرز فجیعی به شهادت رسید.
۲.۲.۲. کارگزارانی که در یورش مأمورین معاویه فرار کردند
در پی یورش بسر بن ارطات (از فرماندهان معاویه) به مناطق مدینه، مکه، صنعا و جند، فرمانداران این مناطق از منطقه‌ی تحت حکومت خود فرار کردند. این افراد عبارت بودند از :
۱ـ ابوایوب انصاری، فرماندار مدینه.
۲ـ قثم بن عباس، فرماندار مکه.
۳ـ عبیدالله بن عباس، کارگزار صنعا.
۴ـ سعید بن نمران، کارگزار جند.
معاویه در سال ۴۰ هجری^[۴۴۸] شخصی به نام بسر بن ارطات را که مردی قسی القلب، جنایتکار، خونریز و بی رحم بود خواست و به او گفت به همراه سه هزار نیروی نظامی به مدینه و مکه حرکت کن تا به یمن برسی و به هر شهری که رسیدی مردم را از خانه‏هایشان بران و به هر جا که رسیدی وحشت ایجاد کن و هر کسی را دیدی که در اطاعت ما نبود اموالش را تاراج کن. هنگامی که به مدینه رسیدی طوری وانمود کن که قصد جان ایشان را داری و اعلام کن که هیچ یک از مردم شهر در نزد تو بی‏گناه نیستند و عذر کسی را نمی‏پذیری تا یقین کنند که آنها را خواهی کشت. آنگاه دست از ایشان بردار و به راه خود ادامه بده تا به مکه برسی و در مکه متعرّض هیچکس مشو، ولی مردمِ میان مدینه و مکه را بترسان و آنان را پراکنده کن و به هر سو آواره ساز. و همچنان برو تا به صنعا و جند برسی که ما در آن دو شهر پیروانی داریم و نامه‏های آنها به نزد من آمده است.^[۴۴۹]
۲.۲.۲.۱. ورود بسر به مدینه و فرار ابو ایوب انصاری
ورود بسر به مدینه و اقدامات وحشیانه‌ی او مفصّل است که خلاصه‌ی آن این است که با ورود بسر به مدینه، ابوایّوب انصاری که کارگزار حضرت امیر۷ در مدینه بود از آن شهر گریخت. بسر برای مردم خطبه خواند و ایشان را دشنام داد و آن چنان تهدید کرد که مردم بر جان خویش بیمناک شدند. سپس بسر، مردم را به بیعت با معاویه فرا خواند و آنان بیعت کردند و چون از منبر فرود آمد خانه‏هایی را آتش زد که از جمله‌ی آنها خانه‌ی ابوایوب انصاری بود.
بسر چند روزی در مدینه ماند و سپس به مردم مدینه گفت من از شما در گذشتم و شما را عفو کردم، هر چند شایسته و سزاوار برای آن نیستید. آنگاه ابو هریره را به حکومت مدینه گماشت و رهسپار مکه شد.^[۴۵۰]

