تحقیقات زیادی نشان می دهند که بلوغ جنسی با افزایش تعارض والد – فرزند ارتباط دارد. زمانی که نوجوانان به سمت اوج رشد بلوغ پیش می روند جزو بحث به بن بست رسیدن مذاکرات افزایش می یابند در این ایام، والدین و نوجوانان اعلام می دارند که کمتر با یکدیگر صمیمی هستند.^[۵]
در بین نخستین های غیرانسان، معمولاً عضو جوان در حدود بلوغ جنسی گروه خانواده را ترک می کند. در خیلی از فرهنگهای غیرصفتی نیز همین حالت سوی می دهد.^[۶] جداشدن افراد جوان از خانواده مانع از روابط جنسی بین خویشاوندان هم خون می شود اما چون کودکان در جوامع صنعتی مدتها بعد از بلوغ جنسی از لحاظ مالی به والدین وابسته می مانند نمی توانند خانواده را ترک کنند و در نتیجه جایگزین مدرنی برای جدایی جسمانی پدیدار می شود.

نامه گیری روانی بین والدین و فرزندان :
درخواست فرزندان برای اینکه مانند یک بزرگسال با آنها رفتار کنند می تواند دوره های موقتی تعارض به بار آورد. هرچه فاصله بین نگرش والدین و نوجوانان در مورد آمادگی نوجوانان برای پذیرش مسئولیتهای جدید (مانند اداره کردن بول خودشان و برگزیدن فلسفه زندگی) بیشتر باشد، مناقشه آنها بیشتر خواهد بود.^[۷]
وقوع تعارض عموماً ملایم است و در ۱۴ تا ۱۵ سالگی کاهش می یابد در واقع والدین و نوجوانان هم تعارض و هم محبت نشان می دهند با اینکه جدایی از والدین ارزش انطباقی دارد هر دو نسل در طول عر خود را پیوندهای خانوادگی صمیمانه و حمایتی بهره مند می شوند.^[۸]
نظریه پیوندهای هیجانی :
مسئله ای که در بررسی هیجانها وجود دارد این است که هیجان دارای تعریف معین و روشنی نیستند بلکه اوضاع و احوال نامشخص، آشفته، درهم ریخته و همواره متغیری را بیان می کنند در پاسخ به اینکه روانشانسان چگونه می توانند هیجان ها را توصیف کنند، رابرت پلوجیک در سال ۱۹۸۰ نظریه توصیفی خود را معروف به هیجان های بنیادی و شیوه های که هیجانها می توانند با هم ترکیب شوند مطرح نمود برای اینکه پیوند میان هیجان ها نشان داده شود. بوچیک در سه صورت متمایز به بررسی آنها می پردازد : شدت، همانندی، دوقطبی بودن.
در ابعاد مختلف ۳ گانه را برای ترسیم یک نمودار فضایی که نشانگر روابط هیجان هاست به هر کار می برد. پلوچیک هیجانها را با توجه به ابعاد ۳ گانه در یک نمودار هشت بخشی نشان می دهد چنانکه، سوگ اندوه و به فکر فرورفتگی در یکی از بخشهای هیجان بنیادی قرار می گیرد پلوچیک معتقد است که هیجانهای اصلی از فرایندهای تکاملی ناشی می شود بنابراین دارای ارزش سازشی یا انطباقی هستند در درون هر بخش از هیجانهای بنیادی در بالای بخش و به ترتیب ضعیفترین آنها در پایین قرار می گیرد.
هیجانهای متضاد با هم به خورد پیدا می کنند اما آنهایی که به هم نزدیکند مکمل یکدیگرند چون افراد آدمی به ندرت هیجانهای خالص را احساس می کنند این گونه نمودارها توصیف خوبی برای هیجانهای مرکب و متضاد به شمار می آیند.
یک نمودار نظری از ابعاد هیجانهای آدمی به طوریکه ملاحظه می شود این نمودار هشت بخش دارد که هر بخش در ۳ بعد قوی در بالا، متوسط و ضعیف در پایین قرار گرفته است.
فصل سوم
جامعه تحقیق
جامعه تحقیق عبارتند از کلیه دانشجویان متأهل و مجرد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر سال ۸۸ – ۸۷ مشغول تحصیل می باشند.
نمونه تحقیق :
نمونه تحقیق عبارتند از ۶۰ نفر (۳۰ نفر مجرد، ۳۰ نفر متأهل) که مشغول به تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر که در سال تحصیلی ۸۸ – ۸۷ می باشند.
روش نمونه گیری :
روش نمونه گیری در این پژوهش به صورت نمونه گیری تصادفی ساده می باشد که روشی است در آن برای هر یک از اعضای جامعه امکان مساوی برای انتخاب شدن فراهم می شود. به صورت دقیق تر در روش نمونه گیری تصادفی هر یک از اعضای جامعه دارای شانس مساوی و مستقل برای انتخاب شدن هستند و انتخاب تصادفی افراد در این تحقیق بدین صورت بود که اسامی آنها یعنی هر افراد مجرد و متأهل در یک برگه نوشته شده و از بین این اسامی به صورت قرعه کشی و تصادفی اسامی ۶۰ نفر بیرون آورده شد.
روش جمع آوری اطلاعات :
این پژوهش درصدد آن است که بین هیجان خواهی بین دانشجویان متأهل و مجرد را بررسی کند. اطلاعات از طریق پرسشنامه مقیاس هیجان خواهی زاکرمن (فرم ۱۴ سوالی) جمع آوری گردید و سوالهای بین آزمودنی ها توزیع گردید. به هر کدام از آزمودنیها این پرسشنامه ارائه شد. برای پاسخگویی به سوالات محدودیت زمانی وجود نداشت. درباره پرسشنامه توضیح کافی داده شد و پس از جمع آوری پاسخنامه ها توسط کلیه تصحیح شدند.
ابزار تحقیق :
تنوع جویی در احساسات و تجارب از جمله نیازهای آدمی است. برای اندازه گیری این نیازها زاکرم (۱۹۷۹) آزمودنی ترتیب داد به نام مقیاس هیجان خواهی که علامت اختصاری SSS^[9] را نامگذازی کرد. ما هم برای انجام این پژوهش از همین مقیاس استفاده می کنیم. این مقیاس شامل سوالهایی است که برای ارزیابی تمایل فرد برای دست زدن به فعالیتهای مخاطره آمیز یا ماجراجویانه، جستجوی تجارب حسی تازه، لذت بردن از هیجان، تریکات اجتماعی و اجتناب از کسل شدن است.
ابزار پژوهش برای جمع آوری اطلاعات مقیاس هیجان خواهی زاکرمن (فرم ۱۴ سوالی) است .
هر سوال شامل دو گزینه است و آزمودنی باید گزینه ای را انتخاب کند که بیشتر بیانگر علائق و احساسات اوست و هیچ یک از سوالها را بی جواب نگذازد. و باید به آنها توضیح داده شود که اگر هیچ یک از دو گزینه را دوست ندارد کنار گزینه ای علامت بگذارید که کمتر از آن بدتان می آید به طوری که هیچ یک از سوالها بی جواب نماند.
در مورد هدفهای پژوهشی مثل اینکه اگر آزمودنی ها از آزمون بفهمند که هدف بررسی میزان هیجان خواهی آنان است ممکن است در اثر اضطراب عملکرد پایین تر ارائه دهند و یا برعکس طوری وانمود کنند و یا تلاش در جهت موضوع داشته باشند بدین جهت این مسأله بعد از اجرای آزمون به آزمودنی ها گفته شد که نتیجه گیری نهایی جنبه کلی داشته و ارزیابی و عملکرد تک تک افراد موردنظر نیست.
در زیر نمونه هایی از سوالهای مقیاس هیجان خواهی و شیوه نمره گذاری آنها ارائه شده است :
۱ ) الف : تحمل افراد ملال آور و کسل کننده را ندارم.
ب : تقریباً در تمام افرادی که طرف صحبت من قرار می گیرند چیز جالب توجهی می یابم.
۲ ) الف : یک تابلوی خوب نقاشی باید احساسات آدم را تکان دهد یا دگرگون کند.
ب : یک تابلوی خوب نقاشی باید احساس آرامش و امنیت به وجود آورد.
۳ ) الف : کسانی که موتورسیکلت سوار می شوند نوعی نیاز هشیار به آسیب رساندن به خود دارند.
ب : دوست دارم سوار موتورسیکلت شوم یا آن را برانم.
و ….
روش نمره گذاری هر سوال :
نمره گذاری برای هر یک از جمله های زیر که آزمودنی دو آنها خط کشیده است یک نمره درنظر گرفته می شود.
۱ ) الف ۲ ) الف ۳ ) ب ۴ ) ب ۵ ) الف ۶ ) ب ۷ ) الف ۸ ) الف ۹ ) ب ۱۰ ) ب ۱۱ ) الف ۱۲ ) ب
۱۳ ) ب ۱۴ ) الف
آنگاه نمره سوالها را جمع کرده تا نمره کل هیجان خواهی به دست آید و بعد با هنجارهای زیر مقایسه می شود.
۱۴ – ۱۲ بسیار بالا، ۱۱ – ۱۰ بالا، ۹ – ۶ متوسط، ۵ – ۴ پایین، ۳ – ۰ خیلی پایین (بناب محی الدین محمدی، ۱۳۷۵ ، ص ۶۹ ).
پایایی^[۱۰] و اعتبار آزمون^[۱۱] :
اعتماد اولیه ما به پایایی و اعتبار این آزمون به پژوهشی تقریباً مشابه در زبان انگلیسی باز می گردد (فیشر، زاکرمن، ونیب ، ۱۹۸۱ ) مطالعه ای تحت عنوان بررسی رابطه بین هیجان خواهی شوهران و زنان آنها در مقیاس هیجان خواهی انجام دادند. در واقع ما با بهره گرفتن از آلسری آزمون آنها با اندکی تغییر که در این آزمونی توسط دکتر براهنی و همکاران داده شده و متناسب با زنان فارسی درآمده به اجرا گذاشته می شود. (فیشر، زاکرمن، ونیب، ۱۹۸۱ ، و صص ۶۶ – ۱۰ ). بدون ذکر میزان ضرایب، پایایی و اعتبار آنها را بالا توصیف نموده و گفته اند که هر دو در سطح اطمینان ۹۹% معنادار بوده اند. از این رو انتظار می رود که آزمون مشابه فارسی نیز از پایایی و اعتبار قابل قبولی برخوردار باشد.
مقیاس احساس هیجان خواهی :
زاکرمن با به کارگیری روش تحلیلی عامل چهار مؤلفه هیجان خواهی را مشخص کرد.
۱ ) هیجان خواهی شدید و ماجراجویانه : میل به فعالیتهای بدنی که سرعت، خط، تازگی و برخلاف نیروی جاذبه در آنها باشد. (مثل چتر بازی، غواصی و سقوط آزاد).
۲ ) تجربه خواهی : جستجوی تجربه های جدید از طریق مسافرت، موسیقی، هنر یا سبک زندگی ناهمرنگ با جماعت با اشخاص که گرایش مشابهی دارند.
۳ ) عدم بازداری : نیاز به جستجوی رهایی در فعالیتهای اجتماعی بازداری نشده.
۴ ) حساسیت به کسالت : بیزاری از تجربه های تکراری، کارهای عادی، و افراد قابل پیش بینی و واکنش های ناراحتی و بی قراری هنگام مواجه شدن با این گونه موقعیتها.
در چهار مؤلفه هیجان خواهی تفاوتهای جنسیت معناداری پیدا شده است مردان در هیجان زدگی و ماجراجویی، بازداری زدایی و حساسیت نیست به یکنواختی، نمره های بالاتری گرفته اند. زنان در تجربه جویی نمره های بالاتری گرفتند. تنوع مشابهی از آزمودنی ها در آمریکا، انگلستان، اسکاتلند و تایلند به دست آمده است. پژوهشگران همچنین تفاوتهای نژادی و فرهنگی معناداری در هیجان خواهی یافتند آسیایی ها از افراد کشورهای غربی نمره کمتری در SSS گرفتند. آزمودنی های سفید از غیر سفیدها نمره بالاتری گرفتند.
تفاوتهای معناداری که ناشی از سطح تحصیلات نشده است. آنهایی که جذب دانشگاه شدند از آنهایی که وارد دانشگاه نشدند نمره بیشتری یا کمتری در SSS نگرفتند.

