۲-۳-۱- تامین مالی^[۵۹]
تامین مالی یا فاینانس، یعنی تهیه منابع مالی و وجوه برای ادامه فعالیت شرکت و ایجاد و راه اندازی طرح های توسعه و درآمدزای این واحدهای اقتصادی. تامین مالی عمدتاً از طریق انتشار سهام، فروش اوراق قرضه و وام و اعتبار صورت می گیرد.

۲-۳-۱-۱- شیوه‌های تأمین مالی
بنگاه‌های اقتصادی نیز برای ورود به تجارت و ادامه فعالیت در آن نیاز به سرمایه دارند، منابع تأمین مالی به صورت‌های گوناگون تقسیم گردیده است؛ اما در بیشتر تحقیقات، منابع تأمین مالی شرکت‌ها بر اساس سیاست تأمین مالی آن‌ها به دو بخش «منابع مالی درونی» و «منابع مالی بیرونی» تقسیم می‌شوند که این منابع می‌تواند به روش کوتاه‌مدت یا بلندمدت مورداستفاده قرار گیرد.
۲-۳-۱-۲- تأمین مالی کوتاه‌مدت
منظور از تأمین مالی کوتاه‌مدت، تأمین مالی از منابعی است که حداکثر ظرف یک سال و یا کمتر بازپرداخت می‌گردند. منابع تأمین مالی کوتاه‌مدت به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند که شامل منابع تضمین نشده و منابع تضمین‌شده است. منابع تأمین مالی کوتاه‌مدت تضمین نشده عمدتاً شامل اعتبارات تجاری (خرید نسیه کالا)، پیش دریافت از مشتریان، هزینه‌های پرداختی، وام‌های بانکی و اسناد تجاری و منابع مالی تضمین شده نیز عمدتاً توسط بانک‌ها، مؤسسات مالی و خریداران حساب‌های دریافتی تأمین می‌گردند. اعطاکنندگان تسهیلات مالی کوتاه‌مدت تضمین شده بخشی از دارایی‌های واحد تجاری را به منظور تضمین وام‌های اعطایی به وثیقه می‌گیرند.
۲-۳-۱-۳- تأمین مالی میان‌مدت
تأمین مالی میان‌مدت، تأمین مالی از منابعی است که سررسید آن‌ها بیش از یکسال و کمتر از ۷ سال است. در ارتباط با سررسید کمتر از ۷ سال اتفاق نظر بین تحلیل‌گران وجود ندارد و پاره ای از آن‌ها سررسید کمتر از ۵ سال یا ۱۰ سال را جزء میان‌مدت تلقی نموده‌اند. با این وجود بسیاری از تحلیل‌گران مالی و حسابداران تفکیک میان بدهی بلندمدت و میان‌مدت را نادیده می‌گیرند و منابع تأمین مالی را به دو گروه عمده تقسیم نموده‌اند بدین ترتیب که بدهی‌های با سررسید کمتر از یکسال را بدهی کوتاه‌مدت و سررسید بیش از یکسال را بلندمدت طبقه‌بندی نموده‌اند. بدهی‌های میان‌مدت شامل مواردی همچون اعتبار در گرفتن وام‌های مدت‌دار و قراردادهای اجاره می‌گردند.
۲-۳-۱-۴- تأمین مالی بلندمدت
یکی دیگر از راه‌های تأمین مالی از لحاظ زمان سررسید، تأمین مالی بلندمدت می‌باشد. تأمین مالی بلندمدت عمدتاًبه منظور سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت همچون خرید دارایی جدید، احداث کارخانه و یا مدرنیزه کردن امکانات موجود مورد استفاده قرار می‌گیرد.
منابع تأمین مالی بلندمدت شامل استقراض (بدهی) بلندمدت، سهام عادی و سود انباشته می‌گردد که در اینجا بدلیل ارتباط با موضوع فقط تأمین مالی از طریق استقراض تشریح می‌شود.
۲-۳-۱-۵- تأمین مالی از طریق استقراض
سرمایه استقراضی عمدتاً شامل وام‌های رهنی، تسهیلات بانکی، اوراق مشارکت و سایر بدهی‌های بلندمدت می‌گردد که توسط بانک‌ها، مؤسسات مالی و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی تأمین و اعطا می‌شوند. وام‌های رهنی بدهی‌هایی هستند که در ازاء به رهن گذاشتن دارایی‌های شرکت اخذ و در طی دوره‌های معین بازپرداخت می‌شوند. تسهیلات بانکی نیز با اخذ تضمین یا بدون آن، توسط بانک‌ها به شرکت اعطا می‌شود و طی اقساط بازپرداخت می‌گردند. اوراق مشارکت اوراق بهادار بی نام یا بانامی است که به قیمت اسمی مشخـص بـرای مدت معین منتشر می‌شود و به سرمایه گذاری که قصد مشارکت در اجرای طرحهای موضوع انتشار اوراق را دارند واگذار می گردد. این اوراق دارای سررسید مشخص است و منتشر کننده آن متعهد است که در زمان‌های معین سود و در سررسید ارزش اسمی اوراق را بپردازد.
۲-۳-۲- تئوری های ساختار سرمایه^[۶۰]
۲-۳-۲-۱- مقدمه ساختار سرمایه
تعاریف مختلفی از ساختار سرمایه به شرح زیر ارائه شده است:
به ترکیب منابع مالی گوناگون هر شرکت، ساختار سرمایه می‌گویند (احمدپور و یحیی‌زاده، ۱۳۸۷).
ترکیبی از سهام عادی، سهام ممتاز و طبقات مختلف مرتبط با آنها، سود انباشته و بدهی‌های بلندمدت که واحد تجاری برای تامین مالی دارایی‌های خود از آن استفاده نموده است (نوروش و شیروانی، ۱۳۷۹).
ساختار سرمایه از نظر بلکویی ادعایی کلی بر دارایی‌های شرکت است. وی ساختار سرمایه را شامل اوراق بهادار منتشر شده عمومی، سرمایه‌گذاری خصوصی، بدهی بانکی، بدهی تجاری، بدهی‌های مالیاتی و سایر بدهی‌های احتمالی می‌داند (مشایخ و شاهرخی، ۱۳۸۵).
همان‌طور که بیان شد، در بررسی ساختار سرمایه‌ی شرکت‌ها تلاش می‌شود تا ترکیب منابع مالی مختلف مورد استفاده آنها در تأمین مالی فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز، تبیین شود (مایرز ۲۰۰۱).
این موضوع که شرکت‌ها چگونه ترکیب منابع مالی راهبردی خود را انتخاب و تعدیل می‌کنند، مدت‌ها کانون توجه بسیاری از اقتصاددانان مالی بوده و هنوز هم منشأ بحث‌های فراوان است (مارکز^[۶۱] و سانتوز^[۶۲]، ۲۰۰۴). البته، زمانی اعتقاد بر این بود که ماهیت چنین مسائلی به قدری پیچیده است که نمی‌توان به تدوین نظریه معقولی در این زمینه پرداخت. مطالعات نشان می‌دهد که از زمان انتشار مقاله‌ی وستون^[۶۳] (۱۹۵۵)، نظریه‌های گوناگون و الگوهای متعددی درباره‌ی ساختار سرمایه شرکت‌ها و چگونگی انتخاب آنها تدوین شده است. با این‌حال پژوهش‌ها نشان می‌دهد که هیچ یک از نظریه‌ها و الگوهای فعلی به تنهایی نمی‌توانند عوامل موثر در تعیین ساختار سرمایه شرکت‌ها را کاملاً تبیین کنند و پاسخ قاطعانه‌ای برای پرسش زیر فراهم نمی‌آورند: چرا، در شرایط گوناگون، تعدادی از شرکت‌ها برای تأمین مالی فعالیت‌های خود گزینه‌ی انتشار سهام، بعضی به کارگیری منابع داخلی و برخی دیگر روش استقراض را انتخاب می‌کنند؟ (مایرز، ۲۰۰۱). شکل (۲-۱) فرایند تصمیمات ساختار سرمایه را نمایش می‌دهد.
تاثیر نرخ‌بازده
تاثیر نااطمینانی
تاثیرگذار بر هزینه سرمایه
ساختار سرمایه بهینه
ارزش شرکت
تصمیمات بودجه‌بندی سرمایه‌ای
نیاز به افزایش تامین مالی
تصمیمات ساختار سرمایه
رویه پرداخت سود سهام
ترکیب بهینه حقوق صاحبان سهام/ بدهی
ساختار سرمایه فعلی
جایگزینی
مدرنیزه
توسعه
نتوع
سود انباشته
استقراض
انتشار سهام جدید
شکل ۲-۱ فرایند تصمیمات ساختار سرمایه (بریگام و ارهارت، ۱۳۸۷)
به طور کلی نسبت‌های ساختار مالی یا نسبت‌های اهرمی، به ارزیابی نااطمینانی حاصل از کاربرد بدهی سرمایه‌ای کمک می‌کنند. این نسبت‌ها منعکس کننده توانایی شرکت برای پاسخگویی به تعهدات کوتاه‌مدت و بلندمدت هستند و از طریق مقایسه هزینه‌های ثابت و سود (از صورتحساب سود و زیان) یا با ارتباط دادن بدهی‌ها به حقوق صاحبان سرمایه (از ترازنامه) محاسبه می‌شوند.
این نسبت‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: نسبت‌های ساختاری و نسبت‌های پوششی.
الف- نسبت‌های ساختاری
نسبت‌های ساختاری بر اساس سهم بدهی و سرمایه در ساختار مالی شرکت بنا شده است، به عبارت دیگر میزان منابعی که شرکت از طریق گرفتن وام تأ‌مین کرده است (و نه از محل منابعی که سهامداران شرکت تأ‌مین می‌کنند) را نشان می‌دهد.
ب- نسبت بدهی بلندمدت به حقوق صاحبان سهام
با بهره گرفتن از این نسبت مقدار منابع مالی شرکت که به وسیله بستانکاران تأمین شده است، محاسبه می‌شود. مقدار کمتر نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، مبین وجود قدرت و درجه حمایتی بالاتری از طرف اعتباردهندگان در آینده است.
ج- نسبت بدهی به دارایی
با این نسبت کل وجوهی که از محل بدهی‌ها تأمین شده است محاسبه می‌شود اگر این نسبت از عدد یک کم شود، درصد کل وجوهی که از محل حقوقی صاحبان سهام تأمین شده است، به دست می‌آید صورت این نسبت شامل همه بدهی‌ها اعم از کوتاه‌مدت و بلندمدت است. این نسبت می‌تواند به عنوان شاخصی، برای آنچه که برای سهامداران بعد از تسویه باقی می‌ماند، درنظر گرفته شود ولی یک شاخص مناسبی برای نااطمینانی عدم پرداخت بدهی در آینده نیست. همچنین از آنجا که کل بدهی شامل اقلامی از ترازنامه همچون حساب‌های پرداختنی است که بیشتر به جای اهداف تأمین مالی به اهداف عملیاتی شرکت مربوط می‌شوند، ممکن است در میزان اهرم مبالغه شود.
چ- ساختار سرمایه بهینه^[۶۴]
ساختار سرمایه بهینه شامل ترکیبی از بدهی، سهام ممتاز و حقوق صاحبان سهام عادی در سطحی است که طی آن میانگین موزون هزینه سرمایه در واحد تجاری به حداقل کاهش می‌یابد زیرا در سطحی از ساختار سرمایه که هزینه موزون سرمایه حداقل می‌شود، ارزش کل اوراق بهادار واحد تجاری (و از آن طریق، ارزش واحد تجاری) حداکثر خواهد شد. از این نظر، شرط تشکیل ساختار سرمایه بهینه مترادف با حداقل ساختن هزینه موزون سرمایه است. از سوی دیگر، به اندازه بدهی در ساختار سرمایه بهینه ظرفیت بدهی در واحد تجاری اطلاق می‌گردد. در ترکیب ساختار سرمایه بهینه و ظرفیت بدهی منتاظر با آن در واحد تجاری عوامل گوناگونی از جمله نااطمینانی مالی و نااطمینانی تجاری، ساختار مالیاتی، مشکلات مالی (برای مثال خطر ورشکستگی)، هزینه‌های مباشرتی و خط‌مشی ساختار سرمایه از طریق ارسال علایمی به بازار در خصوص عملکرد واحد تجاری دخالت دارند (مدرکیان، ۱۳۹۰).
دستیابی به ساختار مالی بهینه از جمله مباحث پیچیده‌ای است که از دیرباز مطرح بوده است. با توجه به تاثیر عوامل گوناگون محیط شرکت که هر کدام به نوعی ساختار مالی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در بسیاری از موارد تاثیر این عوامل به پیش‌بینی آنها بسیار پیچیده و مشکل است، هم‌اینک در بعضی از مطالعات و پژوهش‌های مالی از آن تحت عنوان معمای ساختار سرمایه یاد می‌کنند.
داموداران (۲۰۰۱) چارچوب زیر را برای رسیدن به ساختار سرمایه بهینه واحدهای انتفاعی ارائه کرده است، این چارچوب یک فرایند چند مرحله‌ای است که در ابتدا شرکت‌ها با توجه به معیار اهرم مالی به صورت زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
اهرم مالی شرکت بالا است، در این حالت:
اگر شرکت در معرض ورشکستگی باشد، باید سریعاً میزان بدهی را کاهش دهد.
اگر شرکت در معرض ورشکستگی نباشد، باید بررسی کند که آیا شرکت، پروژه‌های خوبی در دست دارد یا خیر؟
* در صورت مثبت بودن پاسخ، باید این پروژه‌ها را از طریق سود انباشته و یا افزایش سرمایه تأمین کرد.