یکی زن بیامد به پیش غلام که اکرم چه کردست در این زمان
چه گفتار آن زن غلام را رسید بماند از تعجب و خیره بدید
بزد دست بر زن یکی ارمنی منم سید سادات شاه قاسمی
قسم خورد بر جد خود در زمان که نابود سازیم گردن کشان…
فشنگ راند میان تفنگ قوام به اکرم بگفتا که عمرت تمام…» (حسینی، ۱۳۸۱: ۱۳۱ .
اشعار مزبور را خواننده ای به نام گودرزی در نوار کاستی خوانده و احتمالا خود واژه هایی را کم و زیاد کرده است.
در خصوص درگیری میرغلام و حاجی خان ارمنی ابیاتی نیز گفته شده که به برخی اشاره می شود.
« … که از او خروشی ز لشکر رسید که باید کنی غلام را دستگیر
بگیرید بیارید به پیشم غلام خبر من نمایم به گردن کشان
بدارش زنم من مثال بره که کارش بگردد تباه یکسره
نشد حاجی پیروز در رزمگاه بشد جان پاکش یه یکسر فدا
بزد تیر، جنگی غلام آن دلیر بیفتاد از اسب به روی زمین[؟]
چه دید او غلام را، آهی کشید که امید من را مکن نا امید »
(همان: ۱۳۲).
ظاهراً در جوابش میرغلام چنین می گوید:
«بکردند بر تو بسی التماس تو رحمی نکردی بر میر عباس
زنان را تو بردی به اردوی شاه تو بد کرده بودی بد آمد به راه
بیامد به بالین حاجی، غلام ببرید عورات و جان شد تمام
پراکنده گشتند در آن دیار غلام شد بر اسب حاجی سوار
چو غلام پیروز شد در کارزار سپاهی ز حاجی نگشت پایدار...»
(همان: ۱۳۳-۱۳۲).
علاوه بر اشعار مرتبط با میر غلام و مقتولین او، ابیاتی نیز در توصیف شخصیت میرغلام و توجیه مبارزه او با نظامیان- که مثل بسیاری جنگجویان و قهرمانان دیگر، از « بهر ناموس و ننگ» است- سروده شده که در ذیل ارائه می شود:
« غلام سید سادات شا قاسمی غلام مرد جنگی و دشمن کشی
غلام یک نفر بود و تنها چه کرد سر سید شا قاسمی زنده کرد
که از شاه و از خان و گردن کشان نبودیش ترس آن دلیر جوان
که از شاه و از خان مبرید نام منم مرد جنگی، منم میرغلام
غلامی که از بهر ناموس و ننگ نخوابید یک شب به سان پلنگ
غلامی که بودش در آن پهن کوه و از جنگ جنگان نبودش ستوه….
چو شاهین بپرید بر تیغ کوه تعجب بکردند گروه ها گروه… »
(همان: ۱۳۲)
۳-۸- یاغی گری دو برادر
بعد از قتل کی لهراس در اواخر آذر ماه ۱۳۰۹ هیبت رزمی بویر احمد درهم شکست و خوانین باقی مانده تسلیم حکومت شدند . از همین زمان((حکومت بهبهان کهگیلویه )) رسمیت یافت و نیروهای نظامی در تل خسروی بویراحمد مستقر گشت.
نظامیان حکومت مرکزی رضا شاه با استقرار واحد های اداری در تل خسرو و تاسیس شهرک ، مرکز مهمی برای تسلط و مراقبت بر عشایر بویر احمد تشکیل دادند و در نبود مبارزان نامدار ، بی محابا عمل کردند . نخستین حاکم نظامی بویراحمد که در تل خسرو مقیم گشت ، سرهنگ جهانبانی بود ، که از همان آغاز ، تغییر هویت مردم و منطقه را وجهه همت قرار داد . وی اسامی دهات را نیز تغییر داد و در مکانهای مختلف بویر احمد نظیر دشت روم دستور اسکان عمومی صادر کرد و برخی دهات را به نام خود و فرزندان گذاشت : ))جهان آباد ، امیر آباد ، حسین آباد و منصور آباد)) (حسینی خواه ، ۲۶۸:۱۳۷۸).