۷-۳-تحلیل گفتمان
روش اصلی تحقیق این رساله ،تحلیل انتقادی گفتمان و یا به اختصار (CDA)است.این اصطلاح در فارسی با معادلهای ؛سخن کاوی,تحلیل کلام ،تحلیل گفتار نیز ترجمه شده است . اصطلاح تحلیل گفتمان ،اصطلاحی چندان قدیمی نیست . درحدود نیم قرن پیش در سال ۱۹۵۳ زبان شناس انگلیسی ؛زلیک هریس برای اولین بار این اصطلاح را در مقاله ای به کار برد. «هریس در این مقاله دیدی صورت گرایانه ازجمله به دست دادو تحلیل گفتمان را صرفا نگاهی صورت گرایانه (و ساختار گرایانه )به جمله و متن بر شمرد » ( فخام زاده ۱۳۷۵:۳) بعد از هریس بسیاری از زبان شناسان تحلیل گفتمان را نقطه مقابل تحلیل متن دانسته اند. به اعتقاد این عده تحلیل گفتمان شامل تحلیل ساختار زبان گفتاری (مانند مکالمات )و زبان نوشتاری مانند (متنهای مکتوب )است( تاجیک :۱۳۷۸) به نظر این عده از زبان شناسان که از نظریه سنتی زبان شناسی فراتر رفته بودند،تحلیل گفتمان تنها شامل درک روابط نحوی ساختاری بافت متن^[۴۵] نیست .بلکه فراتر از آن به عوامل بیرون از متن ،یعنی هم بافت موقعیتی^[۴۶] فرهنگی ؛اجتماعی و….نیز می پردازد. درواقع این دسته از زبان شناسان بر آن بودند تا از شناخت رابطه جمله ها با یکدیگر و نگریستن به کل آنها به چیزی که نتیجه این روابط است ،دست یابند.