یک خزنده با طراحی خوب می تواند محتوای صفحـات وب را با سرعت بالایی مرور کند و در عین حال همگی خزندگان با کمک یک برنامه هماهنگ کننده اقدام به جستجو در وب می کنند تا این عمل دوباره تکرار نشود. این هماهنگ کننده باعث می شود که فاکتور تازگی صفحات حفظ شود تا جدیدترین نسخه آنها در بانک اطلاعاتی موتور جستجو قرار گیرد[۴۶].
پس از آنکه خزندگان اطلاعات را در صفحات وب جمع آوری کردند این اطلاعات باید بر روی سرورهای سایت جستجوکننده ذخیره شوند. ذخیره و ایندکس کردن صفحات فراوان و بی شمار در وب یک چالش بزرگ است اما از آن مهم تر این است که موتور جستجو بداند که کاربرانش به دنبال چه چیزی هستند. هر چه قدر اطلاعات نمایـش داده شده توسط یک موتـور جستجو با عبارت جستجـو شده توسـط کاربر منطبق تر باشد، موتور جستجو عملکرد و محبوبیت بهتری دارد.
اما آنچه که یک وب سایت را در نتایج جستجوی یک موتور جستجوگر در رتبه ی بالاتری قرار می دهد در واقع نوع الگوریتم موتور جستجوگر در رتبه بندی صفحات یافت شده است. این الگوریتم مجموعه ای پیچیده از قواعد و ملاحظات گوناگون است که البته مدام در حال بهینه سازی است تا نتایج بهتری را در معرض نمایش کاربران قرار دهد. هر چقدر الگوریتم یک موتور جستجوگر بهتر عمل کند آن وب سایت نیز نتایج بهتری را به کاربران ارائه می دهد و از همین رو ضامن موفقیت یک موتور جستجوگر همان معماری و نوع الگوریتم جستجوی آن است. موتورهای جستجو همگی کل صفحات را بر اساس کلمات موجود در آن مورد ارزیابی قرار می دهند. اهمیت یک وب سایت هم در رتبه آن تاثیر مهمی دارد و اگر سایت های زیادی به یک صفحه خاص لینک دهند، موتور جستجو با وزن دهی^[۴] متوجه می شود که آن صفحه مهم است و به آن صفحه توجه بیشتری می کنـد. هر چه تعـداد لینک ها از سایت های دیگر به یک سایت بیشتر باشد یعنی آن وب سایت مهمتر و معتبرتر است.
حال اگر وب سایتی که رتبه بالایی دارد به وب سایت دیگری لینک دهد، آن لینک ارزش بیشتری نسبت به چندین لینک خواهد داشت[۳۵].
۱-۲ بیان مسأله
یک خـزنده وب برنامـه ای است که صفحـات وب را عمـوماً برای یـک موتور جستجـوی وب دانلـود می کند. خزنده های موتورهای جستجوی بزرگ مانند گوگل، آلتاویستا و … از بخش قابل توجهی از صفحات وب متنی به منظور ساخت شاخص های محتوا استفاده می کنند. خزنده های دیگر همچنین ممکن است صفحات زیادی را مشاهده کنند و تنها برای نوع خاصی از اطلاعات مانند آدرس ایمیل مورد استفاده قرار گیرند. در انتهای دیگر این طیف، خزنده های شخصی سازی شده وجود دارد که صفحات مورد علاقه یک کاربر خاص را به منظور ساخت یک حافظه نهان در دسترس سریع پیمایش می کنند. طراحی یک خزنده خوب چالش های بسیاری را به دلیل گسترده بودن وب به همراه دارد و به طور دائم باید بروز باشد. بر طبق مطالعـات مختلف بیش از یک میلیون صفحه در دسترس در وب وجود دارد و پیش بینی می شود که این نرخ رشد همچنان ادامه یابد. گذشته از این، صفحاتی که به تازگی ایجاد شده اند به طـور مداوم در