او در نامه ای به کدخدای دشت روم،به صراحت نوشت که : ((از این به بعد طایفه سپرده به شما دیگر نام قایدگیوی نداشته بلکه رعیت جهان آباد دشت روم است)) (غفاری،۲۲۷:۱۳۶۸/ صفی نژاد،۲۹۷:۱۳۶۸-۲۹۸ ). به علاوه، سرهنگ نظامی با رفتار خشن و نادرست خویش، به اعدام های بیرحمانه و بی دلیل اشخاص ذلیل و فقیر دست یازید تا شاید رعب و وحشت شگفت در دل عامه اندازد. جانشینان سرهنگ جهانبانی، غالباً نظیر او عمل می کردند تا بدین طریق سلطه حکومت نظامی را قطعی و بلامنازع سازند. یک نویسنده بومی، تعداد۲۱تن را نام می برد که در سال های نخستین حاکمیت نظامی در بویراحمد، اعدام گردیدند.(غفاری،۱۳۷۸: ۲۶۷-۲۶۶). جرم برخی از آنها بسیار سبک و عادی بوده و یقینا جهت ترس و توهم دیگران تیرباران شدند. مثلا، یک نفر به نام«گدا» به جرم دزدی یک میش؛ دیگری به اسم «ملاعلی مردان» به اتهام «اغتشاش و تیراندازی»، سدیگر به نام« خانبابا سی سختی» به علت فروش«هشت تیر فشنگ» محکوم و اعدام گردیدند. (همان:۲۶۷). عطا طاهری که خود شاهد عینی اعدام بعضی از آنها بود، داستان اعدام«کاگدا» را تحت عنوان«میشی و آدمی» نگاشته و به زیبایی و سوزناکی آن را تصویر و تشریح نموده است(طاهری، ۱۳۸۸: ۴۱-۲۵).
با این گونه سخت گیری ها و بی رحمی ها، کاملا آشکار بود که باز مردانی از بویراحمد فراری و یاغی خواهند شد و در صورت امکان دست به اسلحه و پیکار خواهند گشود. خیلی زود همین گونه نیز شد و تعداد یاغیان بویراحمد چندین برابر عهد قاجار گردید. در میان یاغیان و جنگجویان بویراحمد از ۱۳۱۰ به بعد، دو برادر ناتنی به نام های علی خان و ولی خان ایزدپناه- که چون از طایفه کی گیوی بودند لقب کَی داشتند- از همه مشهورتر شدند. شروع تواری و یاغی گری آنان، تنها در نتیجه ترس از برخورد های ظالمانه و غیرقانونی حکومت نظامی منطقه بود. آنها که در اوان جوانی بودند و سنشان حدود ۲۰تا۲۵ سال بود، وقتی خشونت و اجحاف حاکمان نظامی را به عینه دیدند، از محل سکوت خویش-در دشتروم بویراحمد- چند کیلومتری مقر حکومت- متواری و در نزد دایی های خود در ناحیه لوداب(که از مرکز نظامی فاصله داشت) توطن گزیدند.آنها در طی مدتی که در حال یاغی گری بودند، چند درگیری مستقیم با ماموران حکومت و سیاره های محلی انجام دادند که مشهورترین آن عبارت است از:
۱-درگیری در کوههای امیر ایوب ممسنی که چندتن از تعقیب کنندگان دولتی به اسامی عیوضی و خاقانی کشته و مجروح و مصدوم شدند و ناکام بازگشتند. در این باره ابیاتی نیز سروده شده است.
۲-نبرد با رئیس و درجه داران پاسگاه کاکان و قتل چند نفر از آنها. مشهور است که فردی کتیرازن در کوه به یاغیان بر می خورد و با غم و اندوه فراوان داستان ازدواج خود و اسارت همسرش به دست رئیس پاسگاه کاکان را عرضه می دارد. گویا وی چند روز پیش عروسی کرده بود و اندکی پس از عروسی، زن زیبایش به زور از دستش گرفته می شود و در ساختمان پاسگاه بازداشت و بالاجبار هم بستر رئیس پاسگاه می گردد. این قصه واقعی موجب نفرت و غَضب یاغیان گشته، بعد از چند روز، موفق به قتل رئیس پاسگاه و همراهان او و آزادی زن می گردد.
نکته جالبی در خاطرات ارزشمند«شیخ عبدالرسول نیرشیرازی» در خصوص اوضاع وخیم و فجیع ساکنان«کاکون»(=کاکان) آمده که بی ارتباط به موضوع نیست. وی می نویسد، در سال های تخته قاپو(=اسکان عشایر) از۱۳۱۰ به بعد-«بر حسب اتفاق سفری به جانب کُمهر و کاکون نموده، اوضاع فلاکت بار پاره ای از ایل قشقایی را به معاینه مشاهده کرده… در باغی از باغات کاکون چند زن قشقایی را دیدم به بافتن پرده ای از گلیم…مشغول می باشند… یکی از آنها… آهسته گفت: آقاجونی می بینی به ما چه ظلم ها می کنند؟ ما آنچه که داشتیم به اسمی از دستمان به در بردند. گرسنه و حیرت زده گرفتار شده، تمام مردها باید یا راه پاک کنند یا خدمات دیگری انجام دهند. تمام زن ها باید در فرمایشات مشروع و غیر مشروع حاضر باشیم… پشم و رنگ و رشتن و بافتن از ماست؛ خطاب و عقاب و دشنام و شلاق از آن هاست. مگر ما مسلمان نیستیم؟ یا رعیت دولت ایران نیستیم؟ چرا یک نفر به فریاد ما نمی رسد؟ ما که قادر به نفس کشیدن نیستیم…» (نیر شیرازی، ۱۳۸۷: ۲۳۲)
اطلاعاتی که شیخ نیر ارائه می دهد، بسیار جالب و دست اول است. به گفته وی، «خان نایب» نظامی، بر تمام اموال و نوامیس مردم محل حاکم و همه«ملک طلق خان نایب است… رفتن، آمدن، نشستن، برخاستن، خوردن و خوابیدن همه به امر خان نایب صورت می گیرد.کار بی شرمی و بی حیایی به جایی رسید که زیر جامه از پای زن های پریشان ایلی به نام اتحاد شکل بیرون کردند و بی پرده دست خیانت به نوامیس آن بیچارگان دراز نمودند. هر دختر یا زنی که مورد توجه واقع می شد باید بدون هیچ چون و چرا تسلیم گردد…» (همان:۲۳۳-۲۳۲)
۳-کشتن رئیس پاسگاه فهلیان به دلیل تجاوز و هتک حرمت نوامیس مردم(حسینی خواه، ۱۳۷۸: ۲۷۵-۲۷۴).
۴-قتل فرمانده هنگ امنیه بهبهان- سروان سپاهی- در یک درگیری اتفاقی در نزدیکی های گچساران.- با وجود اقدامات و درگیری های متعدد برادران ایزدپناه با نظامیان و سیاره های محلی، اشعار منقول و مضبوط در باب آنها اندک است و یا در خاطره ها نمانده و روایت نشده است.
در این باره، پنج بیت معروف در منابع محلی مکتوب گشته، که ابتدا یعقوب غفاری به ضبط آنها همت گماشته، سپس دیگران به تکرار آن پرداخته اند.جالب است که در سه بیت آن، به همسر کی علی خان به نام«خان قزی»- که مدتها همراه آنان در کوه و کمر زندگی و مبارزه می کرد-اشارت رفته و شاعران گمنام قوم نشان داده اند که نقش زنان جنگجو را نیز در نظر داشته اند.
یک نویسنده بومی، علاوه بر این پنج بیت، اشعار زیادی را در کتاب خویش منسوب به این دو برادر نموده، که به نظر می رسد برخی از آنها تغییر یافته ابیات دیگران و یا تحریف شده هستند(مجیدی، ۱۳۸۱: ۶۸۷-۶۸۶).در اینجا ابتدا به ابیات قدیمی و مورد وثوق پرداخته می شود، سپس برخی ابیات کمتر تغییر یافته ارائه می گردد.
۱-«یِه کَکَی مِن فَوُج زَنُم، یِه هَم سه تیرُم خِذمَتَی شا نِیکُنُم غیر از بِمیرُم» (غفاری،۱۳۶۲: ۲۰)
Ya kakey men fowj zanom, ye ham setirom / xezmatey sa nike(o)nom, qeyr az bemirom