این دیدگاهی بود که زلیک هریس نیز در بسط مفهوم تحلیل گفتمان به آن اشاره داشت .وی برا ی سامان بخشی به مفهوم تحلیل گفتمان دو شیوه متفاوت را برشمرد؛شیوه اول از رویه ها و شیوه های معمول زبان شناسی استفاده می کند؛رویکردی که جنبه توصیفی دارد و به اطلاعات زبانی در سطح متن و فراجمله اکتفا می کند. این رویکرد هم بافت موقعیتی متن^[۴۷]نامیده می شود و به این سوال پاسخ می دهد که یک عنصر زبانی در چارچوب چه متنی قرار گرفته و جملات ما قبل وما بعد آن عنصر در داخل متن چه تاثیری در تبلور صوری ،کارکردی و معنایی آن دارند.
در شیوه دوم اطلاعات غیر زبانی مانند محیط ،اجتماع و …نیز مد نظر قرار می گیرند.)فرکلاف: ۸ ۱۳۷۹) این رویکرد که بافت موقعیتی ^[۴۸]یا بافت غیر زبانی نیز نامیده می شود. نخستین بار توسط مالینوفسکی به کار برده شد.(بعد از آن قوم نگاران وزبان شناسان زیادی آن را به کار بردند.)یک عنصر یا متن را در چارچوب موقعیت خاصی که تولید شده است ،مد نظر قرار می دهد. (یول و براون ۱۹۸۳) تحلیل گفتمان در جریان تحول و رشد خود به رویکرد دوم نزدیک شد ،تا جایی که تحلیل انتقادی گفتمان آشکارا به نقد عوامل اجتماعی دست می زند. )یول و براون ۱۹۸۳( در توضیح این نکته می نویسند«تحلیل گفتمان ،تجزیه و تحلیل زبان در کاربرد آن است ؛در این صورت نمی تواند منحصر به صورتهای زبانی مستقل از اهداف و کارکردهایی باشد که این صورتها برای پرداختن به امور انسانی به وجود آمده اند.» در این رویکرد زبان وروابط زبانی در ارتباط مستقیم با سایر نهادهای اجتماع درک می شوند .به نحوی که روابط درونی یکی بازنمای نظم عامتر دیگری است. یعنی روابط دورنی یک متن(یک مکالمه ،یک سخنرانی،یک شعر …..)بازنما یا متاثراز نظم عامتر اجتماعی است که آن متن در آن رخ داده است.به همین دلیل است که در این رویکرد برای درک روابط دورنی یک متن زبانی به عوامل غیر زبانی مانند موقعیت اجتماعی ،فرهنگ ….. ارجاع داده می شود.
با توصیفاتی که آمد دو رویکرد متمایز نسبت به تحلیل گفتمان قابل تشخیص است :رویکرد اول که رویکردی ساختارگرایانه یا فرمی است ،تحلیل گفتمان را تنها بررسی و تحلیل واحدهای بزرگتر از جمله تعریف می کند وتنها بر ابعاد زبانی تاکید دارد.رویکرد دوم که رویکردی کارکردگرا نامیده می شود ؛بر گفتمان ،چگونگی و چرایی استفاده از زبان تاکید می کند و جنبه های مختلف استفاده از زبان توسط مردم و مقاصد و اهداف ایشان و معانی اجتماعی و فرهنگی و موقعیتی استفاده از زبان را بررسی می کند.( شایسته پیران ۱۳۷۵:۹)
تحلیل گفتمان در محدوده زبان شناسی متوقف نماند و خیلی سریع به رشته های دیگر گسترش یافت .تحلیل گفتمان به همت متفکرانی چون میشل فوکو ،ژاک دریدا،میشل پشو و…وارد مطالعات فرهنگی،اجتماعی و سیاسی شد و نزد متفکرانی که مستقیم یا غیر مستقیم وامدار مکتب فرانکفورت بودند بعدی انتقادی پیدا کرد و به تحلیل انتقادی گفتمان تبدیل شد .تحلیل انتقادی گفتمان امروز با مفاهیمی چون سلطه ،زور،قدرت ،مهاجرت ،نژاد پرستی، تبعیض جنسی ،نا برابری قومی و… عجین شده است .
۸-۳-خاستگاه های نظری تحلیل گفتمان :
۱-۷-۳زبان شناسی:
تحلیل گفتمان قبل از اینکه در سیر تحول و گسترش خود به عنون یک گرایش بین رشته ای مطرح شود ، ^[۴۹]گرایشی از زبان شناسی محسوب می شد و ریشه های آن در زبان شناسی انتقادی و زبان شناسی اجتماعی قابل شناسایی بود.
مطالعات زبان شناسی نوین این فرض بنیادی را می پذیرد که زبان چیزی بیشتر از یک ابزار ارتباطی صرف است . زبان شناسی نوین ؛زبان را به عنوان یک نهاد اجتماعی به رسمیت شناخته و آن را در ارتباط متقابل با سایر نهادهای اجتماعی می داند.در این رویکرد ،دیگر زبان تنها آینه ای برای بیان واقعیت نیست ،بلکه خود در شکل دادن به این واقعیت سهیم است .به عبارت بهتر واقعیت اجتماعی از خلال تجربه ای به نام ارتباط زبانی درک و فهمیده می شود.
«زبان بیان تجربه انسانی است و تجربه انسانی را در مقوله های مفهومی سامان می بخشد ،لیکن چون آینه واقیعت را بازتاب نمی دهد ؛ بلکه کارکردش اعمال ساختار بر دریافت ما از واقعیت است.» (به نقل از دیوید لی ۱۹۹۲:۸)فردینانددوسوسور ،پدر علم زبان شناسی نوین زبان را دارای نقش پر اهمیتی در ساختار بخشیدن به تجربه ما ا ز واقعیت دنیا می دانست. وی بر این عقیده بود ، این اندیشه نیست که به زبان شکل می دهد ، بلکه این زبان است که شیوه اندیشیدن را شکل می دهد .«چرا که زبان به نوعی هم مقدم بر فکر است و هم به فکر ساختار می دهد ،هر زبانی به شیوه خاصی واقعیت را قسمت می کند ویا برش می زند »( دیوید لی ۱۹۹۲:۸)
می توان نگرشهای جدید و تغییرات به وجود آمده در زبان شناسی که موجب پدید آمدن این دیدگاه شده است را به صورت اجمالی چنین فهرست کرد :
۲-۸-۳-ظهور نظریه توانش زبانی چامسکی :
این نظریه بر خلاف نظریه ساخت گرایی بلومفیدی که تنها بر پیکره زبانی^[۵۰]استوار بود،توانش^[۵۱]گویندگان هر زبان را مبنای کار توصیفی خود قرار داد.این نظریه راه را برای جامعه شناسان زبان گشود تا با تعریف مجدد توانش ؛ابعاد کنشی و اجتماعی را به آن بیافزایند و آن را از توانش زبانی به توانش ارتباطی تبدیل کنند.
چامسکی در دستور زبانی زایا-گشتاری^[۵۲] خود به منظور محدود و قابل اداره کردن توانش خلاق و پویای گوینده ، یا تمایز قائل شدن بین توانش و وکنش ،تمامی عوامل محیطی واجتماعی و شخصی رادر حیطه کنش زبانی قرار داد و ادعا کرد توانش مورد توجه وی عبارت است از توانایی گوینده آیده آل تحت شرایط آیده آل و بدون توجه به عوامل اجتماعی ،محیطی و شخصی.مطابق این نگرش ودر جهت دخالت دادن عوامل کنشی در توصیف رفتار زبانی بود که زبان شناسان و به خصوص جامعه شناسان زبان با تعریف مجدد توانش ابعاد کنشی و اجتماعی را بر آن افزودند و آن را از توانش زبانی به توانش ارتباطی تبدیل کردند.(تاجیک ۱۳۷۸)
۳-۸-۳- نظریه کنش گفتاری :^[۵۳]
این نظریه توسط آستین فیلسوف انگلیسی(۱۹۶۲) وضع شد ؛وی اولین کسی بود که به نقش های فعل و به تبع آن جملات در فرایند گفتمان اشاره کرد.به گفته او فعل در بسیاری موارد فقط مبادله اطلاعات نمی کند بلکه معادل است با خود عمل.وی فعلها را به دو نوع کنشی و غیر کنشی تقسیم می کندو فعلهای کنشی را فعلهایی می داند که با خود عمل معادل است .مثلا وقتی کسی می گوید معذرت می خواهم ،عمل معذرت خواهی درست موقعی به وقوع می پیوندد که شخصی آن جمله را به زبان می آورد و نه قبل از آن .وی این فعلها را متفاوت از فعلهای غیر کنشی(مانند می خورم که کنشی نیست )می داند. این دسته از فعلها صحیح و غلط به خود نمی گیرند.( پیران ۱۳۷۵،فخام زاده ۱۳۷۵،لطفی پور ۱۳۷۲)به این نظریه انتقادات زیادی وارد شده است اما اهمیت عمده نظریه کنش گفتاری در پیدایش روش های جدید مطالعات زبانی و به خصوص تحلیل گفتمان در این است که این نظریه ,نظریات انتزاعی زبان شناسی را به واقعیات و مشاهدات عینی مبنی بر چگونگی کاربرد زبان نزدیک می کند و داده های جدیدی در باره کاربردهای عینی زبان به ما ارائه می کند. .(تاجیک ۱۳۷۸:۲۵)
۴-۸-۳- نظریه استنباطی گرایس:
این نظریه نقش ارتباطی جمله ها و چگونگی کاربرد زبان در ارتباط با انسانها را مورد بررسی قرار می دهد ،این نظریه در کاربردشناسی^[۵۴]و تحلیل گفتمان جایگاه ویژه ای دارد . بر اساس این نظریه دلیل پیشرفت جریان مکالمه، تبعیت انسان از قرار دادهایی است که به قصد همکاری هرچه بیشتر صورت می گیرد . ( پیران ۱۳۷۵،فخام زاده ۱۳۷۵،لطفی پور ۱۳۷۲)
گرایس این قرار داد را آیین همکاری می نامد و چهار اصل برای آن بر می شمارد:
الف)اصل کیفیت Maxim of Quality گوینده در یک مکالمه باید راست بگوید ،آنچه را فکر می کند دروغ است نگوید و درباره آنچه که اطلاعات کافی ندارد حرف نزند.
ب)اصل کمیت Maxim of Quantityگوینده باید اطلاعاتی بدهد که برای مکالمه لازم است ،نه زیاد ونه کم
ج)اصل ارتباط Maxim of Relevance آنچه که گوینده می گوید باید مربوط به موضوع باشد.
د)اصل روش Maxim of Manner گوینده باید واضح ،منظم و خلاصه بگوید و از هرگونه ابهام دوری کند.
باتوجه به اطمینان هر دو طرف به رعایت همکاری ،هر گونه تخلف ظاهری از هر یک از اصول فوق ،نشانه هدفداری تلقی می شود که مخاطب را به دنبال استنباط پیام و معنایی جز آنچه که در صورت جمله ادا شده است هدایت می کند.در ارتباطات روزانه گاهی اشتباهاتی در فهم مطلب پیش می آید که اغلب به دلیل پیش فرض گوینده درباره دانسته های مخاطب است. در این زمان ،ارتباط ممکن است قطع شود یا به کمک سوالی اضافی یا توضیح بیشتر اصلاح شود.این نظریه به لحاظ اینکه نحوه پیدایش پیامها و معانی را خارج از چارچوب معنی شناسی محض و با توجه به اصول کلام و شرایط برون زبانی حاکم بر بافت گفتمان مورد بررسی قرار می دهد ،در شکل گیری تحلیل گفتمان نقش به سزایی داشته است . (.تاجیک ۱۳۷۸:۲۶)
۹-۸-۳ قوم نگاری گفتار:
به روش بررسی و توصیف کاربرد صورتهای زبان و توانش ارتباطی ،قوم نگاری گفتار گفته می شود . (لطفی پور ۱۳۷۴:۲۳( قوم نگاری گفتار بر خلاف دستور زبان آزاد چامسکی که عوامل برون زبانی را در توصیف رفتار و توانش زبانی مورد نظر قرار نمی دهد ،زبان را با توجه به ابعاد کنشی و اجتماعی آن به عنوان یک وسیله ارتباطی در نظر می گیرد و بر این نکته تاکید می کند که توانش زبانی تنها با در نظر گرفتن عوامل حاکم بر محیط کاربردی ، منعکس کننده توانش فرد در کاربرد زبان در ارتباطات بین شخصی و اجتماعی است .
در چارچوب این روش ،واحد بررسی و تحلیل زبان تنها جمله نیست .بلکه رویداد گفتاری^[۵۵] است . رویداد گفتاری یک تعامل اجتماعی است که در آن زبان نقش عمده ای را ایفا می کند .مثل سخنرانی ،محاکمه و…هایمز (۱۹۷۲) صحت یک صورت زبانی را تنها به صحت دستوری مربوط ندانسته ،بلکه کاربرد صحیح آن را در چارچوب قوانین و قرار دادهای اجتماعی و فرهنگی ضروری می داند.هایمز این تعاملات زبانی را موقعیت های گفتاری می نامد، که ریشه در عوامل فرهنگی و اجتماعی جامعه دارند و تعیین کننده قوانین حاکم بر تعاملات زبانی اند. (.تاجیک ۱۳۷۸:۲۸)
این نظریه های زبانی همگی بر این نکته تاکید دارند که چگونه زبان شناسی و تحلیل های زبانی از قید جمله و عوامل درون زبانی (بافت متن)رهایی یافته و به فراجمله و عوامل برون زبانی یا بافت های موقعیت ،اجتماعی و فرهنگی رسیده اند.
در خارج از حوزه زبان شناسی ،نیز مطالعاتی وجود داشتند که در شکل گیری و تحول تحلیل انتقادی گفتمان موثر بوده اند.این مطالعات اغلب در تغییر نگرشی که نسبت به متن داشته اند،(دخیل دانستن عوامل خارج از متن در تفسیر و روایت متن ) مشترک هستند. از این موارد می توان به نمونه های زیر را بر شمرد:
۹-۳نقد ادبی :
مطالعات نقد ادبی مدرن متاثراز جنبش مدرنیسم