حال بروز رسانی می باشند[۵].
دشـواری پیاده سـازی خزنده وب کارآمد به روشنـی بیان می کند کـه پهنای باند برای انجام عمـل خزیدن نه بی نهایت است و نه آزاد. بنابراین، ضروری است که عمل خزیدن در وب را نه تنها در یک مقیاس، بلکه به صورت یک روش کارآمد انجام دهیم به طوریـکه میزان قابل قبولی از کیفیت و یا تازگی صفحـات وب حفظ شود پس مجری یک خزنده وب باید رفتارش را تعریف کند. بنابراین خزنده باید مشخص کند که از چه الگوریتمی جهت دانلود صفحات با کیفیت بالاتر استفاده می نماید و چگونه صفحات، جهت بروز رسانی و جلوگیری از ایجاد سربار در وب سایت ها انتخاب می شوند.
با توجه به اندازه فعلی وب، ضروری است که خزنده روی کسری از وب که از کیفیت محتوایی بالاتری برخوردارند عمل خزیدن را انجام دهد. حتی موتورهای جستجوی بزرگ امروزی نیز عمل خزیدن را فقط روی کسری از صفحات موجـود در وب انجام می دهند اما خزنده باید عمل خزیدن را روی کسری از صفحات که با موضوع موردنظر مرتبط هستند انجام دهد نه فقط روی صفحات تصادفی یعنی صفحات باید بستـه به اهمیتشـان انتخاب شـوند. اهمیـت یک صفحـه وب وابسته به تعداد لینک ها یا ملاقات ها آنها می باشد [۲۳].
خزنده وب برای اینکه بتواند صفحات را با توجه به اهمیتشان ملاقات کند باید بتواند از یک استراتژی خوب و قوی جهت تشخیص کیفیت صفحات بهره ببرد. در این پژوهش، برای انتخاب یک استراتژی مناسب، کلیه استراتژی های پیمایش گراف و خزش مورد آزمایش قرار داده شد. این تحقیق ضمن بررسی روش هـای مختلـف موجود در تشخیص اهمیـت پیونـدها به ارائه ی راهـکار و الگوریتمـی به منظور بهینه سازی روش های شناخت اهمیت پیوندها پرداخته است.
۱-۳ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
شبکه اینترنت در سایه وب جهان گستر، به یکی از قدرتمندترین و سریع‌ترین ابزارهای ارتباط و تعامل میان انسانها تبدیل گشته است. اینترنت به عنوان شاخص ترین نماد عصر اطلاعات با سرعتی حیرت انگیز در طی دهه اخیر رشد کرده است. یکی از امکانات وسیع اینترنت که سریع ترین رشد را نسبت به سایر امکانات اینترنت داشته است، وب است که بی تردید یکی از اصلی ترین عوامل رشد این شبـکه به شمار می آید.
با توجه به اینکه بهترین موتورهای جستجو دارای پایگاه داده ای حدوداً ۵۰ درصد صفحات موجود در وب هستند از این رو مستقر شدن پیوندهای با اهمیت بیشتر و الگوشناسایی و کشف آنها در کارایی موتورهای
جستجو و تامین رضایت کاربران بسیار حیاتی است[۱۵].
یکی از راههایی که موتورهای جستجو، برای کاهش زمان جستجو به کار می برند، پیش پرداش محتوای وب سایت هاست. به این ترتیب که وقتی کاربر درخواست یک پرس و جو را می دهد. به جای این که این پرس وجو به میلیون ها وب سایت فرسـتاده شـود، با داده از پیـش پردازش شـده در یـک سـایت مقایسـه می شـود و مطابقت صـورت می پذیـرد. پیش پـردازش به کمـک برنامه نرم افزاری به نام خـزنده انجام می گیرد. خزنده موظف است صفحات وب را برای تحلیل و ایجاد شاخص در یک روال منظم، سریع و جامع استخراج کرده و تحویل انباره صفحات بدهد[۱۰].
با توجه به مطالب ذکر شده، بررسی و بهینه نمودن موتورهای جستجو و به خصوص چگونگی دانلود صفحات و نوسازی آنها و هم چنین کم کردن بار به وجود آمده بر روی وب سایت ها و غیره، همگی مواردی هستند که ضرورت بحث را به طور واضح نشان می دهند.
۱-۴ ساختار پایان نامه
در این پایان نامه، در فصل دوم به بیان مبانی و مفاهیم پایه ای درباره انواع موتورهای جستجو، معماری و اجزای آن ها، همچنین نحوه ی عملکرد هر یک از اجزا خواهیم پرداخت و در ادامه مراحل کار موتورهای جستجو، الگوریتم های رتبه بندی و دسته بندی موتورهای جستجو از لحاظ کاربرد مورد بررسی قرار خواهند گرفت. در فصل سوم، معماری خزشگرهای وب، سیاست ها و استراتژی های انتخاب صفحات، چالش های اجرای یک خزنده وب بیان خواهد شد و در ادامه استراتژی های خزیدن به همراه الگوریتم های هر یک از آنان به طور کامل تشریح خواهد شد. در فصل چهارم نیز نتایج تجربی که بر روی برخـی از الگوریتـم های خـزش مورد کاربـرد در موتورهای جستجوی امروزی صورت گرفته، بیان و نمودارهای هر یک ترسیم و توضیح داده شده است و در آخر در فصل پنجم نیز نتایج حاصل شده بیان می گردد.
فصل دوم
مبانی و مفاهیم پایه
۲-۱ مقدمه
دنیای امروز دنیای اطلاعات است و سریع ترین راه انتقال اطلاعات استفاده از فضای وب می باشد. با وجود آن که پیدایش وب موجب تحول شگرفی در فراگیری اخبار و اطلاعات علمی شده است اما همانطور که در شکل های ۲-۱ و ۲-۲ مشاهده می شود افزایش زیاد حجم اطلاعات در جهان مشکل یافتن اطلاعات ارزشمند و معتبر را از میان میلیون ها صفحه اطلاعاتی در سراسر جهان به دنبال داشته است به همین دلیل امروزه مسئله بازیابی اطلاعات از مهم ترین مباحث مورد توجه در حوزه مطالعات فضای وب است. برای حل این مسئله ابزارهای مختلفی به وجود آمده است، کارآمدترین و محبوب ترین ابزار بازیابی اطلاعات، موتورهای جستجو می باشد. موتورهای جستجو، طبقه بندی و دسترسی به اطلاعات را ساده می‌سازند. وب منبع عظیمی‌از اطلاعات است که روز به روز بر حجم آن افزوده شود. وب محلی برای ترافیک و رد و بدل اطلاعات در موضوعات مختلف است. با عمومی شدن استفاده از صفحات وب نیاز به پیدا کردن این صفحات یک مساله جدی برای کاربران اینترنت شده است. در حال حاضر میلیونها صفحه که اطلاعات فراوانی از موضوعات مختلف را در بر دارند بر روی سرویس دهنده های مختلف وجود دارند و این در حالی است که هر روز نیز بر حجم این اطلاعات افزوده می‌شود. [۴۴]
شکل۲-۲ متوسط تغیرات صفحه در هر ۱۰ روز]۶۱[
شکل۲-۱ درصد تغیرات صفحه]۹[
جنبه مثبت وب این است که اطلاعات فراوانی را در موضوعاتی بسیار گسترده، ارائه می‌دهد اما جنبه منفی آن این است که اگر کاربری دنبال موضوعی خاص باشد، کدام صفحه را بخواند و از میان میلیونها صفحه موجود، کدام صفحه و یا صفحات نیاز او را برآورده می‌کند. در چنین مواقعی کاربران سراغ موتورهای جستجوگر می‌روند. آمارهای رسمی‌نشان می‌دهد که افراد بسیاری سفر در دنیای وب را با موتورهای جستجوگر آغاز می‌کنند.
شبکه جهانی اینترنت در اواخر دهه ۱۹۶۰ پا به عرصه ظهور گذاشت، اما تا سال ۱۹۹۰ ابزارهایی برای کاوش اطلاعات موجـود در آن وجـود نداشت. با مروری اجمالی بر تاریخچـه ابزارهـای کاوش در وب می توان دریافت که تقریباً کلیه پیشرفتها در این زمینه توسط دانشجویان و طرحهای پژوهشی آنها صورت گرفته است. در سـال ۱۹۹۰ اولیـن ابـزار کاوش تـوسـط آلان اِمتیـج^[۵] در دانشـگاه مـک گـیل^[۶] تحـت عنـوان آرچـی^[۷] توسعه یافت. این ابزار کاوش تنها می توانست فایلهای اینترنتی، نه متن و اسناد موجود در اینترنت را بازیابی کند[۵۳].
در سال ۱۹۹۳ در دانشگاه نوادا برای بازیابی اسناد و متون در سرورهای گوفر^[۸] نظامی موتور جستجویی مشابه آرچی طراحی شد که ورونیکا^[۹] نام داشت. در واقع ورونیکا برای اولین بار امکان جستجو و بازیابی متن و اسناد ساده بدون تصویر یا پیوندهای فرامتنی را در اینترنت فراهم کرد[۵۰].
آرچی و ورونیکا، پدر و مادر تمام ابزارهای کاوش امروزی به شمار می آیند. بعدها دو ابزار کاوش برای جستجوی اطلاعات در محیط وب توسعه یافتند که عبارت بودند از آلی وب^[۱۰] و شبکه جهانی وب واندر^[۱۱]. شبکه جهانی وب واندر که توسط ماتئوگری^[۱۲] در دانشگاه ام آی تی توسعه یافت از روبات ها به تعبیر دیگر برنامه های کامپیوتری برای جستجو و نمایه سازی صفحات وب استفاده می کرد. به این ترتیب اولین موتور کاوش پا به ظهور گذاشت و پایگاه موتور کاوش تحت عنوان وندکس^[۱۳] شکل گرفت[۵۳].
در اوایل سال ۱۹۹۴ دو دانشجوی دوره دکتری مهندسی برق دانشگاه استانفورد به نامهای دیوید فیلو^[۱۴] و جری^[۱۵] یانگ فهرستی از سایتهای وب مورد علاقه و منتخب را تهیه و در محیط وب ارائه کردند . سپس به منظور جستجو در پایگاه اطلاعاتی گرد آوری شده از سایتها، نرم افزار کاوشی به آن افزودند و آن را یاهو نام نهادند. پس از مدتی، حجم اطلاعات موجود در یاهو افزایش یافت و روزانه هزاران نفر به آن مراجعه کردند[۱۸].
در دسامبر ۱۹۹۵ آلتا ویستا^[۱۶] به عنوان یکی از شناخته شده ترین موتور های کاوش ظهور پیدا کرد و به دلیل ویژگیها و نوآوری هایی که در آن پیش بینی شده بود، به سرعت به عنوان یکی از بهترین ابزارهای کاوش اینترنت مطرح شد به طوری که توانایی انجام روزانه میلیون ها جستجو را بدون کاهش سرعت بازیابی اطلاعات به همراه داشت[۵۳]. آلتا ویستا اولین موتور کاوشـی بـود که از زبان طبیعی «مانند جستجوی جمله آب و هوای تهران چطور است؟» و عملگرهای بولی برای بازیابی اطلاعات در محیط وب استفاده کرد.
در مـاه مـی ۱۹۹۶ هات بات^[۱۷] بــه عنــوان یـکی دیـگـر از ابـزارهـای مهــم کـاوش ابـداع شـد که روبات آن قـادر بـود روزانـه حـدود ۱۰ میلیـون صفحـه در محیـط وب را در پایــگاه خـود نمایه کنـد. در سـال ۱۹۹۵ اولیــن متا کراولر^[۱۸] توسـط سلبـرگ ظهـور پیـدا کرد. این ابـر موتـور کاوش می توانست در پایگاه شش موتور کاوش و راهنمای موضوعی به طور هم زمان به جستجو بپردازد. در اواخر سال ۱۹۹۷ یکی از بزرگترین و مهمترین ابزارهای کاوش امروزی یعنی موتور جستجوی گوگل^[۱۹] از طریق طرح تحقیقاتی دانشگاه استانفورد ظهور یافت. گوگل تلاش کرد که در نظام رتبه بندی نتایج کاوش خود مبتنی بر میزان ارتباط آنها با کلید واژه های جستجو، تحول اساسی به وجود آورد که از طریق استفاده از معیار میزان استناد به یک سایت مشخص توسط سایت های دیگر صورت می گیرد[۵۳].
پیرولی^[۲۰] در سال ۱۹۹۷ به مطالعاتی درباره ی رابطه بین “شرایط مطلوب” یک صفحه و طول عمر آن پرداختند. از آنجا که بسیاری از خزنده^[۲۱] ها تنها می توانند زیر مجموعه کوچکی از وب را دانلود کنند، خزنده باید به دقت تصمیم بگیرید که کدام صفحات را دانلود کند. بنابراین بررسی می کنیم که چطور یک خزنده می تواند پیوند “مهـم” را خـیلی زود کشـف و شناسایی کند[۱۸].
ادوارد^[۲۲]، ریچارد^[۲۳] و دوستانشان در سـال ۱۹۹۸ مطالعـاتی در مورد «چگونگی زمانبندی یک خزنده وب برای بهبود نوسازی صفحه» انجام دادند. نتیجه این مطالعات به این صورت بود که در آن خزنده های وب به منظور حفظ صفحات به روز شـده، صفحات دانلـود شـده را به صـورت دوره ای به روز می کنند.
فرد^[۲۴]، آنجا فلدمن^[۲۵] و بالاچاندر^[۲۶] در سال ۱۹۹۹ مطالعات تجربی درباره چگونگی تغییر صفحات وب را انجام دادند. کمیته علوم کامپیوتر دانشگاه استانفورد در سال ۲۰۰۱ پژوهشی را با عنوان «پیمایش وب: کشف و نگهداری مقیاس بزرگی از داده های وب» انجام دادند[۵۳].
موتور جستـجوگر با گرفتن عبارتـی مختصـر، کاربر را با لیستـی از سایتها روبه رو می‌کنـد که به موضـوع مـورد عـلاقه او مرتبـط اسـت. موتـور جستجـوگـر برای کمـک به کاربـران در یافتـن اطلاعات موجـود در سایـر سایتهـا طراحی شده اسـت. بسیاری از آن ها در ابتـدا تنهـا پـروژه های دانشـگاهی بـوده اند نظیـر: Google, Inktomi, Yahoo.
وقتی یک کاربر عبارتی را جستجو می‌کند، موتور جستجوگر لیستی از سایتها را نشان می‌دهد که تعداد آنها از چند مورد تا میلیونها صفحه متغیر است. سایتهایی که موتور جستجوگر به عنوان نتایج جستجویشان نشان می‌دهند بر حسب میزان ارتباط با موضوع جستجو شده به ترتیب نزولی لیست می‌شوند. به عبارت دیگر سایتی که به عنوان اولین نتیجه جستجو معرفی می‌شود، مرتبط ترین سایت به عبارت جستجو شده از دید آن موتور جستجوگر بوده است[۵۹].
هر چه بر محبوبیت وب افزوده می‌گردد نیاز به بایگانی کردن اطلاعات آن نیز بیشتر می‌شود. افرادی که دستی در تجارت الکترونیک دارند اذعان می‌کنند که آوردن بیننده به سایت ضروری ترین شرط موفقیت برای سایتهای تجارت الکترونیک است. فرقی نمی‌کند که سایت چه کالا و خدماتی را ارائه می‌کند، هر سایت اگر خواهان کسب در آمد و محبوبیت است، باید بیننده داشته باشد. موتور جستجو نیز باید اطلاعات را به سرعت در اختیار کاربران قرار ‌دهد. بدون موتور جستجوگر، وب تنها به بخش کوچکی از موفقیت امروزی خود دست می‌یافت، زیرا موتور جستجوگر وب را به رسانه ای قابل استفاده برای همه تبدیل کرده است چرا که از هیچ کس توقع نمی‌رود که آدرسهای بسیاری از سایتهای مختلف را به یاد داشته باشند. آنچه که تمام موتورهای جستجو گر با درجات متفاوتی از موفقیت انجام می‌دهند، فراهم آوردن یک وسیله جستجوی ساده است[۱۲ و ۴۵].
موتورهای جستجـو همیشـه به عنوان بخشی از طرح های تجـاری شرکت ها پدید می آیند و فلسفه تأسیس این شرکت ها در اصل ایجاد نظام های جستجوی رایگان برای کاربران اینترنت نیست. شرکت های مذکور این موتورهای جستجو را به دلایل مختلفی از جمله برای تبلیغ نام یک محصول، فروش فضای تبلیغـاتی، تبلیغ یک محصول نرم افزاری یا سخـت افزاری، ارتقاء یک خـدمت اطلاعاتی پیوستـه یا مشـتری یابی برای یک سایت وب تهیه می کنند. لازم به ذکر است به طور مستقیم از یک موتور جستجو سودی به دست نمی آید، بلکه سود حاصل، ناشی از مشتری هایی است که آنها به خود جلب می کنند.
ممکن است در نگاه اول این امر برای افراد عادی به راحتی قابل هضم نباشد و به دلیل رایگان بودن جستجو، افراد دیگر ضرورتی نمی بینند که به نیات واقعی فراهم کنندگان خدمات جستجوی اطلاعات توجه نمایند. برای جلب توجه بیشتر مشتریان و در نتیجه رقابت میان موتورهای جستجو، آنها به طور دائم در تلاش هستند که خدمات خود را ارتقا بخشند و اطلاعات خود را بروز نمایند اما کاربران باید به این نکته توجه نمایند که نیت واقعی فراهم کنندگان خدمات جستجو، کسب سود بیشتر است، اگر در کوتاه مدت هـم این مدنظر نباشـد، به طور حتم در دراز مدت هـدف همین است. تنها موتورهای جستجـویی می توانند کسب سود مناسب را در دراز مدت تضمین نمایند که قابلیت جوابدهی بیشتر و مناسب تر را به سؤالات مختلف کاربران داشته باشند[۴۵].
تعداد بینندگان هر سایت، در برگیرنده آن در دنیای وب است. سایتی که بیننـده ندارد بدون شک مرگی آنلاین را تجربه می‌کند. آمارهای رسمی‌ به خوبی نشان می‌دهند که موتورهای جستجوگر ابزار مناسبی هستند که کاربران آنها خدمات و اطلاعات مورد نیاز خود را می‌یابند. البته تنها رتبه های بالای نتایج جستجو است که مورد توجه کاربران قرار دارد و آنها به سایتهای لیست شده در این رتبه ها مراجعه می‌کنند. کاربران هنوز هم علاقه دارند که ده سایت اول در نتایج جستجو را مرور کرده از بقیه سایتها صرف نظر کنند. این رفتار کاربران پیام بسیار واضحی دارد: «سایتهایی که در رتبه های بالا قرار نمی‌گیرند، بینندگان چندانی هم نخواهند داشت»[۳۱].
با دقت در این رفتار کاربران اهمیت کسب رتبه های بالا در موتورهای جستجوگر روشن تر می‌شود. نکته دیگر آنکه بینندگانی که بدین ترتیب از طـریق موتورهای جستجـوگر روانه سایت ها می‌شوند عمـوماً علاقه مندان به آن سایت هستند و این در حالی است که هزینه چندانی صرف آوردن آنها به سایت نشده است. امورزه تجارت الکترونیک خود را با مسئله رتبه بندی در موتورهای جستجوگر هماهنگ کرده است زیرا رتبه های بالاتر مستقیماً به فروش بیشتر تعبیر می‌شوند. طبق آمارهای ارائه شده در ابتدای سال میلادی ۲۰۰۳ نزدیک به ۹۳ درصد بینندگان سایتهای فعال در زمینه ارائه هدایای کریسمس را موتورهای جستجوگر فراهم کرده اند که در این بین گوگل با ۲۷ درصد در صدر ایستاده است. هر روزه سایت های بسیاری در وب منتشر می‌شوند که دارندگان آنها به امید کسب در آمد و موفقیت به این تجارت نوین وارده شده اند اما تنها تعداد معدودی از آنها با بهره گرفتن از تکنیک های موثر کسب درآمد و با تکیه بر تخصص خود در این بین به موفقیت دست می‌یابند[۳۱ و ۴۵].
امروزه بازاریابی در اینترنت روش های بسیاری را برای کسب در آمد هر چه بیشتر در اختیار سایت های قرار داده است اما انتخاب اول تمامی‌سایت ها رتبه های بالا در موتـورهای جستجوگر است. موتورهای جستجوی اولیه به کاربـران امکان می دادند که فقط بخشی از وب را جستجـو نمایند اما امـروزه با پیشرفت های اخیر و افزایش قابلیت های آنها، می توانند دیگر بخش های اینترنت را نیز کاوش نمایند. به طور خلاصه می توان گفت که موتور جستجوگر ابزاری است که کاربران اینترنت به کمک آنها سایت ها و اطلاعات مورد علاقه خود را می‌یابند. نتایج جستجوی تمام موتورهای جستجوگر دقیق نیست. بسیاری از کاربران دریافته اند که در اغلب موارد ۱۰ رتبه اول نتایج جستجوی موتورهای جستجوگر می‌تواند خواسته آن ها را برآورده کند. تجارت الکترونیک به شدت خود را با مسائل رتبه بندی در موتورهای جستجوگر هماهنـگ کـرده است و همه سایـت ها برای کسب رتبه های بالا تلاش می‌کنند[۴۵].
در بخـش اول این فصـل، جهت آشـنایی بیشتـر با مـوتورهای جستجـو و اجـزای آن، مفاهیم اولیه مـربوط به موتورهای جستجو و انواع آن را بیان نموده و نحوه عملکرد هر یک شرح داده می شود.
۲-۲ انواع موتورهای جستجو
موتورهای جستجو از لحاظ نحوه عملکرد و نوع انجام جستجو به چندین دسته زیر تقسیم می شوند:

برخی حرف C در TQC را به Culture تغییر داده، از فرهنگ کیفیت فراگیر^[۱۰۵](TQC) نام می برند. اخیراً از آنجا که این نگرش بر بهبود مستمر کیفیت تأکید دارد، واژه بهبود کیفیت فراگیر (TQI) نیز رایج شده است. در برخی از شرکت ها از واژه کیفیت مشتری محوری^[۱۰۶] (DCQ) که نشان دهنده تأکید بر انگیزه بخش بودن کالا یا خدمات برای مشتری است، استفاده می شود.

TQM دارای ابزارهای تجزیه و تحلیل آماری نظیر فلوچارت، SPC، هیستوگرام، نمودار پارتو، نمودارهای علت و معلول، کنترل شیورات و پراکندگی است امروزه TQM بر هفت ابزار مبتنی بر تفکر منطقی و مفهومی بنا شده است که عبارتند از: نمودار های وابستگی، ارتباطی، سیستمی، ماتریسی، ماتریس تحلیل داده ها، پیش بینی نقص عمده و نمونه برداری (غلامی و نورعلیزاده، ۱۳۸۲: ۶۲).
مدیریت کیفیت فراگیر با قرار دادن مشتری در مرکز دایره و کوشش همه جانبه برای جلب رضایت وی، سعی در بهبود عملکرد سازمانی دارد. نگاه مدیریت کیفیت فراگیر دارای ابعاد گسترده و فراگیر می باشد ولی تضمینی وجود ندارد که در همه زمینه ها پیروز بوده و در هر موقعیتی جوابگو باشد. به طور کلی شیوه هایی که روش اجرای مدیریت کیفیت فراگیر را در بر دارند بدین گونه اند:
- شناخت طراحی سازمان و رفتار سازمانی: این کار می بایست پیش از به اجرا در آوردن مدیریت کیفیت فراگیر و در مرحله آفرینندگی صورت گیرد. در این مرحله پاسخ به سوالاتی نظیر اداره سازمان با راهبردی فرهنگی مناسب تر است یا با راهبردی سیاسی، فلسفه و بنیان های کیفیت که راهنمای اجرایی خواهند بود به روشنی برگزیده می شوند.
ـ تشکیل کمیته راهبری: گروهی از کارکنان مأمور اجرای فرایند کار می شوند. این گروه وظیفه انتخاب هدف تشکیل شوراهای فرعی در هر لایه سازمانی و تنظیم برنامه های آموزشی ارزیابی پیشرفت کار کمک به اجرای
فرایند را بر عهده دارند.
ـ هدف گذاری سازمانی: در این مرحله با طرح سوالاتی زمینه دستیابی به اهداف و فلسفه سازمان مهیاء می گردد. سوالاتی نظیر ۱- از دیدگاه درون سازمانی، چه فعالیت هایی صورت می گیرد؟ ۲- آیا آنچه انجام می پذیرد همان است که برنامه ریزی شده است؟ ۳- چرا این فعالیت انجام می پذیرد؟ ۴- آیا فعالیت صحیحی انجام می گیرد؟ ۵- چه فعالیت دیگری را می توان انجام داد؟ ۶- با گسترش فعالیت ها چه نتایجی به دست خواهد آمد؟
ـ شورایی تشکیل گردد به گونه ای که نمایندگان تمام مشاغل سازمانی در آن حضور داشته باشند.
ـ کارگاه های آموزشی را تشکیل داده و یا به کار بگیرد.
ـ هدف شورای یاد شده تعیین گردد. این شوراها هماهنگ و در راستای هدف بنیادین سازمان که توسط شورای عالی تعیین گشته به مشخص کردن اهداف خود می پردازند.
ـ به پژوهش و تجزیه و تحلیل امور مشتری توجه گردد: بیشترین توجه مدیریت کیفیت فراگیر بر مشتری است. نیازهای مشتری باید شناسایی و پذیرفته شوند. با برگزیدن این معیار روشن همه عملکردها را می توان بر پایه آن سنجید. تجزیه و تحلیل عملکرد سازمان، براین معیار، کاستی ها را نشان خواهد داد. در پی آن بایستی برنامه هایی برای برطرف نمودن کاستی ها تدارک دیده و اجراء نمود، تا سازمان در راه پیشرفت و بهبود گام بردارد.
مدیریت کیفیت فراگیر مفاهیمی را ارائه می دهد که پیاده سازی آن نیازمند برنامه ریزی استراتژیک و وجود انگیزه کافی در پرسنل می باشد. بطوری که مفاهیم آن بایستی در سراسر سازمان نهادینه شود و کلیه پرسنل به آن معتقد شوند و در اجراء پایبند بمانند.
از مشکلات روش فوق، وجود ماهیت انقلابی و تغییر و تحول گسترده سازمانی است که منجر به ارزیابی تدریجی و مداوم نخواهد بود.
۹-۲-۱۱-۲- الگوی جایزه ملی کیفیت بالدریج^[۱۰۷]:
جایزه ملی کیفیت مالکولم بالدریج یک جایزه سالانه برای شرکت های آمریکایی به منظور دستیابی به اهداف کیفی و تجارت مناسب است. اهداف این جایزه ارتقای آگاهی از کیفیت به عنوان یک عنصر مهم افزایش در رقابت، فهم نیازمندی های اجرای عالی و سهیم شدن در اطلاعات است (موسویان ، ۱۳۸۵: ۶۵ و ۶۶).
‌ ‌این‌ جایزه، سه‌ گروه‌ واجد شرایط‌ را در بردارد: شرکت های‌ ساخت‌ و تولید، شرکت های‌ خدماتی‌ و سازمان های‌ تجاری‌ کوچک، همچنین‌ به ‌منظور آنکه‌ دریافت‌ جایزه‌ بالدریج‌ عمومی‌ گردد، انتظار می‌رود که‌ دریافت‌کنندگان‌ جوایز، اطلاعات‌ به‌دست‌آمده‌ در مورد استراتژی‌های‌ اجرایی‌ موفقیتشان‌ را در اختیار سایر شرکت ها قرار دهند.
‌ ‌فرایند گزینش‌ توسط‌ گروه‌ داوران‌ مورد ارزیابی‌ قرار می‌گیرد. متقاضیان‌ با نمره‌ بالاتر برای‌ بازدید از محل‌ کارخانه‌ انتخاب‌ می‌شوند. متقاضیان‌ پس‌ از این‌ بازدید، بازخور مکتوبی‌ را جهت‌ ایجاد بهبود در مدیریت‌ کیفیت‌ خود دریافت‌ می‌کنند.
‌ ‌معیارهای‌ موجود در جایزه‌ ملی‌ کیفیت‌ بالدریج، سه‌ نقش‌ عمده‌ در رقابت‌ شرکت ها بازی‌ می‌کند:
الف) به بهبود عملکرد اجرایی‌ شرکت ها و همچنین‌ توانایی‌ آنها کمک‌ می‌کند.
ب) ارتباطات‌ را تسهیل‌ کرده‌ و همچنین‌ اطلاعات‌ اجرایی‌ دربین‌ شرکت های‌ مختلف‌ را در اختیار بقیه‌ قرار می‌دهد.
ج) ابزاری‌ برای‌ مدیریت‌ فراهم‌ می‌آورد تا با استفاده‌ از آن‌ بتواند اجرا، عملکرد، برنامه‌ریزی، آموزش‌ و ارزیابی‌ را تقویت‌ کند.
‌‌معیارهای‌ جایزه‌ بالدریج، نگرش‌ قابل‌ قبولی‌ برای‌ مطابقت‌ با مدیریت‌ کیفیت‌ جامع‌ در هر سازمان‌ فراهم‌ می‌آورد. این‌ معیارها برپایه‌ ۱۰ مفهوم‌ هستند:
۱- کیفیت‌ مشتری-گرا: کیفیت‌ توسط‌ مشتریان‌ مورد قضاوت‌ قرار می‌گیرد. بنابراین‌ چنانچه‌ در تمامی‌ مراحل، مشتری‌ در نظر گرفته‌ شده‌ باشد در این‌ صورت‌ محصول‌ منجر به‌ رضایت‌ مشتری‌ می‌گردد. بنابراین‌ ضروری‌ است‌ که‌ نیاز مشتری‌ و بازار شناسایی‌ شده‌ و توسط‌ فاکتورهایی‌ مورد سنجش‌ قرار گیرد تا با فعالیت های‌ لازم، منجر به‌ رضایت‌ مشتری‌ شود.
۲- رهبری: نیاز است‌ که‌ فرد اول‌ سازمان، جهت های‌ حرکت‌ سازمان‌ را برای‌ رضایت‌ مشتری‌ به‌ صورت‌ واضح‌ با انتظارات‌ والا تنظیم‌ کند.
۳- بهبود مستمر و یادگیری: دستیابی‌ به‌ بالاترین‌ سطح‌ عملکرد سازمانی‌ نیازمند داشتن‌ یک‌ شیوه‌ برای‌ بهبود مستمر است. کلمه‌ “بهبود مستمر"، هم‌ دلالت‌ دارد بر افزایشی‌ بودن‌ موضوع‌ و هم‌ به‌ آنی‌ و پیشرفت‌ لحظه‌ای‌ آن. بهبود مستمر تنها به‌ مفهوم‌ ارائه‌ محصول‌ و خدمت‌ بهتر نیست‌ بلکه‌ تمامی‌ اهداف‌ سازمان‌ را که‌ از استراتژی‌ مدیریت‌ ارشد سرچشمه‌ می‌گیرد شامل‌ می‌شود.
۴- اهمیت‌ دادن‌ به‌ کارکنان: موفقیت‌ سازمان‌ در بهبود عملکرد، خود وابستگی‌ کامل‌ به‌ مهارت‌ و تحرک‌ نیروهای‌ سازمان‌ دارد.
۵- واکنش‌ سریع: بازارهای‌ رقابت‌ موفق‌ دارای‌ چرخه‌های‌ کوتاه‌ برای‌ ایجاد محصول‌ جدید یا بهبود محصولات‌ موجودند. هم‌اکنون‌ پاسخگویی‌ به‌ مشتریان‌ و نیاز آنها و داشتن‌ یک‌ روش‌ انعطاف‌پذیر برای‌ ایجاد یک‌ قابلیت، یکی‌ از نیازمندی های‌ اساسی‌ است.
۶- کیفیت‌ طراحی‌ و پیشگیری: مدیریت‌ بایستی‌ تأکید زیادی‌ روی‌ مسأله‌ کیفیت‌ طراحی‌ و همچنین‌ جلوگیری‌ از اتلاف‌ داشته‌ باشد که‌ از ساختاردهی‌ کیفیت‌ درمحصول‌ یا خدمات‌ و فرایندهای‌ تولید و تحویل‌ به‌دست‌ می‌آید.
۷- چشم‌انداز وسیع‌ آینده: مدیریت‌ سازمان‌ بایستی‌ همواره‌ به‌صورت‌ کلان‌ تمامی‌ جوانب‌ مرتبط‌ با سازمان‌ را در نظر داشته‌ و تصمیمات‌ و برنامه‌ریزی های‌ خود را مبتنی‌ بر این‌ نگرش ها کند.
۸- مدیریت‌ با واقعیت: یک‌ سیستم‌ مدیریت‌ پیشرفته، بایستی‌ بر پایه‌ یک‌ چارچوب‌ اندازه‌گیری، اطلاعات‌ و تجزیه‌ و تحلیل‌ باشد. اندازه‌گیری‌ بایستی‌ از استراتژی‌ شرکت‌ و از تمامی‌ مواردی‌ که‌ روی‌ فرایند و خروجی ها تاثیر می‌گذارند. سرچشمه‌ گرفته‌ شده‌ باشد.
۹- توسعه‌ مشارکت: سازمان ها بایستی‌ مشارکتی‌ با مشتریان، کارمندان، تامین‌کنندگان‌ و سازمان های‌ آموزشی‌ ایجاد کنند. مشارکت‌ ممکن‌ است‌ به‌صورت‌ داخلی‌ یا خارجی‌ باشد.
۱۰- مسئولیت‌ اجتماعی‌ و شهروندی: ایجاد مسئولیت‌ بر می‌گردد به‌ انتظارات‌ اولیه‌ سازمانی‌ که‌ در ارتباط‌ با مسائلی‌ از قبیل‌ ایمنی‌ و سلامت‌ محصول‌ و همچنین‌ سایر موارد در طول‌ عمر محصول‌ و یا خدمات‌ انتظار می‌رود. که‌ این‌ مسئولیت ها بایستی‌ در نقاط‌ مختلف‌ سازمان‌ و برای‌ افراد مختلف‌ تعیین‌ شده‌ باشد. (غلامی و نورعلیزاده، ۱۳۸۲: ۱۰).
چگونگی‌ پخش‌ امتیازات‌
‌ ‌موارد هفت‌گانه‌ معیارهای‌ بالدریج‌ به‌ زیرگروههای‌ زیر تقسیم‌ می‌گردند. در جدول‌ (۸-۲) معیارها با زیر معیارهای‌ مربوطه‌ و امتیازات‌ هریک مشخص‌ گردیده‌ است.
جدول ۸-۲) معیارهای‌ بالدریج‌ (غلامی و نورعلیزاده، ۱۳۸۲: ۱۱)