۵ـ۳) پیشنهادات
در این بخش به بیان پیشنهادها در دو بخش پیشنهادهای مبتنی بر نتایج تحقیق و پیشنهاد به سایر محققین پرداخته شده است.
پیشنهادات مبتنی بر نتایج تحقیق
نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین بهبود مستمر و عملکرد بازرگانی رابطه معنادار مثبت وجود دارد. با توجه به اینکه طبق بررسی سازه های مربوط به این متغیر، ملاحظه گردید که در این بخش مشکل اساسی شرکت­های تولیدی استان گیلان به کار گرفته نشدن پیشنهادات کارکنانی است که در قالب­های مختلف نظر خود را به مدیریت ارائه می­ دهند لذا پیشنهاد می­ شود نظام ارائه پیشنهادات در داخل شرکت های گیلانی دوباره بازنگری شود و برای بررسی و به کارگیری پیشنهادات ضوابطی طراحی گردد و در صورت قبول یا رد پیشنهادات کارکنان، اطلاع رسانی آنی به آن­ها انجام پذیرد تا از انگیزش آنها کاسته نشود. همان­گونه که پیشتر بیان گردید، بهبود مستمر دارای فوایدی دیگری از جمله، تشخیص ریشه­ای مشکلات از طریق به کارگیری تمام کارکنان برای ایجاد اصلاحات، افزایش خلاقیت و رضایت کاری و تعدیل بار مسئولیت، کاهش اتلاف و ضایعات کاری و استفاده بهینه از فضا، ارتقا کیفیت تولید، استفاده از سرمایه و … است که این موارد منتج به عملکرد بهتر شرکت­ها در حوزه فروش نیز می­گردند.