به وجود آمدن مدرنیسم در ادبیات و نقد ادبی متاثر از جریان مدرنیسمی بود که پیش از آن جامعه را در نوردیده بود و روابط اجتماعی را تغییر داده بود.وقتی که روابط اجتماعی سابق تغییر می کند ،ادبیات رمانتیک قرن پیش بیش از اندازه عاطفی و غیر انتقادی به نظر می رسد ،این قرن به ادبیات جدیدی( انتقادی) نیاز دارد. وولف در سال ۱۹۲۴ در باره این تغییرات می گوید :« تمامی روابط انسانی تغییر کرده است ،روابط بین اربابان و خدمتکاران ،زن و شوهر و والدین و فرزندان، همزمان با تغییر روابط انسانی ،تغییراتی هم در دین و رفتار و سیاست و ادبیات به وقوع پیوسته است . » (کان و فینک ۱۳۷۳) مدرنیست ها درگیرجریان ارزیابی جدی مجدد محدودیتهای شکل ادبی و امکاناتی جهت ایجاد زیبایی شناسی جدیدی در هنر به طور کلی بودند.آنان معتقد بودندکه همه گرایشهای خیال انگیز یا رمانتیک در ادبیات را باید به منزله «طبیعت گرایی» نابی نگریست که تمایزات دنیای واقعی را از میان بر ی دارند و تفاوتهای مهم فرهنگی را نادیده می انگارند.مدرنیست ها با طرح مدرنیسم انتقادی و خشن بر علیه رمانتیسم نرم و غیر انتقادی برآن بودند که با ارائه تصاویر مستقیم و سخت زبان را به صورت مهار شده و منظمی به کار گیرند.(تاجیک ۱۳۷۸:۲۹)
۱-۹-۳فرمالیسم :
-فرمالیسم که با اصطلاح فرمالیسم روسی نیز به کار برده می شود ؛توسط دانشمندان روسی مخصوصا رومن یاکوبسن ۶)۱۹۲(به یکی از اصلی ترین نظریه های نقد ادبی تبدیل شد . فرمالیست ها در پاسخ به سوال اصلی خود که «چه چیزی معنا را می سازد؟»(احمدی ۱۳۷۵:۴۳) می کوشند که به سراغ جزخود متن نروند.در واقع ایشان خود متن را در مرکز توجه قرار می دهند و پژوهش های علمی ،تاریخی ،جامعه شناختی ،روان شناختی و … را در حاشیه قرار می دهند. فرمالیست ها معیار ادبیت یک متن را تنها در شکل و فرم آن جستجو می کردند. کار فرمالیست ها دارای دو خصوصیت اصلی بود : نخست اینکه تاکید اصلی بر گوهر اصلی و ادبی متن بود . یعنی خود اثر را در نظر می گرفتند و می کوشیدند که اجزای سازنده دلالت معنایی متن را از شکل و شالوده آن استنتاج کنندو به هدف شناخت آنچه در اثر بازتاب یافته است دست یابند.دیگرآنکه برای این کار به استقلال پژوهش ادبی تاکید می کردند ،یعنی صرفا برای آن نتایج نظری و ادبی قائل می شدند که از بررسی خود اثر به دست آمده باشد و نه از بررسی زمینه ای تاریخی پیدایش اثر یا از شناخت شخصیت و منش روانی مولف . (احمدی ۱۳۷۵:۴۳)یکی از مهمترین نکته ها در روش کار فرمالیست ها جدا کردن متن ا زتاریخ بود،به این معنی که آن را از مرکز بررسی متون ادبی خارج کرده و به حاشیه راندند. فرمالیسم به جای پرداختن به محتوا ،به سراغ شکل و فرم اثرادبی می رود وکم کم به کل و ساخت متن می رسد، این نظریه در بررسی متون در بافت متوقف شد،هرچند سبب ساز پژوهش های تئوریک و علمی بساری در متون ادبی خاصه در ریخت شناسی شد. (تاجیک ۱۳۷۸:۳۱)
۲-۹-۳نشانه شناسی ،ساخت گرایی و ما بعدساخت گرایی
وجه اشتراک این سه مکتب ،در نظر گرفتن متن به عنوان یک ساختار است .در هر سه مکتب متن به عنوان یک نظام ساختاری دارای معانی ونظمی است که باید کشف و پیدا شود .نشانه شناسی متن را مشحون از نشانه ها می داند.نشانه هایی که از طریق دال ،مدلولی را باز نمایی می کنند.(نشانه: امری که طی قراردادی بر امری غیر از خود دلالت می کند). ساخت گرایی با تحلیل ها ی ساختی (و نشانه شناختی )زبان به بررسی شرایطی می پردازد که بدوا به ظهور زبان معنا منجر می شوند. به گفته ی رولان بارت ،پرسش اصلی ساخت گرایی این است که «چگونه معنا ممکن می شود؟»( کان فینک ۱۳۷۳:۹و احمدی ۱۳۷۵:۲۲۹)
ساخت گرایی برا ی پاسخ به این سوال به سراغ نظام های معنایی و شناختی (ذهن ،زبان ) می رود.
ساخت گرایی گرچه در پیدایش تحلیل گفتمان نقش زیادی داشته اما خود معلول پیشرفت های بزرگ زبان شناسی است ،که در آن به جای پرسش در باره منشا شکل گیری زبان یا تاریخچه آن ،می پرسد که چگونه عناصر زبان شکل می گیرند و نتایج تاثیرات خود را به جا ی می گذارند.(وبستر ۱۳۷۳:۲۵۱)
مابعد ساخت گرایی ،با انتقادات ژاک دریدا از محدودیت ها ی ساخت گرایی در دهه ۱۹۷۰ آغاز شد .وی درمقاله «ساخت و نشانه در بازی علوم انسانی »نشان می دهد که تلاش برای تحقیق در ساخت ،نیاز مند توانایی جدا شدن و خارج شدن از آن است .وی می گوید از آنجا که آدمی هرگز از یک فرهنگ بیرون نمی رود ،نمی تواند آنرا از خارج و با دیدی خنثی مطالعه کند و در نتیجه نمی توان ساخت های فرهنگی را به صورت جامع و کامل به مدل ها ی عینی برگرداند و بنا بر این ساخت گرایی به منزله روش، محکوم به فناست.دریدا پیشنهاد می کند که به جای ساخت گرایی؛کنش متقابل «تفاوتها»در بین متون را باز شناسیم ،پدیده ای که از نظر او ساختمند شدن نام داردو آمیزه ای است از دلالت و عمل ایجاد معنا . ( تاجیک ۱۳۷۸:۳۳ )از نظر دریدا معنا در متن هرگز مفرد یا ثابت نیست ، بلکه پیوسته در حال تکثیر و تغییر یا لغزیدن است . این نظریه در کنار روایت ها ی جدید از روانکاوی (روان کاوی مدرن)با نمایندگانی چون مری بناپارت و ژاک لاکان به پیوند بین نشانه شناسی ،ساخت گرایی و مابعد ساخت گرایی دست زد. لاکان با بهره گرفتن از چهارچوب مفاهیم سوسوری دال و مدلول توضیح می دهد که معانی چگونه دستخوش تغییر می شوند. بنا بر نظر لاکان در تحلیل متن بایستی هم بافت متنی را کاملا مد نظر قرار دهیم و هم بافت موقعیتی را (در اینجا ساخت روان شناسی )«نظریه نقد روان کاوانه مدرن لاکان شبیه دیگر نظریات مابعد ساخت گرایی با طرح کردن این مباحث که بایستی در خواندن متن جویای معنای ثابت و پایدار نبود و در واقع متن را به شیوه ی نو وابتکاری بر مبنای رابطه پیچیده نویسنده با متن وخواننده با متن بر حسب چشم اندازی که از قصد آنان دارد،خواند،کمک فراوانی به گسترش تحلیل گفتمان کرده است . (تاجیک ۱۳۷۸:۳۳ )
۳-۹-۳-نقد سیاسی :
منظور از نقد سیاسی ادبی ،نقد چپ و به طور عام و نقد مارکسیستی به طور خاص است . در این مکتب ،نقد ادبی تحلیل متن را با مطالعه بافت یا زمینه ها ی اجتماعی و تاریخی در هم می آمیزد.«هدف نقد مارکسیستی ایجاد درک و فهمی از جهان اجتماعی و فرهنگی است که در تحول آن نقش خواهد داشت .»(رایان۱۳۷۳:۲۱۵)این نقد، نقدی فرهنگی و سیاسی است ؛از آن رو فرهنگی است که اهداف و مقاصد خود را از طریق واکنش آنها به قدرت اجتماعی از طریق فرهنگ مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد و از آن رو سیاسی است که در تقابل با نقد سنتی بی طرف عمل نمی کند و به جای انتظار کشیدن به عمل دست می زند.نقد مارکسیستی از یک سو به کارکرد ایدئولوژیک صورتهای ادبی روی آورد و از سوی دیگر پیوند متقابل ضرورری میان ویژگی رفتاری متون و موضوعات مفروض فرامتونی از قبیل باز تولید قدرت اجتماعی رابیش از پیش مورد تاکید قرار داد.(تاجیک ۱۳۷۸:۴۱)
نقد مارکسیستی در پی نفوذ تاثیرات مکتب انتقادی (فرانکفورت )مکتب ساختگرایی فرانسه و فرمالیسم روسی ،در جهت درک این واقعیت که ابعاد متفاوت قدرت به یکدیگر وابسته اند.از قدرت فرهنگی و ازقدرت اقتصاد سرمایه داری و قدرت جنسی و پدر سالاری گرفته تا قدرت زبان در شکل دهی به واقعیت ،متحول شده است .
این مکتب با تاکید بر تاثیر ایدئولوژی در متن ،پیوند میان قدرت اجتماعی و ساختار روانکاوانه عوامل انسانی کارکرد ایدئولوژیک یک ژانر ساخت یافتگی متن ،زمینه ساز بررسی و تحقیقات بسیاری در حوزه ی تحلیل گفتمان شده است . (تاجیک ۱۳۷۸:۴۱)
۱۰-۹-۳ هرمنوتیک:
از دیگرمکاتب فکری که در تحول تحلیل گفتمان نقش داشتند هرمنوتیک است .هرمنوتیک با تاکید بر بافت موقعیتی وذهنیت خالق اثر و رابطه بین متن و معنای اثرو نیت مولف و استقلال ذاتی معنا ی متن و پیوند بین افقها و کثرت معنای یک متن ،افقی جدید را درمطالعات نقد نو خصوصا تحلیل متن و تحلیل گفتمان گشوده است. (تاجیک ۱۳۷۸:۴۱)
-۱۱-۹-۳میشل فوکو :
نام فوکو وگفتمان به نوعی با یکدیگر پیوند یافته اند. فوکو با مطرح کردن مفهوم تاریخ گرایی نوین ^[۵۶]درزمینه مطالعه متون ادبی تحولی به وجود آورد. از نظر این مکتب تاریخ زمینه ای برای مطالعه ادبیات نیست ، بلکه ادبیات زمینه فهم درست تاریخ است . ادبیات سرشار از دروغهایی است که حقیقت در پشت آنها نهفته است و تاریخ سرشاراز حقایقی است که دروغ پشت آنها نهفته است .بنابراین اثر ادبی است که با انعکاس نظام های رفتاری ،اجتماعی ،سند تاریخی به شمار می آید و می توان آن را تاریخ فعال دانست .( مقدادی ۱۳۷۸:۱۳۳) فوکو از این روش درکار خود که به تبار شناسی ^[۵۷]معروف است ،استفاده می کند .فوکو بر خلاف روش های مرسوم مطالعه تاریخ ، درپی یافتن وحدت گذشته و حال نیست ،بلکه می خواهد شکافها و گسست ها را در فرایند تاریخی بیابد. ( ضیمران۲۶،۳۶: ۱۳۷۸) وی این شکافها را با بهره گرفتن از مطالعه متون ادبی و با روش تحلیل گفتمان پر می کند.
۱۰-۳-تحلیل انتقادی گفتمان چیست ؟
تحلیل گفتمان کار خود را با این فرض بنیادی آغاز می کند که زبان نه تنها وسیله ای برای ارتباط میان انسانهاست ،بلکه یک کنش اجتماعی نیز هست که متاثر از شرایط اجتماعی رخ می دهد.تحلیل گفتمان به عنوان یک امر بین رشته ای سه سطح از تحلیل و برخورد با متن را شناسایی می کند :
الف)رویکردهایی که به خود گفتمان ،یعنی به ساختارهای متن و گفت وگو توجه دارند
ب)رویکردهایی که گفتمان و ارتباطات را به مثابه شناخت مطالعه می کنند
ج)رویکردهایی که به مطالعه ساختار اجتماعی و فرهنگی می پردازند.
سطح سوم که عامتر از دو سطح دیگر است ،از زمینه های اجتماعی شناخت که در سطح دوم مطرح می شوند ،فراتر رفته و متن را بازنما یا جایگاه ساختارهای اجتماع می داند.
در سطح سوم متن به عنوان یک نظام نشانه شناسی و معنا دار (به عبارتی ایدئولوگ )دانسته می شود.^[۵۸] که نوعی ،ایدئولوژی را بازنمایی می کند. چرا که هر متنی در فرایند تولید خود دست به انتخابهایی می زند و خود را در نسبتی از قدرت (قدرت سیاسی ،اجتماعی،فرهنگی ،جنسی و حتی زبانی )قرار می دهد .«به عبارت دیگر زبان یک ابزار مهم برای برقراری وحفظ روابط ودیدگاه های اجتماعی وسیاسی است .»( فرکلاف ۱۳۷۹:۳۹) هیچ متنی نمی تواند از تاثیر این امر در امان باشد ،چرا که هیچ متنی نمی تواند خارج از فضای یک اجتماع ،فرهنگ یا ساختار تولید شود و به همین دلیل نیزدر تاثیر پذیری از آن فضا ناگزیر است و بالطبع هیچ گفتمان خنثی ،ناب یا خالصی وجود ندارد.هر گفتمانی ،وابسته به یک شخص ،جناح ،ایدئولوژی ،فرهنگ خاص و….است .
تحلیل انتقادی گفتمان با رویکرد ا نتقادی که اتخاذ می کند ،می کوشد این ایدئولوژی ،فرهنگ ،جهت گیری و…را که در متن پنهان شده (یا کوشیده پنهان باشد )استخراج وکشف کند. تحلیل انتقادی گفتمان،از این رو رویکردی انتقادی را بر می گزیند که آن را تنها راه باز شناسی وکشف ایدئولوژی پنهان در متن می داند، چراکه این ویژگی و خاصیت زبان است که می کوشد ایدئولوگ بودن خود را پنهان کند. و آن را به صورت طبیعی جلوه دهد.^[۵۹]تحلیل انتقادی گفتمان ،پیش فرضهایی را برخود قائل می شود ،و بر حسب این پیش فرضها اهداف خود راتبیین می کند،محمد رضا تاجیک (۱۳۷۸:۵۱)درمقاله ای این پیش فرضها را چنین بر می شمارد:
…-متن را بایستی به عنوان یک کل معنا دار نگریست و این معنا لزوما در خود متن نیست.
-هیچ متن خنثی یا بی طرفی وجود ندارد،چرا که متنها بار ایدئولوژیک دارند.