تعریف سرمایه اجتماعی

در رابطه با مفهوم سرمایه اجتماعی تعاریف بسیاری وجود دارد و همین کثرت تعاریف سبب نوعی آشفتگی و عدم انسجام در مفهوم سرمایه اجتماعی شده است .ولی به طورخلاصه می‌توان گفت که سرمایه اجتماعی به معنای هنجارها وشبکه های ارتباطی است که امکان مشارکت مردم در اقدامات جمعی به منظور کسب سود متقابل را فراهم می‌کند لذا سرمایه اجتماعی مفهومی ترکیبی است که میزان هنجارها وشبکه ها را در یک مقطع زمانی خاص تشریح می کند. سرمایه اجتماعی هر جامعه ناشی از وضعیت فرهنگی و اجتماعی آن جامعه است و یکی از شاخص‌های مهم وضعیت فرهنگی و اجتماعی آن جامعه می باشد. از سوی دیگر در وضعیت سرمایه اجتماعی هر جامعه‌ای عواملی از قبیل نهاد آموزش و پرورش تاثیرگذار می‌باشند. نهاد آموزش و پرورش نقش مهمی را در افزایش و انتقال سرمایه اجتماعی در جامعه ایفا می نماید زیرا فرایند جامعه پذیری هر فردی در سطوح متفاوت از نهاد آموزش و پرورش می گذرد و این امر در وضعیت سرمایه اجتماعی جامعه بسیار تاثیرگذار است (تاجبخش, ۱۳۸۳, ص. ۱۵۶).
از دیدگاه اقتصادى مى‌توان سرمایه اجتماعى را به عنوان یکى از انواع سرمایه‌هاى هر سازمان یا اجتماع در نظر گرفت. در الگوهاى گذشته، تنها عامل انسانى در انواع سرمایه‌ها، سرمایه انسانى بود که بیشتر مبتنى بر تعداد، تخصص‌ها، دانش و مهارت‌هاى نیروى انسانى در سطوح مختلف کارکنان و مدیران است. اما توجه به یک سازمان به عنوان یک سیستم اجتماعى منجر به این امر می‌شود که سرمایه اجتماعى نیز به عنوان نشان دهنده ارزش اقتصادى شبکه‌هاى اعتماد و کاهش دهنده هزینه هاى مبادلات و تعاملات در این فهرست قرار گیرند. به عبارت دیگر سرمایه اجتماعى بیانگر ذخیره اقتصادى مؤلفه‌هاى فرهنگى واجتماعى مابین سرمایه‌هاى انسانى است (محققی, ۱۳۸۵).
همچنین سرمایه اجتماعى را مى توان در دوسطح کلان وخرد مورد توجه قرار داد. در سطح کلان درباره جایگاه کلى یک سازمان در زمینه اجتماعى، سیاسى و فرهنگى و شبکه‌هاى ارتباطات بیرونى و در سطح خرد به دو نوع سرمایه اجتماعى موجود در داخل سازمان مى‌توان اشاره کرد (محققی, ۱۳۸۵).
الف) سرمایه اجتماعى خرد در سطح شناختى در رابطه با پدیده‌هایى نظیر ارزش‌ها، نگرش‌ها، تعهدات، مشارکت و اعتماد موجود در سیستم اجتماعى سازمان است.
ب) سرمایه اجتماعى خرد درسطح ساختارى که در رابطه با ساختارها و فرآیندهاى مدیریتى نظیر پاسخگویى مدیران و رهبران در قبال عملکردشان، میزان تصمیم‌گیرى و اقدام براساس کار گروهى است.
بانک جهانی سرمایه اجتماعی را به عنوان هنجارها و روابط اجتماعی تعریف مى‌کند که در ساختار‌های اجتماعی ریشه دارند و افراد را قادر مى‌سازند تا با عملکرد هماهنگ، دستیابى مطلوبى به اهداف داشته باشند. این تعریف به ارزش‌هاى مشترک همه شبکه‌های اجتماعی یعنى اعتماد، روابط متقابل، اطلاعات و همکاری باز مى‌گردد که وابسته به این شبکه‌ها ایجاد می‌شود. درحالی که سرمایه فیزیکی به اشیای مادی اطلاق می‌شود و سرمایه انسانی به ویژگی و توانایی‌هایی اطلاق می‌شود که افراد دارا هستند. سرمایه اجتماعی به ارتباطات بین افراد، شبکه‌های اجتماعی و هنجارهای متقابل و اعتماد ناشی از آن‌ها، اطلاق می‌شود (رضا زاده, ۱۳۹۱).
از دیدگاه سازمانی، ناهاپیت و گوشال^[۱] سرمایه اجتماعی را به عنوان جمع منافع بالفعل و بالقوه موجود در درون، قابل دسترسی از طریق، و ناشی شده از شبکه روابط یک فرد یا یک واحد اجتماعی تعریف می‌کنند. از دیدگاه آن‌ها سرمایه اجتماعی یکی از قابلیت‌ها و دارایی‌های مهم سازمانی است که می‌تواند به سازمان‌ها در خلق و تسهیم دانش کمک بسیار نمایند و برای آن‌ها در مقایسه با سازمان‌های دیگر مزیت سازمانی پایدار ایجاد کند (Nahapiet & Ghoshal, 1998).

کهن و پروساک^[۲] بیان می‌کنند که سرمایه اجتماعی متشکل از ارتباطات فعال بین افراد است که شامل اعتماد، درک متقابل و ارزش‌های مشترک و رفتارهایی است که اعضای شبکه‌های انسانی و جوامع را به هم پیوند می‌دهد و همکاری‌ها را ممکن می‌سازد. آن‌ها معتقدند، سرمایه اجتماعی، از سازمان چیزی بیش از یک مجموعه از انسان‌ها را مى‌سازد که قصد رسیدن به اهداف و مقاصد را دارند. سرمایه اجتماعی تقویت کننده همکاری، تعهد، تسهیم اطلاعات و اعتماد است. هم‌چنین مشارکت حقیقی را در سازمان ارتقا می‌دهد که این خود منجر به موفقیت و اثربخشی بیشتر می‌شود. استفاده از ارتباطات و روابط اجتماعی برای دستیابی به هدف‌های افراد، گروه‌های اجتماعی و سازمان ضروری است. سرمایه اجتماعی از طریق اعتماد، ارتباطات، شبکه‌های قوی و هنجارهای مشترک که با هر ارتباط مؤثر افزایش می‌یابد، ایجاد می شود .همچنین تجربه مثبت، اعتماد، ارتباط اجتماعی و تسهیم اطلاعات را بین افراد و گروه‌ها تسهیل می‌کند. اعتماد عامل ضروری در شکل‌گیری سرمایه اجتماعی و سازنده ارتباط موفق است و ساختن اعتماد یعنی ساختن سرمایه اجتماعی (Cohen & Prusak, 2001).
فوکویاما ^[۳]استدلال مى‌کند که اعتماد بالا عامل مهمى است که در گزارش هاى شهروندان براى عملکرد بهتر در همه سازمان‌هاى یک جامعه وجود دارد. فوکویاما بیان می‌کند که بسیاری از گروه‌ها و سازمان‌های مؤثر، دارای سطح بالایی از اعتماد یا سرمایه اجتماعی هستند. او می‌گوید موفقیت سازمان‌های بزرگ به همکاری متقابل طرفین بستگی دارد. همچنین همکاری نتیجه اعتماد است. افراد اعتماد یا سرمایه اجتماعی را خود نمی سازند، بلکه اعتماد وقتی شکل می‌گیرد که افراد هنجارهای رایج و ارزش‌ها را تسهیم می‌کنند و اعتماد را به وجود می‌آورند. شکل‌گیری سرمایه اجتماعی به دلیل مبتنی بودن بر اصول اخلاقی، اعتماد و فضیلت گروهی دشوار است. به علاوه سازمان‌هایی با سطح بالاى اعتماد و سرمایه اجتماعی، هزینه‌های تجاری کمتری دارند. در سازمانی که همه افراد با هم بر اساس مجموعه‌ای از هنجارها و ارزش‌های مشترک و در یک محیط پر از اعتماد، همکاری می‌کنند، بهترین فرصت برای ابداع و پیشرفت وجود دارد. در سازمان هایى با سطح بالای اعتماد، امکان توسعه طیف وسیعی از روابط اجتماعی و سازمانی وجود دارد (Fukuyama, 1995).
زمانی که اعتماد وجود ندارد، ابزارها و ارتباطات سازمانى، هزینه مبادله‌ای پیدا مى‌کنند. بنابراین نبود سرمایه اجتماعی و اعتماد، هزینه برای سازمان ایجاد می‌کند و هزینه زیادی که به توسعه یا ایجاد اعتماد و سرمایه اجتماعی مربوط می‌شود، باید مورد تأمل قرار گیرد (رضا زاده, ۱۳۹۱).