نتایج تحقیق حاکی از تأیید رابطه معنادار مثبت بین متغیر نواقص صفر و عملکرد بازرگانی است. طبق بررسی سازه های مربوط به این متغیر ملاحظه گردید که در این بخش مشکل اساسی شرکت­های تولیدی استان گیلان عدم شناسایی قطعات معیوب توسط کارکنان می­باشد که این امر می ­تواند اتلاف­های مربوط به کیفیت، هم­چون دوباره کاری­ها، ضایعات، ازکارافتادگی­ها و خرابی­های دستگاه­ها را به وجود آورد لذا پیشنهاد می­ شود با توجه به اینکه امروزه بسیاری از شرکت­های پیشتاز جهانی از تکنیک­های خطاناپذیرسازی^[۱۴۳] (ZQC) برای کنترل کیفیت جهت رسیدن به خرابی صفر (ایجاد تولیداتی با ضایعات صفر)استفاده می کنند، شرکت­های تولیدی استان گیلان نیز به جهت حرکت به سمت تولید محصولات بدون عیب و پیشگیری از تمامی خطاها از تکنیک­های خطاناپذیرسازی استفاده نمایند. ضمناً امروزه تقریبا در تمامی شرکت­ها و کارخانجات واحدی بنام واحد کنترل کیفیت وجود دارد که وظیفه این واحد بازرسی نهایی محصول و یا بازرسی محصولات نیمه ساخته و در حین تولید است ولی کمتــر شرکتــی در گیلان به فکر اصلاح فرایندها به گونه ­ای است که اساساً محصول معیوبی در آن تولید نشود، تکنیک­های خطاناپذیرسازی مدیران را قادر می سازد تا بهترین و مؤثرترین راه کنترل کیفیت را بر محصولات هر شرکتی اعمال کنند.
از دیگر نتایج تحقیق، تأیید رابطه معنادار مثبت بین متغیر تولید بهنگام و عملکرد بازرگانی است. طبق بررسی سازه های مربوط به این متغیر ملاحظه گردید که در این بخش مشکل اساسی شرکت­های تولیدی استان گیلان میزان زمان صرف شده برای تهیه سفارش­ها یا تولیدات است لذا پیشنهاد می­گردد برای کاهش زمان تهیه سفارش­ها یا تولیدات، شرکت­های گیلانی با مطالعه بر روی سیستم­های تولید شرکت یکی از تکنیک­های کانبان، تعویض تک دقیقه ای قالب^[۱۴۴]، چیدمان تولید سلولی^[۱۴۵]، فن­آوری گروهی^[۱۴۶] (GT) و … را که در فصل دوم این تحقیق به تشریح بیان شده ­اند استفاده نمایند.
نتایج تحقیق مبین تأیید رابطه معنادار مثبت بین متغیر تیم­های چند وظیفه ­ای و عملکرد بازرگانی است. طبق بررسی سازه های مربوط به این متغیر ملاحظه گردید که در این بخش مشکل اساسی شرکت­های تولیدی استان گیلان در نوع آموزش مناسب به کارکنان می­باشد لذا پیشنهاد می­گردد شرکت­های گیلانی ضمن بازنگری در سیستم آموزش، از روش­های آموزشی به جهت چند مهارته نمودن نیروی کار استفاده نمایند زیرا این امر اثر قابل توجهی بر موفقیت تولید دارد.
از دیگر نتایج تحقیق تأیید رابطه معنادار مثبت بین متغیر عدم تمرکز و عملکرد بازرگانی است. طبق بررسی سازه های مربوط به این متغیر ملاحظه گردید که در این بخش مشکل اساسی شرکت­های تولیدی استان گیلان در عدم توانایی قبول مدیریت تیم­ها توسط کارکنان می­باشد لذا پیشنهاد می­گردد از طریق سیستم آموزش و یا اقدامات انگیزشی، شرایطی فراهم گردد که این نقص در شرکت­های تولیدی استان گیلان برطرف گردد.
نتایج تحقیق مبین تأیید رابطه معنادار مثبت بین متغیر یکپارچگی و عملکرد بازرگانی است. طبق بررسی سازه های مربوط به این متغیر ملاحظه گردید که در این بخش مشکل اساسی شرکت­های تولیدی استان گیلان در بالا بودن تعداد کارکنان ستادی می باشد لذا پیشنهاد می­گردد با مطالعه علمی بر روی عملکرد کارکنان ستادی شرکت­های تولیدی روش معقول برای کاهش تعداد کارکنان ستادی بدست آورد.
از دیگر نتایج تحقیق، تأیید رابطه بین سامانه اطلاعات عمودی و عملکرد بازرگانی است. طبق بررسی سازه های مربوط به این متغیر ملاحظه گردید که در این بخش مشکل اساسی شرکت­های تولیدی استان گیلان در مستمر نبودن ارائه اطلاعات می باشد لذا برای پوشش این مشکل استفاده از نظام اطلاعات مدیریت^[۱۴۷] (MIS) به شرکت­های تولیدی استان گیلان پیشنهاد می­گردد.