شکل ۴-۸: تأثیر شوری روی تعداد روزنه در سطح رویی برگ ختمی (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی-زیمنس بر متر) ۵۰
شکل ۴-۹: تأثیر شوری روی موم کوتیکولی ختمی (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی زیمنس بر متر) ۵۱
شکل ۴-۱۰: تأثیر شوری روی نسبت کلروفیل a به b (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی زیمنس بر متر) ۵۲
شکل ۴-۱۱: تأثیر شوری روی کلروفیل a و b (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی زیمنس بر متر) ۵۳
شکل ۴-۱۲: تـأثیر شـوری روی مجمـوع کـاروتنوئید و گزانتوفیـل (S0 = شـاهـد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی زیمنس بر متر) ۵۳
شکل ۴-۱۳: تأثیر شوری روی (الف) غلظت سدیم، (ب) غلظت پتاسیم در برگ و ریشه ختمی (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی زیمنس بر متر) ۵۵
شکل ۴-۱۴: تأثیر شوری روی نسبت غلظت پتاسیم به سدیم ختمی (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی زیمنس بر متر) ۵۵
شکل ۴-۱۵: تأثیر شوری روی غلظت قندهای محلول در برگ و ریشه ختمی (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی زیمنس بر متر) ۵۸
شکل ۴-۱۶: تأثیر شوری روی غلظت نشاسته در برگ و ریشه ختمی (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی زیمنس بر متر) ۵۹
شکل ۴-۱۷: تأثیر شوری روی غلظت پرولین در برگ و ریشه ختمی (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی زیمنس بر متر) ۵۹
شکل ۴-۱۸: تأثیر شوری روی (الف) غظت تانن، (ب) غلظت فنل در برگ و ریشه ختمی (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی¬زیمنس بر متر) ۶۱
شکل ۴-۱۹: تأثیر شوری روی غلظت موسیلاژ در برگ و ریشه ختمی (S0 = شاهد، S1 = 4، S2 = 8 و S3 = 12 دسی زیمنس بر متر) ۶۳
شکل ۴-۲۰: مکانیسم احتمالی اثر تنش شوری در گیاه Althaea rosea L.. 65
فصل اول
مقدمه