نظریه‌های سرمایه اجتماعی

به علت گسترش کیفی و کمی نظریه‌های سرمایه اجتماعی در دهه‌ های اخیر، تنها دیدگاه‌های صاحب‌نظرانی را که مباحث آن‌ها الهام‌بخش بوده و رویکردهای نظری اصلی را شکل داده است، مرور می‌نماییم:

1. 1. پیر بوردیو^[۴]؛ به نظر بوردیو، سرمایه اجتماعی جمع منابع واقعی یا بالقوه‌ای است که حاصل از شبکه‌ای بادوام از روابط کمابیش نهادینه‌‌شده، آشنایی و شناخت متقابل یا به بیان دیگر عضویت در یک گروه است. شبکه‌ای که هر یک از اعضای خود را از پشتیبانی سرمایه جمعی برخوردار می‌کند و آنان را مستحق اعتبار می‌سازد. به نظر وی سرمایه اجتماعی، به‌ عنوان شبکه‌ای از روابط، یک ودیعه طبیعی یا حتی یک ودیعه اجتماعی نیست، بلکه چیزی است که در طول زمان و با تلاش بی‌وقفه به دست می‌آید. به عبارت دیگر شبکه روابط، محصول راهبردهای سرمایه‌گذاری فردی یا جمعی آگاهانه یا ناخودآگاه است که هدفش ایجاد یا بازتولید روابط اجتماعی است که مستقیما در کوتاه‌مدت یا بلندمدت قابل استفاده هستند (بختیاری, ۱۳۸۵).

کاربرد سرمایه اجتماعی در نزد بوردیو بر این درک استوار است که افراد چگونه با سرمایه‌گذاری بر روابط گروهی، وضعیت اقتصادی خود را در یک فضای اجتماعی سلسله‌مراتبی (جامعه سرمایه‌داری) بهبود می‌بخشند. از این جهت می‌توان رویکرد او را ابزاری، فردگرا و متاثر از تئوری سرمایه مارکس و بیشتر تضادگرا تلقی کرد (بختیاری, ۱۳۸۵).

2. 2. جیمز کلمن^[۵]؛ به نظر کلمن سرمایه اجتماعی با کارکردش تعریف می‌شود. سرمایه اجتماعی شی واحدی نیست بلکه انواع چیز‌های گوناگونی است که دو ویژگی مشترک دارند (کلمن, ۱۳۷۷):

الف) همه آن‌ها شامل جنبه‌ای از یک ساخت اجتماعی هستند (عناصر و پیوند‌هایی که حیات اجتماعی را تداوم می‌بخشند).
ب) واکنش‌های معین افرادی را که در درون ساختار هستند اعم از اشخاص حقیقی یا عاملان حقوقی، تسهیل می‌کند و دستیابی به هدف‌های معین را که در نبود آن دست‌نیافتنی خواهند بود امکان‌پذیر می‌سازند.
سرمایه اجتماعی ویژگی‌های معینی دارد که آن را از کالا‌های خصوصی، که در نظریه اقتصاد نئوکلاسیک بحث می‌شود، متمایز می‌سازد. این ویژگی‌‌ها عبارت‌اند از (کلمن, ۱۳۷۷):
۱- به آسانی مبادله نمی‌شود، اگرچه این سرمایه منبعی است که ارزش استفاده دارد.
۲- سرمایه اجتماعی دارایی شخصی هیچ یک از افرادی که از آن سود می‌برند نیست و این به واسطه صفت کیفی ساختار اجتماعی است که فرد در آن قرار گرفته است.
۳- نتیجه فرعی فعالیت‌های دیگر است و معمولا شخص خاصی آن را به وجود نمی‌آورد.
۴- سرمایه اجتماعی در صورت استفاده بیشتر، برخلاف بعضی اشکال دیگر سرمایه، نه‌تنها مستهلک نمی‌شود بلکه افزایش می‌یابد.
کلمن تحت تاثیر کاربرد نظریه انتخاب عقلانی در تبیین رفتار، بر منافع فردی سرمایه اجتماعی تاکید می‌کند (کلمن, ۱۳۷۷).

3. 3. رابرت پاتنام^[۶]؛ پاتنام مفهوم سرمایه اجتماعی را فراتر از سطح فردی به کار می‌گیرد و به چگونگی کارکرد سرمایه اجتماعی در سطح منطقه‌ای و ملی و نوع تاثیرات سرمایه اجتماعی بر نهادهای دموکراتیک و در نهایت توسعه اقتصادی علاقمند است.

به همین منظور در دو مطالعه تطبیقی میان ایالت‌های مختلف در امریکا و همچنین حکومت‌های منطقه‌ای تازه‌تاسیس ایتالیا در شمال و جنوب در دهه ۷۰، تاثیر سرمایه اجتماعی را در تقویت جامعه مدنی و کارآمدی دموکراسی از سویی و رشد و توسعه اقتصادی از سوی دیگر مورد بررسی قرار داده است و به نتیجه تاثیر مثبت آن پی برده است. پاتنام سرمایه اجتماعی را آن دسته از عناصر و ویژگی‌های نظام اجتماعی (مانند اعتماد اجتماعی، هنجارهای معامله متقابل و شبکه‌های اجتماعی) می‌داند که هماهنگی و همکاری را در بین افراد یک جامعه برای دستیابی به سود متقابل تسهیل می‌کند (توسلی و موسوی, ۱۳۸۲).
او برای فهم و ارزیابی سرمایه اجتماعی به چهار وجه تمایز اشاره دارد. پاتنام در این رابطه، سرمایه اجتماعی رسمی را در مقابل غیررسمی (انجمن‌ها یا مهمانی‌های دوره‌ای)، سرمایه اجتماعی متراکم در مقابل سرمایه اجتماعی پراکنده و ضعیف، سرمایه اجتماعی درون‌نگر در مقابل برون‌نگر (برحسب اختصاص منافع به افراد غیر عضو یا عموم مردم) و نهایتا سرمایه اجتماعی محدود (بین افراد شبیه از نظر قومیت، سن و …) در مقابل اتصالی (بین افراد غیرمشابه) مطرح می‌سازد (توسلی و موسوی, ۱۳۸۲).

4. 4. فرانسیس فوکویاما^[۷]؛ فوکویاما نیز مانند پاتنام، سرمایه اجتماعی را در سطح کلان (در سطح کشورها و در ارتباط با رشد و توسعه اقتصادی آن‌ها) مورد بررسی قرار داده است و مولفه‌های مورد بحث پاتنام (شبکه‌های مشارکت مدنی، هنجارهای اعتماد و همیاری) در بحث وی نیز تکرار می‌شود. وی برخلاف دیگر نظریه‌پردازان صرفا بر خصلت جمعی سرمایه اجتماعی تاکید کرده و آن را به منزله دارایی گروه‌ها و جوامع تلقی کرده است (فرانسیس, ۱۳۸۵).

به نظر وی سرمایه اجتماعی را به سادگی می‌توان به‌عنوان مجموعه معینی از هنجارها یا ارزش‌های غیررسمی (صداقت، ادای تعهدات و ارتباطات دوجانبه) تعریف کرد که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میانشان مجاز است در آن سهیم هستند. مهم‌ترین منابع سرمایه اجتماعی از نظر فوکویاما عبارت است از خانواده و هنجارهای اجتماعی (فرانسیس, ۱۳۸۵).

منابع سرمایه اجتماعی

با توجه به آنچه تاکنون بیان شد، می‌توان نتیجه گرفت معیار اصلی شناخت سرمایه اجتماعی، روابط اجتماعی افراد و نحوه همزیستی آن‌ها در یک جامعه است. لذا عامل مرتبط با حوزه جامعه شناسی محسوب می‌شود و علل و عوامل تشکیل آن را باید در علل و عواملی جستجو کرد که در ساخت فرهنگ، آداب و سنن، معیارها، هنجارها و ارزش‌ها و حتی قوانین رسمی یک جامعه اثر گذار بوده و شکل کنونی آن را رقم زده و درجه سرمایه را به ارمغان آورده‌اند. هرچند اقتصاددانان عامل اصلی ایجاد همکاری‌ها و همیاری‌های اجتماعی را در تئوری خود به نام ” تئوری بازی‌ها ” جستجو می‌کنند، ولی شواهد تجربی به ندرت نشان می‌دهد . گردهمایی اعضای یک گروه برای رسیدن به یک هدف معین ابتدا به عنوان یک استراتژی در بازی، آن‌گونه که اقتصاددانان معتقد هستند آغاز شده باشد. هنگامی که انجمن حمایت از محیط زیست شکل می‌گیرد بطور قطع به تنها چیزی که نمی‌اندیشند انتخاب یک استراتژی برای بازی در برابر یک رقیب است. بلکه آنچه مهم است اعتقاد مشترکی است که در بین اعضای این انجمن حاکم بوده و آنان را به سمت حفظ محیط زیست کشانده است (محققی, ۱۳۸۵).
به نظر کلمن عوامل ساخت سرمایه اجتماعی از چهار دسته زیر خارج نیست:
عوامل نهادی
عوامل خودجوش
عوامل بیرونی
عوامل طبیعی
هریک از این عوامل خود به گروه های کوچکتری قابل تقسیم هستند (کلمن, ۱۳۷۷).
جدول شماره ‏۲‑۱- عوامل ساخت سرمایه اجتماعی و زیر عامل‌ها

- پیشگیری از بیماریها
- بررسی و پایش بهداشت جوامع و ملل برای شناسایی جمعیتهای در معرض خطر (آسیب پذیر) و شناسایی اولویتهای اقدامات(۴۴).