پیشنهادات برای محققین آتی
همان­گونه که ملاحظه گردید در این تحقیق سعی شد، که با مطالعه اسنادی و پیمایشی رابطه بین میزان اجرای تولید ناب و عملکرد بازرگانی شرکت­های تولید استان گیلان مورد بررسی قرار گیرد. به تبع هر تحقیقی با توجه به نوع تحلیل محقق و با توجه به انگیزه­ ها و دریچه نگاه محقق به موضوع، بخشی از مباحث و مسائل پیرامون هدف، مورد تبیین قرار گرفته و بخشی دیگر نیز از حوزه تحقیق خارج مانده است. از سوی دیگر عوامل دیگری نیز بر عملکرد بازرگانی تأثیر گذار بوده که در این تحقیق تنها تولید ناب و ابعاد آن پرداخته شده است. این در حالی است که همان­گونه که در ادبیات نظری بدان اشاره گردید، بهبود عملکرد سازمانی تحت تأثیر متغیرهای دیگری نیز است که پرداختن به همه این موارد در مجال این رساله نبوده و نیست. لذا موارد ذیل پیشنهاد می­گردد:
- اجرای این تحقیق با جزئیات بیشتر در شهرستان رشت و اولویت بندی میزان تاثیر اصول ناب بر عملکرد بازرگانی شرکت­های تولیدی.
- اجرای این تحقیق با جزئیات بیشتر در تعدادی از شرکت­های تولیدی مشابه هم­چون تولید کنندگان سیم.
- بررسی دقیق این تحقیق با در نظر گرفتن یکی از اصول ناب در شرکت­های تولیدی مشابه استان و ارائه راهکارهای عملی برای افزایش عملکرد بازرگانی.
- اجرای این تحقیق در سایر استان­ها کشور.
۵ـ۴) محدودیت­های تحقیق
انجام هر تحقیق علمی محدودیت­هایی به همراه دارد. تحقیق حاضر نیز این امر مستثنی نبوده است. به طور کلی در روند انجام این تحقیق چند محدودیت وجود داشته که با تلاش و کوشش مستمر و اتخاذ سیاست­ها و تدابیر به موقع و بهره­ گیری از نظرات اساتید تا حد زیادی اثرات آن ها در فرایند تحقیق کاهش و خنثی شده است. مهمترین محدودیت­ها به شرح زیر بوده ­اند:
با توجه با اینکه پرسشنامه تدوین شده به نحوی است که برای احصاء نتایج درست باید توسط مدیران شرکت­های تولیدی تکمیل گردد لیکن به نظر می­رسد محدودیت­های ذیل در تکمیل پرسشنامه وجود داشته است:
تکمیل تعدادی از پرسشنامه ­ها توسط افراد ناآگاه یا کم مطلع.
عدم توجه برخی مدیران شرکت­ها به این­گونه تحقیقات.
عدم دقت برخی مدیران در تکمیل پرسشنامه.
ترجیح مدیران شرکت­های تولید به عدم ارائه آمار و اطلاعات صحیح.
بودجه و اعتبار، یک رکن اساسی در هر تحقیق است. در اختیار نداشتن بودجه کافی می تواند انجام صحیح و به موقع تحقیقات را با مشکلات اساسی مواجه سازد.
فرصت زمانی که برای انجام این تحقیق در اختیار محقق قرار گرفت، شش ماه بوده است، این درحالی است که تحقیقاتی از این نوع، با توجه به روش تحقیق، جامعه آماری، حجم نمونه، مکان تحقیق و… سبب گردید، محقق برای مرتفع نمودن محدودیت­های پیش روی، توان بسیار زیادی را صرف نماید.
انجام مصاحبه و تکمیل پرسشنامه با جامعه آماری، همواره سخت و طافت فرسا است، به­ ویژه این­که جامعه آماری حاضر واحدهای تولیدی استان گیلان بودند که دسترسی به همه آن ها از یکسو سخت و زمان­بر و از سوی دیگر اخذ اطلاعات و تکمیل فرم­های پرسشنامه بسیار سخت­تر بوده است.
منابع و ماخذ
آسایش نعمت الله، فرجی مرتضی، ۱۳۸۷، بررسی نظام تولید و توزیع فرش دستباف به منظور ارائه راهکار مناسب با تکیه بر تبدیل نظام فشاری به به نظام کششی، نشریه گلجام، شماره ۱۱، ص ۴۱٫
ابوترابی علی، ۱۳۹۰، تاریخچه تولید ناب و مروری بر مفهوم آن،
.http://www.hospitalmanagment.ir/1390-04
اسمعیلی گیوی محمدرضا، ۱۳۸۳، کار‌کرد‌ها و مؤلفه‌‌های بنیادین تولید ناب، دانشگاه امام صادق(ع)، ماهنامه تدبیر، سال هفدهم، شماره ۱۷۴، ص ۵۱٫
آرمسترانگ مایکل، ۱۳۸۵، مدیریت عملکرد، ترجمه سعید صفری و امبر وهابیان، تهادن: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، ص ص ۳-۴٫