• • 1. 1. مقدمه

     

     

از گذشته تا کنون خواص درمانی گیاهان دارویی شناخته شده است.امروزه با شناسایی عوارض جانبی سوء داروهای شیمیایی، افراد زیادی به مصرف داروهایی که منشاء گیاهی و طبیعی دارند روی آورده اند. تحقیقات علمی اثربخشی روش­های طب مکمل توسط گیاهان دارویی را به اثبات رسانده است. در کشور ایران داروهای گیاهی سالانه فقط ۱ تا ۳ درصد از داروهای مصرفی را تشکیل می­دهد. متأسفانه در کشور ما توجه زیادی به گیاهان دارویی نمی­ شود. از طریق بالا بردن مصرف داروهای گیاهی و کاهش داروهای شیمیایی می­تـوان در هزینه­ های درمـانی کشور صرفه­جویی کرد (Ebrahimi, 2001).
تنش شوری پس از خشکی از مهم­ترین تنش­های محیطی است که محدود کننده­ رشد گیاه می­باشد. خاک ها و آب­های شور از موانع اصلی رشد گیاهان هستند. کاهش عملکرد گیاهان در مناطق شور به طور متوسط ممکن است به بیش از ۵۰% برسد (یزدانی بیوکی و رضوانی مقدم، ۱۳۹۱). شوری باعث اختلال در جذب آب، کاهش جذب آب، کاهش فشار تورگر، سمیت یونی و تجمع یون­های سمی سدیم و کلر، تنش اکسیداتیو و کاهش رشد در گیاه می­ شود (Molassiotis, 2006). با این وجود طول سلول و تقسیم سلول کاهـش می­یـابـد که منجـر به کاهش رشد بـرگ، کـاهش رشـد ریشـه و ایـجاد کـوتـولـگی مـی­شود (Iqbal and Aftab, 2008).
ختمی با نام علمی Althaea rosea L. گیاهی علفی از خانواده پنیرک است. گیاه ختمی برای درمان سوزش دهان، سرفه­های خشک، سوختگی پوست و نیش حشرات، التهابات گلو، دستگاه گوارش، مشکلات دستگاه ادراری، یبوست و اسهال استفاده می­شـود. ختمـی خنـک کننده­ بـدن و مـدر اسـت (Shu kui shu, 2007).

موسیلاژ دارای ویژگی­های با ارزشی در صنعت و پزشکی دارد. اهمیت فوق­العاده­ای در درمان سرطان، التیام و ترمیم زخم­ها دارد. علاوه بر این دارای خاصیت ضد­ویروس و آنتی­باکتریـال است (Franz, 1989). موسیلاژ در گیاه به عنوان منبع ذخیره انرژی، حفاظی در برابر پاتوژن­ها و زخم­ها، انتقال دهنده و ذخیره کننده آب عمل می­ کند (Ghanem, 2010).

• • 1. 1. فرضیات

     

     

• • تیمار کلرید­سدیم بر صفات رشدی گیاه ختمی (Althaea rosea L.) تأثیر معنی­دار دارد.

• • تیمار کلرید­سدیم بر صفات رشدی گیاه ختمی (Althaea rosea L.) تأثیر معنی­دار ندارد.

• • تیمار کلرید­سدیم بر میزان موسیلاژ گیاه ختمی (Althaea rosea L.) تأثیر معنی­دار دارد.

• • تیمار کلرید­سدیم بر میزان موسیلاژ گیاه ختمی (Althaea rosea L.) تأثیر معنی­دار ندارد.

    1. 1. اهداف تحقیق

     

     

از آنجایی که گیاه ختمی حاوی موسیلاژ زیادی است، در شرایط تنش می ­تواند نسبت به گیاهان غیر موسیلاژی آب بیشتری را در خود ذخیره کند. یکی دیگر از دلایل ما برای انتخاب این گیاه در پژوهش همین امر بود. در این پژوهش گیاه دارویی-زینتی ختمی تحت تیمار­های مختلف شوری در استان گلستان رشد داده شد، تا برخی صفات رشدی، عوامل فیزیولوژیک و فرایند­های بیوشیمیایی، به خصوص موسیلاژ آن که کاربرد دارویی و صنعتی بسیاری دارد، مورد ارزیابی قرار گیرد. این پژوهش با هدف بررسی اثرات شوری در رشد و میزان ماده موثره (موسیلاژ) گیاه ختمی دارویی- زینتی ختمی طرح‌ریزی شد. به علاوه انباشتگی برخی یون ها، قندهای محلول، پرولین، فنل، تانن نیز در این گیاه تحت تیمارهای مختلف شوری اندازه‌گیری گردید، تا درک بهتری از مکانیسم‌های مقاومت این گیاه به شوری به دست آید.
فصل دوم
بررسی منابع

• • 1. 1. مفهوم تنش

     

     

همسویی با ساختار شفافیت اطلاعات سایر کشورها از طریق نوسازی و جهانی شدن: آنچه که به عنوان عناصر کلیدی در کشورهاست و تفاوت هویت های اجتماعی را ایجاد می کند را در ملیت و ملی گرایی می توان توضیح داد. در جهان، همگرایی ملل، از طریق فرایند نوسازی و جهانی شدن در مقیاس بزرگ اتفاق می افتد و همچنان خط مشی های ملی نهادهای سیاسی و اقتصادی، آزادی و حقوق شهروندی از جهانی شدن و ارتباطات گسترده با سایر ملل تاثیر می پذیرد.
کنترل و پاسخگوئی دموکراتیک: تغییر مفهومی و چرخه ایده پردازی در سیستم عامل دولت و تجزیه و تحلیل دولت های غیر متمرکز، کنترل دموکراتیک(پاسخگوئی) را موجب گردید: دولت برای چه، به چه کسی و چگونه مسئول است؟