بهداشت خانواده می تواند بهداشت جامعه را به عنوان یک کل تحت تاثیر قرار دهد. بهداشت جوامع با احساس خوشی مردم و خانواده های آن اندازه گیری می شود. چالش های پرستار بهداشت جامعه ارائه مراقبت برای جوامع و ملت ها و نه فقط تمرکز بر سطح افراد و خانواده ها می باشد. خانواده ها باید به عنوان اجزاء جامعه در نظر گرفته شوند. پرستار بهداشت جامعه باید جامعه را بشناسد، و در نظر داشته باشد که جوامع ، نه فقط به خاطر تفاوت در نیازهای بهداشتی بلکه به خاطر تفاوت در منابع بهداشتی، با همدیگر فرق دارند، تا مطمئن شوند که نیازهای خانواده و جامعه بر آورده می شوند و اولویتها و نیازهای متفاوت خانواده در جوامع مختلف را در نظر بگیرند(۲۵).
پرستاری بهداشت خانواده:
هدف پرستاری بهداشت خانواده، کمک به خانواده ها جهت رسیدن به سطح بالاتری از عملکرد درمتن اهداف ویژه، آرزوها و توانایی های آنها می باشد. عمل پرستاری خانواده، ارائه مراقبت پرستاری به خانواده ها و اعضای آنها در موقعیت های مختلف بیماری/سلامتی می باشد(۸). پرستاری بهداشت خانواده پایه تئوریکی قوی دارد و شامل پرستاران و خانواده هایی است که با همدیگر برای تقویت موفقیت های خانواده و اعضای آن و پاسخ های بیماری/سلامتی تعامل دارند(۹).
فرایند بررسی خانواده با جمع آوری مداوم اطلاعات و قضاوت حرفه ای که ضمیمه اطلاعات جمع آوری شده می باشد، همراه است. بنابراین، متغیر مهمی که پرستاری خانواده را ارتقاء می دهد یا باز می دارد، این است که پرستار مشکلات را چگونه می بیند. دانش و آگاهی در مورد نظریه های خانواده و همچنین استفاده از چارچوب سیستماتیک برای بررسی و کار با خانواده ها، کمک بزرگی به پرستار برای حرکت از جنبه های فردی به جنبه های خانوادگی می کند(۸).
با توجه به اینکه پژوهش حاضر در رابطه با خانواده های بیماران مبتلا به سرطان طراحی شده است، گذری کوتاه بر پرستاری سرطان، که شاخه جدیدی از پرستاری می باشد خواهیم داشت.
پرستاری سرطان یک تخصص منحصر به فرد در حرفه پرستاری است. در سال ۱۹۸۶،Ash، در مورد پرستاری سرطان می نویسد، همیشه پرستارانی که برای بیمار مبتلا به سرطان مراقبت ارائه دهند، وجود دارد ولی این پرستاران همیشه دانش و مهارت لازم را ندارند. Corner در سال ۱۹۹۷، نمونه هایی از رفتار پرستاری سرطان را شامل: بودن در کنار بیمار، حفظ امید بیمار، کاهش درد و رنج بیمار، حفظ خلوت بیمار، پیش بینی نیازهای بیمار بر می شمارد. محور اصلی فلسفه پرستاری سرطان، ارتقاء مراقبت خود محور با اعتقاد بر این است که بیماران حق دارند تا در مورد بیماری و درمان خود اطلاعات کسب کنند و در مورد تصمیمات مربوط به درمان، مشاوره دریافت کنند(۴۴).
مراقبتی که توسط پرستاران برای خانواده ها ارائه می شود، بخش حیاتی در ارائه مراقبت برای فرد مبتلا به سرطان است(۸۴). زیرا پرستاران سرطان در یک موقعیت منحصر به فرد برای ارائه مراقبت به بازماندگان سرطان وخانواده های آنان و حمایت از آنها در طول تشخیص و بعد از تشخیص قرار دارند. این پرستاران نه تنها با درمان بیماری درگیر هستند، بلکه نقش های آموزش دهنده، راهنما، مشاور و مدافع حقوق افراد مبتلا به سرطان را نیز بر عهده دارند. همچنین، نقش مهمی در ارتقاء رفتارهای بهداشتی بیماران دارند(۸۵).
بنابراین، بعد اساسی در نوتوانی سرطان این است که بیمار و خانواده به عنوان یک واحد در نظر گرفته شوند. پرستاران مانند سایر اعضاء تیم پزشکی، فرصت دارند که نقش مهمی در حمایت و توانمند سازی بیماران سرطانی و خانواده های آنها در سیر درمان سرطان، ایفا کنند. پرستاران می توانند آگاهی بیماران و پرسنل را در مورد نیازهای نوتوانی سرطان افزایش دهند و یک نگرش مثبت در مورد نوتوانی سرطان، با تاکید بر اینکه سرطان یک بیماری مزمن است، ایجاد کنند(۸۶).
مرور بر متون:

1. 1. در مطالعه ای که در ژاپن در سال ۲۰۰۳، بر روی زنان مبتلا به سرطان سینه صورت گرفت، ارتباط بین پاسخ های سازگاری بیماران مبتلا به سرطان نسبت به تشخیص سرطان سینه و عملکرد خانواده بررسی شد. ۴۶ بیمار سرطانی و همسرانشان در این مطالعه شرکت کردند. بیماران و همسرانشان، مقیاس قضاوت ذهنی سرطان(MAC)^[9]، و پرسشنامه ۶۰ آیتمی سنجش عملکرد خانواده(FAD)^[10]را بدون اطلاع از پاسخ های همدیگر و بصورت جداگانه تکمیل نمودند.