امیرخانی امیر حسین، فقیه محمد باقر، ۱۳۹۱، بررسی میزان ناب بودن شرکت ایران خودرو بر اساس مدل جکسون و جونز، فصلنامه مدیریت دانشگاه تهران، دوره ۴، شماره ۳، ص ۱۹-۳۰٫
بل چیپ آر، ۱۳۸۷، مشتری در جایگاه شریک، ترجمه، غلامرضا صالحی معوا، ناشر: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، ص ۲۱٫
جعفر نژاد احمد، ۱۳۹۰، تولید ناب و سنجش نابی در سازما ها، تهران موسسه کتاب مهربان، ص ۱۷۰ .
جعفرنژاد احمد، احمدی احمد، ملکی محمدحسن، ۱۳۹۰، ارزیابی تولید ناب با بهره گرفتن از رویکرد ترکیبی ازتکنیک­های در شرایط فازی DEMATEL و ANP، فصلنامه علمی تحقیقی مطالعات مدیریت صنعتی سال هشتم، شماره ۲۰ ، ص ص ۱ - ۲۵٫
جلوداری ممقانی محمد، آزاد سیدایمان ، ۱۳۸۷، به کارگیری روش بردار ویژه در سنجش پیوندهای پسین و پیشین بخش­های اقتصادی، فصلنامه تحقیق­های اقتصادی ایران، ص ۲۵٫
حقیقت حمید، موسوی سید احمد، ۱۳۸۶، بررسی نقش عوامل رشد فروش و شاخص بحران مالی در پیش بینی بازده سهام، مجله بررسی های حسابداری و حسابرسی، شماره ۴۷، ص ص ۶۳-۸۲ .
خسروی مژگان، خسروی امیر، ۱۳۸۷، بررسی ویژگی های خدمات بیمه ای مطلوب بر حفظ و جذب مشتریان، فصلنامه تازه های جهان بیمه، شماره ۱۲۹، ص ص ۵۵-۶۳٫
خلیلی مرضیه، ناظری مسعود، ۱۳۸۸، بررسی جنبه­ های تولید ناب، تولید به هنگام، marketingarticles.ir/ArtBank/LeanProduction.pdf ،ص ۲۲٫
دعایی حبیب الله، بختیاری عباس، ۱۳۸۴، تاثیر فرهنگ بازار محوری بر عملکرد بازرگانی شرکت­های قطعه ساز خودرو مشهد، فصلنامه تحقیقی بازرگانی، شماره ۴۲، ص ص ۵۳-۸۲٫
دنیس پاسکال، ۱۳۹۱، تولید ناب به زبان ساده، ترجمه عباس سقایی، انتشارات مترجم، ص ص ۱۱۰ – ۱۵۰٫
رحمانی زین العابدین، واردی سیده فاطمه، ۱۳۹۱، جذب و حفظ مشتری گامی در مسیر توسعه و موفقیت بانکی، ناشر کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب و کارهای دانش بنیان، ص­ص ۱۰-۱۶٫
زینال طرقی محمد، ۱۳۹۲، مشتری مداری و اهمیت آن، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه جامع علمی کاربردی، ص ص ۶ – ۲۲٫
زندی امید، باقرزاده محمد، ۱۳۷۸، تولید چابک گذر از تولید ناب و دستیابی به تولید کلاس جهانی، ناشر اولین همایش مدیریت صنعتی، ص ۱۱٫
سجادی سید حسین، دستگیر محسن، فرازمند حسن، محمودی وحید، ۱۳۸۶، عوامل مؤثر بر سودآوری شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره ۸۰٫ ص ص ۴۹-۷۳٫
صحت سعید، شریعت پناهی سید مجید، مسافری راد فراز، ۱۳۹۰، رابطه بازده دارایی ها بازده حقوق صاحبان سهام و ارزش افزوده اقتصادی در صنعت بیمه، فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال نهم، شماره ۲، ص ص ۱۲۱-۱۴۰ .
طلوعی اشلقی عباس، معتدل محمد رضا، احتشام راثی رضا، ۱۳۸۸ ،ارائه مدل تحلیلی در استقرار نظام تولید ناب (مطالعه موردی: صنعت چرم و کفش استان تهران)، فصلنامه مدیریت، سال ششم، شماره ۱۳، ص ص ۳۶-۴۵ .
عرب صالحی مهدی، صادقی غزل، معین الدین محمود، ۱۳۹۱، رابطه مسئولیت اجتماعی با عملکرد مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه تحقیق­های تجربی حسابداری، سال سو ، شماره ۹، ص ص ۱-۲۰٫
عسگری حمید، ۱۳۹۲، عناصر و ابزار های تولید ناب، ماهنامه کنترل کیفیت، شماره ۱۰، ص ۴۸٫
عظیمی سید عبدالرضا، ۱۳۸۹، فرایند پیاده سازی کانبان و سنکرون در زنجیره تامین گروه صنعتی ایران خودرو، سایت بانک مقالات مهندسی صنایع – بتسا.
قرائی پور رضا، ۱۳۸۸، زنجیره تامین ناب و مدلی برای ارزیابی ناب بودن زنجیره تامین، ماهنامه صنعت خودرو، ویژه نامه زنجیره تأمین، شماره ۱۶، ص ۹٫
قره نژاد سحر، ۱۳۹۰، لزوم حفظ مشتریان بیمه با بهره گرفتن از ابزارهای داد ه کاوی، فصلنامه تازه های جهان بیمه، شماره ۱۵۰ و ۱۵۱، ص ص ۱۵-۲۳٫