اهتمام به رعایت قوانین بین المللی حاکم: تصویب قوانین دسترسی به اطلاعات در سطح بین المللی معمولا به عنوان یک بحث سیاسی، اغلب برای پذیرش کشورها در سطح بین المللی بسیار مهم است.
ّ توجه به مشارکت مردمی(جلب همکاری به دنبال اعتمادسازی): نکته ای که به عنوان عوامل نهادی و بستری یک دولت می باشد، این است که دولت در حین انجام کارهای مربوط به امور داخلی اش باید به اعتمادسازی توجه داشته باشد، این مورد نوعی تبلیغات برای دولت محسوب می شود، که دولت با ارائه گزارشاتی چون گزارش مالیاتی می تواند اعتماد افراد جامعه را جلب و همکاری آن ها را در امور شهروندی داشته باشد.
تغییر و بهبود اهداف دولت: گرایش دولت به سمت مدرنیزه شدن و دولت رفاهی، شفافیت و توجه به برابری را اصل کار خود قرار داد، همچنین به اصلاح بازار کار و تجارت اشاره داشت و ارزش مند بودن افراد جامعه و حفظ رضایت آن ها در صدر برنامه ها قرار گرفت.
تمرکز زدایی: تمرکز زدایی دولت به منظور بهبود سیستم فرمان مرکزی در دستور کار اصلاحات دولت ها قرار گرفته است.
انعطاف پذیری در پذیرفتن و تسهیم اطلاعات: افراد در پذیرش و از سوی دیگر، در انتقال اطلاعات باید قابلیت های شخصیتی، چون منعطف بودن را در خود پرورش دهند.
رقابت بین دولت ها: یکی از عوامل بسیار حیاتی در بها بخشیدن به امر شفاف سازی نظام اداری، رقابت بین دولت هاست. دولت ها در جهت جلب رضایت شهروندان، به دنبال بهبود بخشیدن سطح کیفیت زندگی افراد جامعه هستند، که یکی از مواردی که می تواند در این مقوله موثر باشد، شفاف بودن فرآیندهای اداری است.
بهره مندی از قابلیت های دولت الکترونیک در ارائه شفاف فرآیندهای خدمات بخش عمومی: به منظور ارتقاء فرایندهای بخش عمومی و شفافیت تصمیم گذاری ها، دولت الکترونیک به عنوان یک مرجع برای بهره وری و ارائه خدمات استفاده می شود.
توجه دولت به استقلال و پاسخگوئی مردم: دولت باید حق آزادی و آگاهی از اطلاعات برای آحاد افراد جامعه را در تصمیمات و اقدامات خود در نظر داشته باشد.
یکپارچه سازی و هماهنگی اطلاعات در سازمان: باید اطلاعات به صورت جامع و به صورت کل نگر درآیند. ترویج یکپارچگی ملی اطلاعات جز جدایی ناپذیر عملکرد نهادهای دولتی در استفاده بهینه از منابع برای مهار فساد اداری می باشد. هرچه سطح یکپارچگی اطلاعات در سطح سازمان توسعه یابد، فساد اداری تضعیف شده و توسعه عادلانه ترویج می یابد.
وجود قوانین و مقررات: رویه شفافیت شامل قوانین و روش هایی برای عملکرد سازمان هاست. این قواعد باید به وضوح بیان شوند، بدون ابهام باشند و به صورت عمومی افشا گردند.
توجه به عقلانیت و عدالت: زمانی که در تصمیم گیری ها و تخصیص منابع، استانداردها، قوانین و مقررات شفاف باشند از تصمیم گیری های خودسرانه و تبعیض آمیز جلوگیری می شود و قوانین مورد نیاز برای حفظ عقلانیت و عدالت تضمین می شوند.
میزان تعهد و مسئولیت پذیری نسبت به مردم: هرکدام از شهروندان ممکن است، در جایگاه مسئولین اداری قرار گیرند، این افراد در صورتی می توانند، اطلاعات مورد نیاز را در اختیار سایرین قرار دهند که ویژگی های مسئولیت پذیری و تعهد را دارا باشند.
جایگاه مشارکت جامعه مدنی: شفاف سازی از طریق مشارکت فعال شهروندان و و کنترل خاص بر تصمیم گیری، سطح معینی از مشروعیت و اعتبار را به جامعه دموکرات می بخشد.
استاندارد سازی اطلاعات: داده ها باید استاندارد شده باشند، زیرا افراد برای داده های مستدل و با کیفیت تمایل بیشتری دارند و رضایت خاطری نسبت به آن اطلاعات دارند.
وجود ساز و کارهای حفظ و امنیت اطلاعات: قابلیت های بسیار دولت الکترونیک و یکپارچه سازی اطلاعات بر همگان روشن است ولی حساسیت ها نسبت به ماهیت و کیفیت اطلاعات و اعتبار و اعتماد به جستجوگرهای اطلاعات و حفظ اطلاعات قابل دسترس بسیار اهمیت دارد.
ایجاد و جذب احزاب: شفاف نمودن اطلاعات و انتشار اسناد نوعی تبلیغ و ترویج قانون و پشتیبان برنامه ها و پژوهش های دولت می باشد؛ که به گونه ای این می تواند هم جاذب و هم ایجاد کننده و مشوق احزاب باشد.
نظارت بر کار دولت به منظور کاهش شکاف اطلاعاتی: عدم تقارن اطلاعات و داشتن اطلاعات نا متوازن دولت در مقابل شهروندان، خطر فساد اخلاقی و مالی را به دنبال دارد. بنابراین شهروند به نظارت بر کار دولت به منظور کاهش شکاف اطلاعاتی نیاز دارد.
وجود و توسعه سیستم باز: سیستم باز یک سیستم آنلاین جهت شفاف ساختن مراحل اداری است، که ارتباط نزدیکی به انجام فساد ها از طریق اینترنت در بخش های مختلف خدمات عمومی مانند مسکن و ساخت و ساز، بهداشت و … دارد. این سیستم اولین بار در تاریخ ۱۵ آوریل سال ۱۹۹۹ در دولت سئول در جهت رسیدن به شفافیت در دولت مدنی از طریق جلوگیری از تاخیرات غیر ضروری کارها و یا انجام امور مدنی ناعادلانه توسط بخشی از کارمندان دولت توسعه داده شد.
داشتن تخصص و دانش اطلاع رسانی: باید توانایی غربال گری و تفکیک اطلاعات در سطوح مختلف و با توجه به کاربران متفاوت و همچنین تخصص و دانش بسیار برای تنظیم، نظارت و تخصیص اطلاعات در راستای شفاف سازی نظام اداری در افراد وجود داشته باشد.
یکپارچگی اطلاعات ملی: با وسعت گرفتن تقسیمات، شامل تقسیمات محلی، منطقه ای و بین المللی که هرکدام به گونه ای مستقل عمل می نمایند و ارتباطاتی نیز باهم دارند، شفاف سازی و یکسان سازی اطلاعات می تواند یکپارچه سازی و هماهنگ سازی را بین تمام بخش ها ایجاد نماید.
وجود ویژگی های رهبری و مدیریت در امر شفاف سازی اطلاعات نظام اداری: در جهت بهبود شفافیت نظام اداری، باید افراد آموزش دیده و مطلع در سازمان ها وجود داشته باشند تا بتوانند سایر افراد سازمان را در سطوح دیگر، به این سمت و سو هدایت نمایند.
وجود طرز تفکر و ذهنیت حاکم در جامعه نسبت به آگاهی از اطلاعات دولتی: در این تعریف می توان گفت، باید احساس نیاز به دریافت و دانستن اطلاعات در افراد جامعه وجود داشته باشد و افراد خواهان و پیگیر تصمیمات، فرآیندها و نتایج اقدامات دولتی باشند.
وجود ابزار مناسب و مورد نیاز شفاف سازی اطلاعات: سیستم ها و مدارک و اسناد مورد نیاز به منظور بهبود شفافیت در سازمان ها باید وجود داشته باشد.
فرهنگ پذیری و وجود پتانسیل رفتاری و اخلاقی برای دریافت اطلاعات: افراد جامعه نیز باید بتوانند اطلاعات را دریافت، دسته بندی و اطلاعات مورد نیاز و مربوط به خود را تفکیک نمایند.
تغییر و تحول سازمانی: یعنی سازمان ها به گونه ای که تمام واحدها، بخش ها و همچنین کاربران آن سازمان ها بتوانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند، تغییر و توسعه یابند.
وجود بخش ها و شرکت های خصوصی و بین المللی: با وجود شرکت های بین المللی، سایر سازمان ها از استانداردها و نحوه عملکرد کشورها به خصوص کشورهای موفق در زمینه شفافیت آشنا می گردند.
نقش رسانه ها و مطبوعات در اطلاع رسانی: یکی از ابزارهایی که به اثربخشی شفافیت نیز یاری می رساند، رسانه ها و مطبوعات هستند.
فعال بودن در تجارت جهانی: با گسترش کارآفرینی و بازارهای خصوصی، امور مالی بخش های عمومی به سمت شفاف سازی تمایل پیدا کردند که اینگونه با دستیابی به فضائلی چون بهره وری، انعطاف پذیری و عدم تمرکز نسبت به کارکردهای دولت متمایز می شوند.
محدودیت قدرت در سطوح بالای جامعه: با مقوله تمرکززدایی، می توان گفت این مفهوم اتفاق می افتد و اینگونه قدرت در دست یک یا چند نفر باقی نمی ماند، بلکه قدرت بین همه ذینفعان پراکنده شده و همگان می توانند در اجرای نقشی موثر در جامعه، سهیم شوند.
وجود تعهد در سطوح بالای جامعه(مسئولیت پذیری از روند قضایی): با توجه به استانداردهای قضایی که تعریف می شود، سازمان ها و مسئولین باید نسبت به فعالیت های خود متعهد و پاسخگو باشند.
ایجاد ساز و کارهای نهادی جهت انجام اصلاحات و پرورش مدیران: باید برای پرورش و آموزش مدیران به منظور انجام و هدایت فرایند شفاف سازی اطلاعات، سیاست هایی اتخاذ گردد.
همراستایی و همکاری با سازمان های بین المللی: هر چه سازمان ها همگام تر با سازمان های بین المللی با توجه به تناسبات درون کشوری، حرکت نمایند، توجه و رعایت استانداردهای بین المللی در این زمینه نیز فزونی خواهد یافت.
خواست و اراده سیاسی: در زیربنای ساختار جامعه، شفافیت و اطلاع رسانی و مشارکت مردمی وجود داشته باشد.
انجام اصلاحات اداری: تا زمانی که سازمان ها آمادگی خود را در جهت پذیرش اصلاحات، اعلام نکنند، امکان اجرای شفافیت نظام اداری بعید به نظر می رسد.
تاثیر تصمیمات مجلس بر شفاف سازی اطلاعات: مطلوب است، مجلس نیز به منظور بهبود یافتن فرآیندهای اداری و افزایش رضایت عمومی قوانین و تصمیمات جامع و کاربردی تری را اتخاذ نماید.
آگاهی بخشی عمومی: اطلاع رسانی و شفاف سازی باید به صورت همگانی و عمومی انجام گیرد.
تائید نظارت قوه قضائیه بر شفاف سازی اطلاعات: با نظارت و پیگیری، قوه قضائیه نسبت به تصمیمات گرفته شده و اجرایی نمودن این تصمیمات، می تواند فرایند پیاده سازی شفافیت را پیگیری و از درست اجرا شدن آن آگاه گردد.
وجود روند اخلاقی: بخش جدانشدنی اصلاحات، روند اخلاقی می باشد. یکی از روش های پایبندی به تعهدات اخلاقی تدوین منشور اخلاقی برای کارکنان و مدیران بخش های نظام اداری است، که پاسخگویی و روشن بودن اطلاعات جزئی از این منشورات اخلاقی است.
وجود آموزش ضمن خدمت برای کارکنان: سازماندهی آموزش ضمن خدمت برای کارمندان دولت در تمام سطوح، همراه با تدوین و انتشار رهنمودهای اخلاقی که پذیرا و مجری شفافیت سازی باشند.
اقتضایی بودن: نوع اطلاعات و جنبه های پراهمیت اطلاعات در کشورها و مناطق خاص متفاوت است و برنامه ریزی و سیاستگذاری برای شفافیت و جلوگیری از فساد به دانش خاص و مورد نیاز آن منطقه یا کشور بستگی دارد.
۳-۴٫ تعیین تعداد خبرگان جهت گردآوری نظرات
با توجه به اینکه ماهیت تحقیق حاضر آماری نمی باشد و تاکید اصلی براستفاده از روش ها و مفاهیم تحقیق در عملیات است، می بایست توجه داشت که ارائه حجم جامعه و طرح نمونه برای گردآوری نظرات خبرگان روش مناسبی نیست، بلکه در این گونه تحقیقات می بایست بر اساس مطلوبیت نظر تصمیم گیرنده یا از نظر یک فرد تصمیم ساز استفاده نمود یا از نظر مجموعه ای از افراد تصمیم ساز بهره مند شد. بکارگیری استفاده از نظرات فردی یا گروهی تعیین کننده روش ها و معرفت های منظم در علم تحقیق در عملیات می باشد که تصمیم گیری فردی یا گروهی نامیده می شوند. با تاکید بر چارچوب و موضوع مطرح شده در فصل اول باید موکدا اشاره نمود که مطلوبیت تحقیق بر استفاده از مجموعه ای از نظرات خبرگان می باشد و نه یک نفر. این مطلوبیت کمک می نماید تا نتایج به دست آمده از تحلیل داده های گردآوری شده در این تحقیق از انسجام و پایایی بالاتری برخوردار باشد و بتوان با انصاف و دقت بالاتری صحت و اعتبار نتایج را بررسی و تائید نمود. بهره مندی از نظرات خبرگان و کارشناسان جهت گردآوری داده های تحقیق در سه فاز اصلی قابل بررسی می باشد:
فاز اول: گردآوری نظرات خبرگان جهت تعیین و نهایی سازی زیرمعیارهای تحقیق:
در این مرحله همانطور که در بخش۳-۳-۲ بیان شد، بر اساس متدولوژی گلوله برفی در گردآوری نظرات، جهت تامین داده های مورد نیاز در فرایند انجام تحقیق، جمعا پنجاه پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت. روش گلوله برفی روش انتخاب کارشناسان و خبرگان در تحقیقات کیفی(گسسته) است که به دلیل عدم وجود مطالعه موردی و به تبع آن نمونه تحقیق، در این تحقیق قابل استفاده است. تا زمانی که نظرات مشابه از کارشناسان دریافت نگردد، فرایند توزیع پرسشنامه ها ادامه می یابد تا اینکه نظرات مشابه و تکراری باشد. همچنین باید اشاره نمود، در تحقیقاتی چون این تحقیق که استنباط و فرضیات آماری جز روش تحقیق پژوهش نمی باشد، روش های نمونه گیری نیز متفاوت است و تعداد تصمیم گیرندگان( تصمیم گیری فردی یا گروهی)، با توجه به مطلوبیت تصمیم، مشخص می شود. مهم ترین اصل در تشخیص تعداد خبره ی لازم(تعداد تصمیم گیرنده) تامین نتیجه با کیفیت و نزدیک به واقعیت می باشد، لذا ممکن است، داده های تصمیم تنها با نظر یک تصمیم گیرنده تامین شود یا می توان این فرض را قائل بود که داده های تصمیم، با نظر چند تصمیم گیرنده قابل تامین است. در این تحقیق، جهت تحقق مطلوبیت و کیفیت تصمیم گیری، محقق نظر پنج خبره ای را گردآوری نموده است که از صفات بارز این افراد می توان به دانش و تبحر اجرایی آن ها در نظام اداری، اشاره نمود.
نتیجه: تعداد نظرات مورداستفاده در فاز اول، گردآوری مجموعه نظرهای پنجاه نفر می باشد.
فاز دوم: گردآوری نظرات خبرگان جهت تعیین اولویت معیارهای تحقیق