MAC خود ۵ بعد دارد و شامل ۴۰ حالت است که واکنش افراد به شنیدن تشخیص سرطان را توصیف میکند. در این مطالعه بیشتر بر ۲ بعد بی یاوری/ناامیدی و جنگ روانی تمرکز شده است. بیمار با جنگ روانی تشخیص سرطان را می پذیرد و در مورد سرطان به جستجوی اطلاعات می پردازد و تصمیم می گیرد که با آن بجنگد. در مقابل فرد با خصوصیت بی یاوری/ناامیدی، تحت تاثیر آگاهی از تشخیص سرطان قرار می گیرد و زندگی روزمره او از هم می پاشد.
امتیازات مقیاس MAC بیمار از جنگ روانی و نا امیدی در آنالیز، به عنوان متغیرهای وابسته وارد شدند. ابتدا بین امتیازات مقیاس MAC آنالیز تک متغیر انجام شد.
فاکتورهای روانی- اجتماعی و زیستی برای تعیین متغیرهای مستقل با من ویتنی، Uتست یا ضریب همبستگی اسپرمن بررسی شدند.
نتایج آنالیز چندگانه نشان دادند که درک بیماران از عملکرد ضعیف خانواده در بعد ارتباطات مقیاس FAD با امتیازات بالای بی یاوری/نا امیدی مقیاس MACارتباط دارد. میزان تحصیلات با بعد جنگ روانی در مقیاس MAC ارتباط معکوس دارد.
نتایج حاکی از آن است بین نگرش بیمار از بی یاوری/نا امیدی در برخورد با سرطان و بعد ارتباطات در خانواده رابطه وجود دارد. بنابراین کارکنان تیم بهداشتی علاوه بر بیمار، باید به دیگر اعضای خانواده نیز توجه کنند و برای ارتقاء الگوهای ارتباطی خوب در بین اعضاء خانواده تلاش کنند(۸۷).
- مطالعه دیگری با عنوان “ عملکرد خانواده و تنش روانی در بیماران مبتلا به سرطان سینه و خانواده ها” با هدف به دست آوردن یک دیدگاه از عملکرد خانواده دربیماران مبتلا به سرطان سینه و خانواده های آنها” در سال ۲۰۰۵ انجام گرفت. ۷۴ خانواده در مطالعه شرکت کردند.معیار های ورود به مطالعه، تشخیص در هر مرحله از سرطان سینه، آگاهی از تشخیص سرطان، سن بالاتر از ۲۰ سال، گذشت ۳ ماه از زمان تشخیص، قدرت جسمانی کافی برای پاسخگویی به سوالات، نداشتن اختلال شناختی و بدخیمی همزمان بود. همه نمونه ها ۳ مقیاس FRI^[11] (شاخص ارتباط در خانواده)، SAS ^[۱۲](مقیاس سنجش اضطراب زونگ) وSDS^[13] (مقیاس سنجش افسردگی زونگ) را تکمیل نمودند که در این مطالعه ۳ بعداز مقیاس FRI یعنی همبستگی، تعارض و وضوح در ۳ خوشه، طبقه بندی شدند. ۳ نوع از مقیاس ساختار خانواده در ۳ خوشه طبقه بندی شدند. خوشه ۱ ساختار خانواده حمایت کننده نامیده شد که چنین خانواده هایی سطح پایینی از تنش روانی در بین اعضایشان نشان دادند. خوشه ۲ ساختار خانواده متوسط، که این خانواده ها انسجام و وضوح ارتباطات متوسط و تعارض کم دارند. خوشه ۳ خانواده با تعارض، که تنش آنها بطور مداوم با ارتباط مناسب در طی درمان دخالت می کند.
پس از این تقسیم بندی، درک افراد از عملکرد خانواده در۳ طبقه مقایسه شدند و تنش روانی اعضاء در خانواده با استناد به مقیاس های SDS و SAS و با بهره گرفتن از آزمون ANOVA تحلیل شدند. تحلیل خوشه ها ۳ گروه از بیماران و خانواده های آنها را به همراه داشت. یک نوع که انسجام بالا، وضوح بالا و تعارض کمتر دارند(۴۶.(n= نوع با تعارض حمایت کننده، انسجام کم، وضوح زیاد و تعارض زیاد دارند (۶۵.(n=نوع متوسط با انسجام محدود، وضوح محدود و تعارض کمتر است (۶۰.(n=
یافته های این مطالعه نشان داد که گونه شناسی عملکرد خانواده می تواند بطور روانی، خانواده های در معرض خطر را شناسایی کند. رویکرد متمرکز بر خانواده می تواند به کاهش تنش روانی مخصوصاً در خانواده ها ی با تعارض کمک کند. بنابراین کارکنان تیم پزشکی باید علاوه بر بیمار، به اعضاء دیگر خانواده نیز، تمرکز کنند و برای ارتقاء الگوهای خوب ارتباطی در اعضاء خانواده مداخله کنند، زیرا ساختار خانواده حمایت گر منتهی به احساس خوب بودن روانی خانواده شود(۸۸).
۳- مطالعه دیگری در سال ۲۰۰۷، توسط Mantani، تحت عنوان” فاکتورهای مرتبط با اضطراب و افسردگی در زنان مبتلا به سرطان سینه و همسرانشان: نقش بی عاطفه بودن و عملکرد خانواده” در دانشگاه هیروشیمای ژاپن انجام شد. هدف این مطالعه، بررسی بی عاطفه بودن، عملکرد خانواده و سایر فاکتورهایی که ممکن است سطح اضطراب و افسردگی را در زنان مبتلا به سرطان سینه و همسرانشان تحت تاثیر قرار دهد می باشد. در این مطالعه مقطعی، ۴۶ زن با سرطان سینه که جراحی شده بودند و همسرانشان مورد مطالعه قرار گرفتند.
همه نمونه ها ۳ مقیاس FAD^[14] (ابزار سنجش عملکرد خانواده)SAS ^[۱۵]مقیاس سنجش اضطراب زونگ) و SDS ^[۱۶](مقیاس سنجش افسردگی زونگ) را تکمیل نمودند. همچنین شرکت کنندگان مقیاس (TAS-20) ^[۱۷] که برای سنجش درجه بی عاطفه گی است دارای ۲۰ آیتم می باشد را تکمیل کردند. نسخه ژاپنی FADدارای ۶۰ آیتم است و برای بررسی ۷ بعد از عملکرد خانواده است از آن استفاده شده است. امتیاز بالاتر نشان دهنده ی عملکرد ضعیف تر خانواده است.
برای انجام آماری ابتدا یک آنالیز تک متغیری بین SDSو SASانجام شده است و فاکتورهای اجتماعی – دموگرافیکی، روانی و پزشکی برای تعیین متغیرهای مستقل با تست من ویتنی یا ضریب همبستگی اسپیرمن به ترتیب در بیماران و همسران بررسی شدند.
سپس ریسک فاکتورهای نهایی SAS وSDS بیماران با بهره گرفتن از تجزیه و تحلیل رگرسیون چندگانه با امتیاز همسرانشان به عنوان متغیرهای وابسته تعیین شدند.
یافته های مطالعه نشان داد که عملکرد خانواده با افسردگی در بیماران سرطانی و همسرانشان مرتبط است، اما ابعادی از عملکرد خانواده که با افسردگی مرتبط است دربیماران وشوهرانشان متفاوت است.
افسردگی بیماران با درک آنها از پاسخگویی عاطفی نا مناسب در بین اعضای خانواده مرتبط است. در حالیکه درک شوهران از نقشهای نا مناسب در اعضای خانواده با افسردگی آنها مرتبط است. به عبارت دیگر، در صورتیکه بیمار در دوران تنش، نتواند پاسخ همدلانه از خانواده دریافت کند، افسردگی بیمار، شدید تر می شود(۸۹).
۴- در سال ۲۰۰۷ تحقیقی توسط Gazendam^[18]،در کشور هلند بر روی بیماران سرطانی با هدف تعیین ارتباط احتمالی بین ارتباطات درخانواده، عملکرد کودکان با والدین مبتلا به سرطان و محیط خانواده صورت گرفت. مطالعه در طی یک دوره ی ۲ ساله در دانشگاه پزشکی مرکز کرونیگن انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه، گذشت ۱ تا ۵ سال از زمان تشخیص سرطان، داشتن کودک ۴-۱۸ ساله و تسلط به زبان هلندی بود. مطالعه بر روی ۲۰۹ خانواده صورت گرفت و تمرکز بر خانواده هایی شد که کودکانی بین سنین ۱۱ تا ۱۸ سال داشتند. در کل، ۱۳۸ بیمار، ۱۱۴ نفر از همسران بیماران و ۲۲۱ کودک، پرسشنامه مربوط به محیط را تکمیل نمودند. بیماران و خانواده آنهاپرسشنامه چک لیست رفتار کودکانCBCL^[19]را پرنمودند و نوجوانان نیز پرسشنامه خود گزارش دهی کودکان^[۲۰]YSR را تکمیل نمودند.
از T-test برای مقایسه گزارشات اعضاء خانواده از محیط خانواده ها و گزارشات بیماران از عملکرد خانواده با گزارش های والدین، همسران با نوجوانان و اختلاف بین گزارش های دختران و پسران استفاده شد.
از ضریب همبستگی پیرسون، برای توضیح ارتباط بین عملکرد نوجوانان و گزارش های آنها از تنش مرتبط با سرطان و همچنین درک هر عضو خانواده از محیط خانواده و اختلاف والدین- نوجوان، استفاده شد. ضریب همبستگی کمتر از ۳۰/۰ به عنوان ضعیف، ۳۰/۰- ۵۰/۰ به عنوان متوسط و بیشتر از ۵۰/۰ به عنوان قوی در نظرگرفته شد.در مقایسه با گروه هنجار، والدین، خانواده خود را با تعارض کمتر، سازماندهی بهتر و کنترل کمتر و اجتماعی تر از گروه هنجار یافتند.
FRI^[21] یا شاخص ارتباط خانواده به میزان قابل توجهی بالاتر از گروه هنجار بود و همچنین FSI^[22] یا شاخص ساختار خانواده شبیه به گروه هنجار بود.
اختلاف معناداری بین گزارش های بیماران و همسران از عملکرد خانواده یافت نشد. نوجوانان نیز گزارش کردند که خانواده آنها منسجم تر، اجتماعی تر،با سازماندهی بهتر و تعارض کمتر نسبت به گروه های هنجار هستند.
یافته های این مطالعه نشان دهنده این است که، خانواده هایی که یکی از والدین آنها مبتلا به سرطان می باشد (از نظر نوجوانان و خود والدین) بطور مثبت تری عمل می کنند(۹۰).
۵ - در سال ۲۰۰۸، Schmitt^[23]، مطالعه ای را بر روی بیماران سرطانی و کودکان آنها با هدف آزمودن فاکتورهای همراه با عملکرد خانواده در چنین بیمارانی انجام داد. فرضیه این مطالعه این بود که “وجود سرطان در یکی از والدین می تواند یک ریسک فاکتور برای عملکرد معیوب خانواده باشد“. برای انجام این مطالعه، ۳۹۱ خانواده از بین ۶ کشور اروپایی (آلمان، انگلستان، فنلاند، دانمارک، استرالیا و سوئیس) انتخاب شدند. مطالعه بین سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ انجام گرفت.
معیارهای ورود به مطالعه، گذشت حداقل ۲ وحداکثر ۶۰ ماه از زمان تشخیص سرطان و داشتن کودک ۴ تا ۱۷ ساله بود که عملکرد خانواده با ورژن ۶۰ آیتمی FAD(ابزار سنجش خانواده) سنجیده شد. توسط بیماران و اعضاء خانواده آنها تکمیل شد.جمعا ۱۱متغیر سنجیده شد،۳ متغیر مربوط به فرد (جنسیت، سن و نقش در خانواده)، ۸ متغیر مربوط به خانواده (ساختار خانواده، تعداد کودکان، جنسیت بیمار، وضعیت اجتماعی- اقتصادی، تشخیص، زمان تشخیص،نمره افسردگی و نمره کیفیت زندگی) بودند.
افسردگی بیماران و همسران آنها با مقیاس افسردگی بک و کیفیت زندگی با پرسشنامه SF-8 سنجیده شد که فقط بیماران پرسشنامه را تکمیل نمودند.
برای آنالیز داده ها از آمار توصیفی و مدل آنالیز چند سطحی استفاده شد. آنالیز ۲ بار انجام شد، یکبار با داده های مربوط به تمامی نمونه ها و سپس بطورمجزا با نمرات کودکان.
نتایج نشان دادند که کودکان بیشتر از والدین اختلال در عملکرد خانواده را گزارش کردند. در سطح فردی، هر ۳ مورد جنس، سن و نقش در خانواده مهم بود. پدران و پسران اختلال در عملکرد خانواده را در مقیاس نقشها و پاسخگویی عاطفی درک کردند. سن در برخی مقیاس ها مهم بود، مثلا افزایش سن کودکان با کنترل رفتاری قوی تر همراه بود. در آنالیز همه شرکت کنندگان نیز نقش در خانواده، با درک اختلال در خانواده در ۵ بعد، حل مساله، کنترل رفتار، ارتباطات، پاسخگویی عاطفی و آمیزش عاطفی همراه بود.
در سطح خانواده، ۲ ریسک فاکتور یافت شد: افسردگی و وضعیت جسمانی والدین مبتلا.
شیوع افسردگی۳۵% مادران و ۲۸% پدران مبتلا بود. درآنالیز همه مشارکت کنندگان، افسردگی والدین نیز بطور معناداری با اختلال در ۵ بعد از۷بعد عملکرد خانواده (به جز کنترل رفتار وپاسخگویی عاطفی) همراه بود.
در آنالیز کودکان، درک کودکان از عملکرد خانواده با افسردگی والدین ارتباط معنادار نداشت. همچنین وضعیت جسمانی ضعیف بطور معنا داری با اختلال در ابعاد نقشها و ارتباطات همراه بود.
در کل مهمترین یافته مطالعه این است که، افسردگی والدین بیمار اصلی ترین فاکتور اختلال در عملکرد خانواده محسوب می شود(۱۹).
۶- در سال ۲۰۱۱ مطالعه ای با هدف" بررسی تاثیر نگرانیهای مالی و درد در کیفیت زندگی بیماران سرطانی و همسرانشان” انجام شد. در این مطالعه رابطه زوجین و شیوه های سازگاری شریک زندگی جهت دخالت در پی آمدهای بعدی، بررسی شده است.
شرکت کنندگان شامل ۱۷۷ زوج (از هر دو جنس به عنوان بیمار و همسر) بودند. بیماران تشخیص های متفاوت داشتند و در فازهای مختلف درمان بودند. هر شرکت کننده ۴ ابزار را تکمیل نمودند. قابل ذکر است که این مطالعه مقطعی، آنالیز ثانویه از یک مطالعه مداخله ای است. معیارهای ورود به مطالعه عبارت بودند از: بیماران فقط باید در تعهد یک همسر باشند. داشتن تشخیص سرطان در هر مرحله، سطح شدت درد حداقل ۳، از مقیاس ۰ تا ۱۰، سن حداقل ۱۸ سال، تحصیلات حداقل ۶ کلاس و مشکل روانی نداشته باشند. ۳۷% بیماران تحت درمان و شرایط Stable داشتند. ۳۵% تحت درمان ادامه دار بودند، ۱۱% درمان نگرفته بودندو Stable بودند، ۱۰% در فاز تسکین بیماری بودند و ۷% تحت درمان و در مرحله پیشروی بیماری بودند. هر عضو از زوجین پرسشنامه دموگرافیک،SDA^[24] یا مقیاس قضاوت زوجی وPOMS ^[۲۵]یا پروفایل حالتهای خلقی و فرم کوتاه پرسشنامه پی آمدهای پزشکی یاMOS SF-16 ^[۲۶] را پر کردند.
بیماران شاخص درد Brief یا BPI^[27] و مقیاس سنجش علائم حافظه ای یا MSAS ^[۲۸]و همسران نیز مقیاس نگرانیهای مالی یا CDS ^[۲۹]و شاخص حل مساله اجتماعی یا SPSI-R^[30] را پرکردند.
از آنالیز رگرسیون چندگانه (ANOVA) برای تعیین رابطه سن، جنس، درگیریهای مالی و طول مدت زناشویی با کیفیت زندگی یا کیفیت پی آمدهای زندگی استفاده شد.
نتیجه تحلیل ها نشان داد که شیوه های سازگاری همسران تنها کیفیت زندگی خودشان را تحت تاثیر قرار می دهد. درد تاثیر معنا دار مستقیم و ومنفی بر کیفیت زندگی بیمار و رابطه غیر مستقیم با کیفیت زندگی همسر دارد. درگیری های مالی بر کیفیت زندگی هر دو بیماران و همسران تاثیر دارد.
زوجینی که کیفیت زناشویی بهتری دارند، کیفیت زندگی بهتری نیز دارند.بیمارانی که مجرد هستند یا کیفیت زناشویی پایین تری دارند، تاثیر منفی بر کیفیت زندگی، بهداشت روانی و بهداشت عمومی دریافت می کنند(۵۵).
۷- در سال ۲۰۱۱ یک مطالعه در کشور هلند با عنوان" رضامندی از رابطه در زوجینی که با سرطان کولورکتال مواجه هستند” صورت گرفت. شرکت کنندگان شامل بیمارانی که جدیدا تشخیص سرطان گذاشته شده اند و همسران آنها بودند که در یک مطالعه طولی شرکت کردند. نمونه ها شامل ۲۹ بیمار زن و ۵۹ بیمار مرد و همسرانشان بودند. متوسط سن ازدواج در بین نمونه ها ۳۳ سال بود و متوسط سن ۶۱ سال داشتند. از نمونه ها خواسته شد تا در ۳ زمان ( ماه های ۳،۵ و۹پس از تشخیص)، ۳ پرسشنامه را تکمیل کنند. مطالعه در فاز حاد و پس از درمان انجام شد. شرکت کنندگان سن ۱۸ تا ۷۵ سال داشتند.
۳ پرسشنامه شامل مقیاس ازدواج فعال زوجی، که دارای ۶ آیتم می باشد (نمره ۱ تا ۵ به هر آیتم تعلق می گیرد)، آلفا کرونباخ برای این مقیاس ۸۳ (برای بیماران) و ۸۵ (برای همسران) بود و آلفا کرونباخ برای مقیاس بعدی یعنی میانگیری حمایتی زوجی(MMQ)، ۶۸ (برای بیماران) و ۷۹ (همسران) بود. رضامندی از رابطه همسران با مقیاس کیفیت ازدواج سنجده شد.
این پرسشنامه نیز دارای ۱۰ آیتم است. آنالیز داده ها با بهره گرفتن از نرم افزار HLM V6 و روش های تجزیه ای اطلاعات جفت، تحلیل شدند. یافته ها نشان دادند که در کوتاه مدت تعهدات مربوط به ازدواج فعال (شامل بحث در مورد احساسات و درگیری در حل مساله) بطور مثبتی با رضامندی رابطه در بیماران و همسران همراه است.البته تنها زمانی که حمایت قبلی زوجین کم باشد. میانگیری حمایتی ازدواج که شامل پنهان کردن نگرانیها و ترس و اجتناب از صحبت در مورد بیماریها، بطور منفی با رضامندی از رابطه ارتباط دارد برخلاف زمانی که حمایت قبلی زوج کم بود. برخلاف رفتار حمایتی جاری همسران، اگر حمایت گذشته زیاد باشد، مشارکت کنند گان کیفیت رابطه خود را بهتر گزارش می کنند(۷).
روش پژوهش