کربن آلی

۹۷/۰ درصد

pH

۸۲/۷

EC

d.s/m89/0

۳-۲- طرح آزمایشی و تیمارهای مورد استفاده
آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۳ تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل دو رقم سیب‌زمینی مارفونا و سانته به عنوان سطوح فاکتور اول و ۷ سطح کودی به عنوان سطوح فاکتور دوم شامل بدون مصرف کود، مصرف کود شیمیایی (بر اساس آزمایش خاک)، کود مرغی گرانوله (به مقدار یک تن در هکتار)، کود دامی معمولی (به مقدار ۲۰ تن در هکتار)، ورمی کمپوست (به مقدار ۲۰ تن در هکتار)، کمپوست (به مقدار ۲۰ تن در هکتار) و کمپوست چای (به صورت غوطه‌وری غده‌ها در محلول و ۳ مرتبه محلول پاشی) بودند. بذرهای سیب زمینی از مرکز تحقیقات کرمانشاه تهیه شدند.
شکل ۳-۱- تصویر غدد بذری سیب زمینی برای کشت آزمایشی و کودهای مورد استفاده

۳-۳- عملیات تهیه زمین، کاشت، داشت و برداشت محصول
جهت اجرای آزمایش ابتدا زمین مورد نظر با بهره گرفتن از شخم نیمه عمیق آماده گردید. سپس جوی- پشته‌هایی به فواصل ۷۵ سانتی‌متر حفر گردیدند. هر کرت آزمایشی شامل چهار خط کاشت به طول ۵ متر و عرض ۳ متر بود. دو خط اطراف به عنوان حاشیه در نظر گرفته شد. بعد از آماده سازی بستر بذر، به دقت و بر اساس توصیه آزمون خاک و تجزیه عناصر شیمیایی (جداول ۳-۱ تا ۳-۴)، کود‌های آلی و شیمیایی در کرت‌ها توزیع و با خاک مخلوط شدند. بعد از اعمال تیمارهای کودی، نسبت به کشت غده‌های سیب‌زمینی با فواصل ۳۵ سانتی‌متر روی پشته‌ها و در عمق ۸ سانتی‌متر اقدام گردید. در مورد تیمار کمپوست چای قبل از کشت حدود ۵/۲ ساعت غده‌های سیب زمینی در محلول کمپوست چای خیس خورده و سپس کشت شدند. بعد از کشت، بلافاصله آبیاری انجام شد. سپس عملیات زراعی شامل آبیاری، مبارزه با علف هرز و خاک‌دادن پای بوته (دو مرحله) انجام گردید. در اوایل فصل پاییز با زرد شدن قسمت بالایی اندام هوایی گیاه، برداشت محصول از دو ردیف وسطی کاشت به طول یک متر در هر تیمار انجام گردید.
جدول ۳-۲- توصیه مصرف کود بر اساس نتایج آزمایش خاک قبل از کاشت

کود

کیلوگرم در هکتار

اوره

۴۵۵

سوپر فسفات تریپل

۱۶۰

سولفات پتاس

۴۷

جدول ۳-۳- مشخصات و میزان عناصر کود مرغی مورد استفاده

نوع عناصر

مقدار