۸-۷

a66/86

۵۷/۳ a

* در هرستون داده ­های دارای حروف غیر یکسان، بر اساس آزمون چند دامنه­ای دانکن اختلاف معنی­دار در سطح احتمال ۱ درصد دارند.
۲-۴- القاء جوانه و باززایی مستقیم
به منظور القاء جوانه و امکان ایجاد شاخساره­های نابجا در گونه S. sclarea L. ، چهار ریزنمونه گره، نوک شاخه، کوتیلدون و هیپوکوتیل در غلظت­های مختلف تنظیم­کننده­ های رشد سیتوکینینی مورد بررسی قرار گرفتند تا بهترین ریزنمونه، بهترین غلظت و نوع هورمون سیتوکینین برای القاء جوانه و باززایی شاخساره مشخص گردد. نتایج، نشان­دهنده پاسخ­های متفاوت ریزنمونه­های ذکر شده به محیط­های باززایی بود. در ریزنمونه­های گره و نوک شاخه، القاء جوانه و باززایی شاخساره صورت گرفت. در ریزنمونه کوتیلدون هیچ پاسخی مشاهده نشد و ریزنمونه­ها بعد از حدود ۲ هفته به تدریج قهوه­ای و سیاه شدند و بعد از حدود ۱ ماه همه ریزنمونه­ها از بین رفتند. در ریزنمونه هیپوکوتیل بعد از ۲ هفته کالوس­های کوچکی ایجاد شد که این کالوس­ها رشد نکرده و اکثریت آنها به تدریج قهوه­ای و سیاه شده و از بین رفتند (شکل ۲-۴ ).

A
B
شکل ۲-۴: ریزنمونه های هیپوکوتیل (A) و کوتیلدون (B) مریم­گلی­کبیر قرار گرفته در محیط باززایی که پس از حدود یک ماه، سیاه شده و از بین رفتند.
۳-۴- آزمایش۲: بررسی اثر نوع ریزنمونه و محیط کشت بر القای جوانه و باززایی شاخساره مریم­گلی­کبیر
القاء جوانه­های نابجا ۲ هفته پس از کشت ریزنمونه­ها، در ریزنمونه­های گره و نوک شاخه مشاهده شد ( شکل ۳-۴ الف). شاخه­ های متعدد در تمامی ریزنمونه­ها، ۴ هفته پس از کشت در محیط کشت MS حاوی تنظیم کننده­ های رشد، تولید گردید (شکل ۳-۴ ب). پس از انجام بررسی­ها و شمارش تعداد جوانه­های القا شده، داده ­های بدست آمده مورد تجزیه واریانس قرار گرفته و میانگین­های حاصله نیز مورد مقایسه قرار گرفتند.
A
B
C
شکل ۳-۴: القاء جوانه­ و باززایی شاخساره در ریزنمونه گره در محیط کشت MS حاوی تنظیم­کننده­ های رشد. A: القای جوانه­های نابجا ۲ هفته پس از کشت ریزنمونه­ها در محیط باززایی. B: شاخه های باززایی شده، ۴ هفته پس از کشت ریزنمونه ها در محیط دارای هورمون. C: گیاهچه حاصل از کشت ریزنمونه در محیط فاقد تنظیم­کننده­ رشد گیاهی.
۱-۳-۴- تأثیر نوع ریزنمونه و محیط کشت بر القاء جوانه
۱-۱-۳-۴- تأثیر نوع ریزنمونه بر القاء جوانه در محیط حاوی BAP
برای بررسی اثرات نوع ریزنمونه بر القاء جوانه، اثر ۴ ریزنمونه گره، نوک شاخه، هیپوکوتیل و کوتیلدون مورد بررسی قرار گرفتند که ریزنمونه­های هیپوکوتیل و کوتیلدون بعد ازحدود ۲ هفته سیاهشده و از بین رفتند. پاسخ ریزنمونه­های گره و نوک شاخه در محیط­های مختلف سایتوکینینی با غلظت­های مختلف مورد آنالیز قرار گرفت. در محیط کشت MS دارای غلظت­های مختلف هورمون BAP مشاهده شد که اثرات ساده ریزنمونه و BAP در سطح احتمال ۱ درصد معنی­دار بود ولی اثرات متقابل آنها حتی در سطح ۵ درصد معنی­دار نشد (جدول ۳-۴). از میان دو ریزنمونه گره و نوک شاخه، ریزنمونه گره با میانگین ۷۷۲/۱۴ جوانه القا شده، بهتر از ریزنمونه نوک شاخه با میانگین ۷۲۸/۱۱ جوانه در هر ریزنمونه عمل کرد (نمودار ۳-۴). از میان غلظت­های مختلف هورمون BAP ، در غلظت ۸/۸ میکرومولار بیشترین جوانه القا شده با میانگین ۴۳/۲۵ بدست آمد و کمترین میانگین جوانه القا شده (۲۵/۱جوانه در هر تیمار) در محیط فاقد هورمون مشاهده گردید (نمودار ۴-۴).
جدول ۳-۴: جدول تجزیه واریانس اثرات متفابل نوع ریزنمونه و BAP بر القاء جوانه در گیاه مریم گلی کبیر.

منابع تغییرات

درجات آزادی

میانگین مربعات (MS)

ریزنمونه
BAP
ریزنمونه × BAP
اشتباه آزمایشی

۱
۳
۳
۲۴

^** ۱۲/۷۴
^** ۴۶/۹۲۱
^ns ۸۷/۵
۳۱/۸